Dwudziestolecie międzywojenne

-Nowa rzeczywistość polityczna

powstanie nowoczesnych państw narodowych; zdewualował dotychczasowy łąd feudalno-monarchiczny; demokratyzacja państw

powszechność prawa

równość wobec kobiet

dostępność edukacji

opieka zdrowotna i socjalna

-Miasta dwudziestolecia

Okres dynamicznego rozwoju miast i industrializacji; Miasto przestało być miejscem życia tylko tradycyjnej warstwy kupców i małego przemysłu. Otworzyło się dla mas robotników, ale także dla ludzi pozbawionych zajęcia, szukających pracy i domu; robotnicy wieloprzemysłowi(proletariat). Utożsamił swoją tożsamość społeczną, określił swoje potrzeby i oczekiwania, rozpoznali miejsce w strukturze społecznej, nabrali poczucie grupowej dumy.

Miasto - pożądanie ubogich, raj dla artystycznej cyganerii, wzorzec nowoczesnej technologii; przestrzeń - marzenia o dobrobycie

Obszar miejski - niebezpieczny, ale pociągujący; kusząca nowoczesność - elektrycznie oświetlane ulice, transport miejske stali i szkła (1885/ 9piętrowy blok mieszkaniowy w Katowicach 1931 wieżowcy z)

-Gospodarka i technika

-eletryfikacja, rozwój motyryzacji, lotnictwa- globalizacja świata. Praca w fabrykach (ludzie wykształcone). podniosła się jakość życia - czas wolny dla elity i dla mas.

-Nowe środki masowej komunikacji

Upowszechnienia filmu - zupełnie nowej dziedziny sztuki, Poeta Skamandryta - Antoni Słonimski - X Muza. Kino stało się sztuką zaspokującą potrzeby masowej wyobraźni.

1912 - pierwszy film pełnometrażowy

1927-pierwszy film dźwiękowy

ierwsze radiostancje w USA 1912

Polskie radio 1926

Telefon - apatentowany w 1876 r.

Zjawiska społeczne dwudziestolecia:

-Kultura masowa

- możliwość powszechnego dostępu ludzi do dóbr kultury: czasopism, książek, filmów, przedstawień teatralnych, doprowadzili do rozpowszechnienia kultury popularnej, adresowanej do szerokich mas społecznych; powstanie nowych form kultury-taniej, łatwo dostępnej książki; czasopisma

-Masowa rozrywka

kawiarnie - miejsca rozrywek

tańce

Zjawisko gwiazdorstwa - Jan Kiepura (śpiewak i aktor), Hanka Ordonówna (piosenkarka, tancerka, aktorka)

-Sport masowy

zjawisko ludowe, masowe, organizacja co cztery lata międzynarodowe igrzyska (1896 w Grecji; 1924 - we Francji)

-Masowa konsumpcja

nowy element kultury - REKLAMA

tablice reklamowe, plakaty, prawo konkurencji, wzornictwa i sztuka użytkowa

-Nowa sztuka

AWANGARDA

w tej sztuce nowe odzwierciedlenie rzeczywistości społecznej, a zaś z drugiej strony -osamotniony artysta, coraz mniej rozumiany

Nurt fascynacji cywilizacją industrialną, oddający duch nowoczesności, globalizujący świat. Nurt indywidualistyczny, eskapistyczny - ucieczkowy, neurotyczny, oddający stan jednostki zagubionej we współczesnym świecie.

2. Psychoanaliza

Filozofia podświadomości (Zygmunt Freud, Kultura źródło cierpień)

Jednym z najważniejszym symptomem modernizmu była świadomość kryzysu człowieka jako istoty poznawalnej i przewidywalnej. Na początku XX wieku odkrycie Zygmunta Freuda

1) Czynnik świadowy - świadomość - ego sfera zwerbalizowanych myśli

2) sfera podświadoma - instenktywna, popędowa, biologiczna - id

3) narzucone kulturowo - superego

Szkoła badania podświadomości - psychoanaliza 9interpretacja symboliczna

MINIPRZEWODNIK

1. Działania ludzie są motywowane popędami, z których najważniejszym jest popęd erotyczny - libido oraz popęd śmierci - instynkt destrukcji, zniszczenia, agresji.

