Pedagogika wykł. 07.12.08r(nd)

Przedmiot i zadania tyflopedagogiki

Tyflopedagogika jest nauką o kształceniu i rewali­dacji niewidomych, ociemniałych i niedowidzących.

Osoby z uszkodzonym wzrokiem można podzielić na dwie grupy :

1. nie­widomych i niedowidzących od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa

2. ociemniałych tzn. osoby, które całkowicie lub w znacznym stopniu utraciły wzrok w ciągu swego życia ( do 5 roku życia).

Przyczyny utraty wzroku:

1) czynniki genetyczne;

2) wady wrodzone analizatora wzrokowego i uszkodzenie okołoporodowe;

3) choroby analizatora wzrokowego;

4) choroby zakaźne przebiegające z wysoką temperaturą oraz nowotwory;

5) zatrucia, cukrzyca;

6) urazy mechaniczne, termiczne, chemiczne;

7) awitaminoza;

8) zmiany starcze.

Formy i metody kształcenia

3. kształcenie oparte na współpracy z nauczycielem,

4. prowadzenie gabinetów wyrównawczych,

5. klasy specjalne,

6. szkoły specjalne,

7. kształcenie zintegrowane z dziećmi widzącymi.

Przy kierowaniu uczniów do odpowiednich form kształcenia oprócz diagnozy medycznej przyjmuje się następujące kryteria:

a) stopień korzystania ze wzroku jako głównego kanału informacji podczas
uczenia się;

b) możliwość zastosowania w praktyce wyników specjalnego kształcenia;

c) poziom ogólnej sprawności oraz ewentualne częściowe deficyty rozwojowe;

d) trwały lub postępujący charakter uszkodzenia wzroku.

Kompensacja:

Kompensacja - czyli zastępowanie funkcji analizatora wzrokowego — umożliwia niewidomym percepcję zjawisk oraz adekwatne, jakkolwiek
zubożone o elementy wizualne, odzwierciedlenie rzeczywistości.

Bezpośrednie następstwa braku wrażeń i spostrzeżeń wzrokowych obejmują:

- niemożność poznania obrazu płaskiego pisma, rysunku, malarstwa, fotografii,

- niemożność poznania kształtu przedmiotu nie dającego się objąć dotykiem ze względu
na swą wielkość czy konsystencję,

8. niemożność zauważenia przeszkody w poruszaniu się,

9. brak wyczucia odległości niesprawdzalnej dotykiem czy zmysłem
   mięśniowym,

- brak realnego poczucia niebezpieczeństwa związanego ze spostrzeganiem, wyobrażenia wysokości czy głębokości,

10. brak znajomości ruchów, zmian,
    które one powodują, ich precyzji, tempa, estetyki,

11. brak popędu do naśladownictwa i spontanicznej aktywności.

Klasyfikując potrzeby ograniczone przez utratę wzroku można wyróżnić
następujące ich kategorie:

1) ograniczenie postaw poznawczych i estetycznych;

2) ograniczenie potrzeb osobistych, uczuciowych i orientacyjnych;

3) ograniczenie potrzeb społecznych.

Kształcenie osób niewidomych

System Braille'a - opiera się na sześciopunkcie (po trzy punkty w dwóch pionowych rzędach), którego różne kombinacje dają wszystkie litery,
cyfry, interpunkcję, znaki nutowe.

Ćwiczenia kształcące orientację dziecka niewidomego w przestrzeni

Warunki prawidłowego poznawania świata przez niewidomych

a) poziom intelektualny dziecka umożliwiający mu logiczne myślenie i rozwój
mowy;

b) prawidłową działalność pozostałych analizatorów, a zwłaszcza dotyku
i słuchu,

c) sprzyjające rozwojowi warunki rodzinne i środowiskowe;

d) prawidłowe oddziaływanie wychowawcze i dydaktyczne

e) umiejętność korzystania z różnych pomocy technicznych, kompensujących
w pewnym stopniu brak wzroku;

f) właściwą lokalizację, budowę i urządzenie szkoły;

g) zainteresowania ogólne i ukierunkowane, szkolne i pozaszkolne, dotyczące
również życia kulturalnego, gospodarczego, społecznego i politycznego;

h) stosowanie w procesie rehabilitacji uczniów niewidomych zasad indywidualizacji oraz wszechstronnej poglądowości i ekspresji;

Pedagogika dzieci głuchoniewidomych

Dzieci głuchoniewidome to „dzieci, które z powodu równo­czesnego uszkodzenia wzroku i słuchu mają specjalne potrzeby w zakresie porozumiewania się, rozwoju i nauki, potrzeby, które nie mogą być zaspokojone w sposób właściwy poprzez specjalne programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży z uszkodzonym tylko słuchem, z uszkodzonym tylko wzrokiem lub dla innych dzieci ze sprzężonąniepełnosprawnością.

Wśród dzieci głuchoniewidomych można wyróżnić:

1. dzieci całkowicie głuchoniewidome - z całkowitą głuchotą i całkowitą ślepotą;

2. dzieci głuchoniewidome z całkowitą głuchotą i słabowzrocznością;

3. dzieci głuchoniewidome z niedosłuchem i całkowitą ślepotą;

4. dzieci głuchoniewidome z niedosłuchem i słabowzrocznością.

Dodatkowe niepełnosprawności::

12. upośledzenie umysłowe

13. epilepsja, czyli padaczka, która często występuje jako współistniejąca z upośledzeniem umysłowym;

14. niepełnosprawność motoryczna - zaburzenia manipulacji i lokomocji;

15. schorzenia wewnętrzne, jak: zaburzenia układu krążenia, zaburzenia tarczycy, cukrzyca itp.

Edukacja dzieci głuchoniewidomych:

Program edukacyjny na ogół obejmuje takie zajęcia, jak:

1. Usprawnianie zachowanej zdolności widzenia u dzieci z resztkami wzroku.

2. Usprawnianie zachowanej zdolności słyszenia u dzieci z resztkami słuchu.

3. Nauka metod komunikowania się.

4. Nauka mowy dźwiękowej.

5. Nauka czynności dnia codziennego.

6. Orientacja i poruszanie się w przestrzeni.

7. Usprawnienie fizyczne.

8. Zajęcia muzyczne.

9. Posługiwanie się komputerem.

10. Terapia zajęciowa.

11. Przygotowanie do pracy.

Metody komunikacji

- język migowy odbierany dotykowo (znaki języka migowego przekazywane do ręki),

- alfabet punkto­wy do dłoni,

- kreślenie drukowanych liter na dłoni,

- posługiwanie się meto­dami opartymi o pismo wypukłe Braille'a

linie prowadzone są wzdłuż palców - od opuszków w dół aż do nasady palców:

T: wzdłuż kciuka, B: wzdłuż palca wskazującego, D: wzdłuż palca środkowego ( d ługiego, d użego),

G: wzdłuż palca serdecznego, na którym zwykle nosi się obrączkę ("g" jak " g old"),

H: wzdłuż palca małego (mały Henio);

F: ściskamy równocześnie dwa złożone palce - wskazujący i środkowy, w okolicach opuszków

L: długa linia prowadzona od czubka palca środkowego przez całą dłoń

P: linia od nasady kciuka wzdłuż krawędzi palca wskazującego (ruch kojarzy się z p istoletem)

J: jednokrotne ściśnięcie końcówki palca środkowego

S: małe kółko narysowane na wewnętrznej części dłoni (przypomina symbol s łońca)

K: dotknięcie równocześnie końcami czterech palców wnętrza dłoni (jak 4 nogi k rowy)