ASTEPY AKERMAŃSKIE podmiot liryczny poznaje krymskie stepy, porównuje je do „suchego oceanu”, a swoją podróż wozem do płynięcia łódką. Po zmroku gubi się, nie rozpoznaje drogi. Podziwia krymską przyrodę, wsłuchuje się w jej dźwięki. Słyszy szum ptasich skrzydeł, szelest motyla. Nasłuchuje też głosu z Litwy, jednak nie może go usłyszeć.
CISZA MORSKA podmiot liryczny podróżuje statkiem. Opis spokojnego, cichego morza staje się punktem wyjścia do refleksji o sytuacji wędrowca. Poeta opisuje meduzę, która drzemie na dnie morza w czasie sztormu, a ożywia się wtedy, gdy jest cicho i spokojnie. Środkiem stylistycznym organizującym utwór jest kontrast. Poeta przeciwstawia ruch – spokojowi, powierzchnię – głębi, materię – bytom duchowym. W pierwszej strofie tworzy obraz spokojnego, cichego morza. Podmiot liryczny porównuje do morskiego zwierzęcia „hydrę pamiątek”, czyli bolesne wspomnienia o utraconym kraju. Trudne i przykre myśli pojawiają się wtedy, gdy wokół jest spokojnie. Gdy wędrowiec zaangażuje się w przeżywanie rzeczywistości, udaje mu się na chwilę zapomnieć.
ŻEGLUGA Cała pierwsza strofa opisuje przechodzenie od stanu ciszy i spokoju do walki z żywiołem. cisza morska opisana przeradza się w sztorm. Wspinający się po drabinie majtek przypomina podmiotowi lirycznemu pająka czekającego w sieci na ofiarę. Strach przed żywiołem sprawia, że wędrowiec zapomina na chwilę o bolesnych wspomnieniach. Wraz z innymi podróżnymi przeżywa emocje związane z podróżą. zaangażowanie się w rzeczywistość i gwałtowne wydarzenia pozwalają na zapomnienie. Nieprzypadkowo podmiot liryczny porównuje się do ptaka. Ptak to symbol wolności i swobody; nie istnieją dla niego granice państwowe. Tak właśnie czuje się wędrowiec, ogarnia go poczucie wszechmocy.
BURZA Podmiot liryczny używając środków artystycznych opisuje wielką i przerażającą burzę na morzu Piętrzące się fale porównuje do atakującego żołnierza, który podąża na przód niosąc ze sobą śmierć.. Podmiot liryczny pokazuje przyrodę jako niszczący żywioł. Przedstawia też różne postawy ludzi w obliczu zagrożenia: tracą panowanie nad sobą, modlą się, żegnają z bliskimi. Tylko wędrowiec zachowuje się inaczej; obserwuje, milczy, jest już niezdolny do przeżywania ludzkich uczuć. Zazdrości innym ich emocji.. Burza to wiersz przede wszystkim o tragicznej samotności i wyobcowaniu wędrowca. Cechy te czynią go typowym bohaterem romantycznym. Brak ludzkich reakcji stawia go poza wspólnotą, skazuje na niezrozumienie. Pielgrzym jest więc odsunięty na margines, zepchnięty na bok. Odzwierciedla to także budowa sonetu. Mickiewicz naruszył klasyczną konstrukcję i proporcje miedzy częścią opisową a refleksyjną. Dopiero dwa ostatnie wersy poświęcone są opisowi przemyśleń podmiotu.
WIDOK GÓR ZE STEPÓW KOZŁOWA sonet jest dialogiem między Pielgrzymem i Mirzą – jego wschodnim przewodnikiem. Mirza objaśnia podmiotowi lirycznemu nieznany, egzotyczny świat. Pielgrzym zachwyca się pięknem i potęga krymskiej przyrody. Gdy brakuje mu słów wydaje okrzyk zachwytu. Wypowiedź Pielgrzyma to szereg pytań wyrażających zachwyt o to, co widać Tam! Mirza opowiada o odbytej przez niego wędrówki na szczyt tej góry, ku niebu. Wychował on się na stepach i ma pewien dystans do świata i pielgrzyma. Urwanie ostatniego wersu w połowie, pokazuje że brak mu słów wobec wspaniałości. zastosowano liczne środki artystyczne. Autor stosuje rozbudowane metafory, które pozwalają czytelnikowi na wyobrażenie sobie krajobrazu stepów Kozłowa. Wykrzyknienia nadają utworowi tempo, a słownictwo orientalne pozwala na puszczenie wodzów fantazji. Mickiewicz stosuje też personifikacje nocy i zimy.