2. Popęd erotyczny ujawnia się w dzieciństwie w pragnieniach erotycznych wobec rodziców (kompleks Edypa, kompleks Elektry), a następnie - poprzez odkrycie kazirodstwa - ulega pod wpływem norm kulturowych.

3. Ze świadomości wymazywane są zdarzenia z okresu dzieciństwa, w których kształtuje się nasza psychika. Dzieciństwo determinuje całe życie człowieka.

4. Wyparte po podświadomości najbardziej traumatyczne wspomnienia są przyczyną nerwic.

5. Treści podświadomości w snach.

6. Symboliczne - sny

7. Człowiek dąży do osiągnięcia przyjemności.

Kultura ludzka (normy społeczne) nie pozwala na zaspokojenie ludzkich potrzeb popędowych. - cierpienie.

8. Cierpienia i popędy poprzez sztukę - sublimacja

9. Religia jest rodzajem nerwicy, dorosły człowiek, które nie może uwolnić się od dziecięcego lęku przez niebezpieczeństwami natury i przypadkowością losu, ucieka do wyobrażenia Boga, utożsamionego z ojcem - groźnym, wywołującym u dziecka łęk.

Wstęp do psychoanalizy (1917)

Marzenia senne (1901)

Pytania do psychoanalizy Freuda:

1. Na podstawie akapitu określ, do czego, według Freuda, dąży człowiek w swoim życiu

2. Czy wyróżniają się społeczne źródła ludzkiego cierpienia?

3.Zinterpetuj słowa: "narzuconym przez kulturę losem popędu jest sublimacja".

3. Przedstawiciele awangardy

Stanisław Witkacy

Pablo Picasso

Stanisław Ignacy Witkiewicz - opracował teorię Czystej formy (1919). Zamował się malarstwem abstrakcyjnym i pisaniem dramatów (Wariat i zakonnica, Matka, W małym dworku, Szewcy(1934), filozofią i powieściopisarstwem (Pożegnanie jesieni, Nienasycenie). Popełnił samobójstwo. Twórczość: groteskowość i absurd, teatr.

Teoria Czystej formy wynikała z pesymistycznej diagnozy sytuacji współczesnego człowieka i kondycji ludzkiej. Zdaniem pisarza, o człowieczeństwie decyduje zdolność do przeżywania Tajemnicy Istnienia, a więc wzruszeń metafizycznych, o stawianie sobie pytań o miejsce człowieka w czasie i przestrzeni. Ludzkość straciła zdolność do poznawania tajemnicy świata. SSztuka i malarstwo musi obudzić tę zdolność

-oddalenie sztuki od rzeczywistości

-zastąpienie związków przyczynowo-skutkowych absurdem, fantastyką

-zastąpienie "treści" formą

-łączyła elementy surrealizma i aekspresjonizmu

metafizyczne zdziwienie - przybliżone do katarsis

4.Współczesny everyman w surrealistycznym świecie

Franz Kafka, Proces

-Moralitet

-Everyman

5.Awangarda w poezji polskiej

Mityzacja rzeczywistości w prozie Brunona Schulza

6. Obraz współczesnego miasta

-Sklepy cynamonowe/Ulica krokodyli

-Groteska/Absurd

Witold Gombrowicz - Ferdydurke

7. Katastrofizm w poezji Józefa Czechowicza

-Obrazowanie apokaliptyczne

8. Stanisław Witkiewicz, Szewcy - mechanizmy rewolucji

Proletariat

Groteska

Absurd

Faszyzm

Komunizm

Kalambur

***Szewcy

Akcja: przewroty polityczne, ale nie odznacza się dynamiką - bohaterowie głównie dyskutują

Czas: nieokreślony

Miejsce: pracownia szewska

Nie jest dramatem politycznym w sensie polemiki z konkretnymi osobami czy poglądami politycznymi. Największa katastrofa - niemożność przeżycia Tajemnicy Istnienia. Utwór historiograficzny - ukazujący sens dziejów i mechanizmy rządzące historią.

Gry onomastyczne

*** Katastrofizm Witkacego

Proletariat - w filozofii Karola Marksa klasa społeczna żyjąca z najmu swej siły roboczej - burżuazja. Społeczeństwo kapitalistyczne. Proletariat musial dokonać rewolucji - bezklasowe -utopia społeczna.