BAKCZYSARAJ Utwór rozpoczyna się opisem opuszczonej posiadłości. Poeta odmalowuje obraz niszczejącego dziedzictw. pielgrzym ogląda ruiny pałacu chanów krymskich. Widzi, jak symbol dawnej potęgi jest niszczony przez roślinność. Staje się to dla niego punktem wyjścia do refleksji o przemijaniu oraz o walce natury z cywilizacją. Odwołuje się też do biblijnej opowieści o ukaraniu władcy, który zbyt mocno wierzył w swoją potęgę i odrzucał prawa boskie. Pielgrzym jednoznacznie wskazuje, że to przyroda przetrwa, a dzieła ludzkie są kruche, nietrwałe. Paradoksalnie, symbolem wieczności staje się niestała, zmienna woda płynąca ze źródła Wykrzyknienie w pierwszym wersie podkreśla retoryczność pytania i bezradność wobec praw natury. Poeta kontrastuje zmienną naturę i niewzruszone, stabilne wytwory cywilizacji. Paradoksalnie, dzieła człowieka okazują się najmniej trwałe. Tymczasem będąca symbolem zmienności i niestałości woda wciąż płynie.
BAKCZYSARAJ W NOCY Jest to sonet opisowy. Podmiot liryczny przedstawia to samo miasto, o którym pisał w poprzednim wierszu cyklu. Podkreśla tym samym, że nie ma jednej, obiektywnej rzeczywistości. Wszystko zależy od naszego postrzegania. to samo miejsce za dnia jest czymś zupełnie innym niż w nocy. Poeta tworzy klimat egzotyki poprzez nagromadzenie orientalizmów. W sonecie tym poeta nagromadził wiele wyrazów wschodnich, Bakczysaraj to dawna stolica Girajów, chanów krymskich, panujących na Krymie. Sonet ten ukazuje obraz przemijania, tego co ludzie kiedyś uważali za wielkie wartości. Zawarty jest w nim opis opustoszałego miasta oraz świadomość, że nawet piękne pałace niszczeją, a wszystko pod działaniem czasu ulega upadkowi. Autor mówi o tym bez smutku. Odnosi się to do potęgi, jaką reprezentowali władcy Krymu - Giraje.
GRÓB POTOCKIEJ Podmiot liryczny ogląda grób młodej Polki. Staje się to dla niego punktem wyjścia do refleksji o samotności na obczyźnie. Zdaje sobie sprawę, że nigdy do ojczyzny nie powróci. Pragnie jedynie słyszeć nad swoim grobem rodzimą mowę. W całym utworze dominuje nastrój smutku, melancholii i nostalgii. Utwór jest bogaty pod względem środków artystycznego wyrazu. Na każdy wers przypada po trzynaście sylab. Nadaje to dziełu płynność oraz rytm. Rymy żeńskie ułożone okalająco spowalniają nieco tempo akcji. W drugiej zwrotce zostały wprowadzone dwa pytania retoryczne, które wzmacniają refleksyjny charakter sonetu. Wykrzyknienie z trzeciej zwrotki obrazuje nam fakt dużego zaangażowania emocjonalnego osoby mówiącej. Solidaryzuje się ona z Potocką, niejako łączy w tęsknocie do ojczyzny
MOGIŁY HAREMU Podmiot liryczny ogląda groby wschodnich kobiet. Opis mogił staje się pretekstem do odmalowania niezwykle plastycznego obrazu egzotycznej kultury. Pielgrzymowi towarzyszy też refleksja o przemijaniu, stąd „łza w oku”.
BAJDARY Pierwsza strofa stanowi opis jeźdźca pędzącego na koniu. Jeźdźcem tym jest podmiot liryczny, na co wskazują pierwszoosobowe formy czasowników ( wypuszczam, nie szczędzę, chcę ). Migające w pędzie obrazy wprawiają go w oszołomienie. Podmiot liryczny sam dąży do takiego stanu. Szybką jazdą chce się oszołomić; pragnie pogrążyć się w niepamięci. Okazuje się to niemożliwe, zapadający mrok sprawia, że wracają ary lasów i dolin, i głazów. Podmiot liryczny opisuje też kąpiel w morskich falach, która także nie daje mu ukojenia. Wędrowiec nie umie znaleźć żadnego sposobu na ucieczkę od bolesnych wspomnień i tęsknoty za ojczyzną. Podmiot liryczny próbuje okiełznać koniazmagania to symbol walki człowieka z naturą, będącej najistotniejszym motywem Walkiczłowiek nie może wygraćzaakceptować zapadający mrokzmienia całkowicie rzeczywistość
CZATYRDAH Podmiotem lirycznym tego sonetu jest Mirza – wschodni przewodnik towarzyszący pielgrzymowi w podróży na Krymie. Modli się on do góry – Czatyrdahu. Porównuje ją do masztu, wieży, a nawet potężnego władcy. W sonecie tym rysuje się wschodnia wizja świata jako jedności, przyroda – choć często nieprzyjazna człowiekowi – jest przesiąknięta boskimi pierwiastkami. Dlatego też Mirza nie buntuje się przeciw prawom natury. Z pokorą podziwia potęgę góry. Góra budzi w podróżniku wiele uczuć Można odnieść wrażenie, że podróżnik odczuwa rodzaj lęku, jaki odczuwamy przed czymś nieznanym i potężnym odróżnik, pielgrzym, wpatrujący się w szczyt, czuje, że jego własne życie jest kruche, zależne od powiewów wiatru, podczas gdy góra trwa, nieczuła na świat dookoła niej. charakterystycznym elementem tego utworu jest przerzutnia. Jej zastosowanie ma ściśle określony cel - służy potęgowaniu napięcia nie pozwala czytenikowi wpaść w jednostajny rytm czytania, wers po wersie. Mickiewicz z wprawą posługiwał się różnorodnymi środkami stylistycznymi od metafor, poprzez apostrofy, aż po nawiązania do znanych symboli i pojęć.
PIELGRZYM Pielgrzym w „krainie dostatku i krasy” tęskni za utraconą ojczyzną. Jest wrażliwy na piękno Krymu, podziwia je. Jednak nieustannie porównuje otaczające go krajobrazy do tego, co pamięta z Litwy. Ojczyzna jest dla niego piękniejsza niż wschodnia egzotyka. Wspomnienia utraconego kraju przywodzą mu też na myśl dawną kochankę. Zastanawia się, czy kobieta o nim pamięta. Jej pamięć byłaby dla Pielgrzyma jedyną dostępną formą obecności w ojczyźnie. Podmiot liryczny ukazuje bogactwo świata orientalnego poprzez indywidualne spojrzenie na świat turysty oraz człowieka wsch. Romantyczny bohater wędruje do ojczyzny. W sonetach ukazał poeta rozdarcie wewnętrzne Pielgrzyma między zachwytem nad Krymem a tęsknotą za ojczyzną.
DROGA NAD PRZEPAŚCIĄ W CZUFUT-KALE Mirza jako przewodnik uczy Wędrowca poddania się, zawierzenia Bogu i zwierzęciu. Przekraczanie przepaści okazuje się doświadczeniem granicznym. Mirza ostrzega Pielgrzyma przed patrzeniem w przepaść. Jednak wędrowiec lekceważy jego rady. Okazuje się to dla niego doświadczeniem granicznym; spostrzega tam coś, czego nie można wypowiedzieć w żadnym z istniejących języków. Utwór pokazuje potęgę natury oraz zainteresowanie nią Pielgrzyma, Mickiewicz odwołuje się tutaj do orientalizmu Wiersz jest nastrojowy, utrzymuje napięcie i dramaturgię, co jest charakterystyczne dla przedstawień natury w romantyzmie. Góra oraz takie elementy jak modlitwa czy Pielgrzym mogą również reprezentować sferę sacrum. Mickiewicz używa także wielu różnych środków stylistycznych: porównań („jak w studni Al-Kairu”), epitetów („łodzi drobnej”, „żyjących języków”), metafor („spadła źrenica”, „świata szczeliny”, „otchłanie chaosu”) oraz anafor i diafor („I ręką tam nie wskazuj, nie masz u rąk pierza;/ I myśli tam nie puszczaj, bo myśl jak kotwica”).
RUINY ZAMKU W BAŁAKŁAWIE Zwiedzanie ruin staje się punktem wyjścia do refleksji o przemijaniu. Podmiot liryczny, patrząc na dawne twierdze, wspomina potęgę Krymu. Szuka śladów bohaterów. Jednak w dawnym zamku nie zostało nic z dawnej świetności. Krążące wokół czarne sępy kojarzą się poecie z żałobnymi chorągwiami w mieście, w którym panuje zaraza. konstrukcję sonetu, jest on wierszowany, początkowe dwie strofy poprzez rymy okalające ABBA, trzecia zaś ma układ CDD, a ostatnia CDC. Utwór zawiera między innymi personifikację zamku i natury („zdobiły cię i strzegły”), hiperbole czy porównania („jak w mieście…”). Następuje dynamizacja tekstu, poprzez opis poszukiwań herbów, razem ze swym przewodnikiem, bądź z nami. Zdania są wielokrotnie złożone, następuje nagromadzenie czasowników, a wydarzenia odbywają się w czasie teraźniejszym, na oczach czytelnika. Podmiot liryczny przez większą cześć wiersza jest ukryty, ujawnia się tylko w wersie „Szczeblujemy na wieżycę! Szukam herbów śladu”
AJUDAH Wędrowiec jest już pogodzony ze swoim losem, dobrze czuje się w krymskiej rzeczywistości. Podziwia egzotyczną przyrodę. Widok morza, pieniących się fal obmywających skałę kojarzy mu się z jego wewnętrznymi przeżyciami. Dzięki trudnym doświadczeniom stał się silniejszy. Nauczył się też twórczo korzystać ze swoich namiętności i bolesnych wspomnień. Stały się one inspiracją do twórczości. Obraz przedstawiony został bardzo dynamicznie. Jest to osiągnięte przez nagromadzenie czasowników o charakterze metaforycznym, Użyte są tez liczne epitety: „spienione bałwany, czarne szeregi, srebrne śniegi“ potęgujące ekspresywność natury i jej potęgę. Podmiot liryczny zachwyca się widokiem fal. Widziana przez niego przyroda jest dzika i tajemnicza. Siły natury wzbudzają w nim podziw i grozęW drugiej części – refleksyjnej podmiot porównuje fale do namiętności, która ogarnia duszę poety. Serce artysty jest jak skała, w którą uderzają różne doświadczenia, ale to właśnie jest źródłem poezji. Podmiot uważa ze twórczość właśnie da poecie nieśmiertelność. ycie poety porównuje się to natury