Wsęp do prawoznawstwa 15.10.2010

Norma prawna-norma prawna to podstawowa kategoria języka należy do grupy wypowiedzi dylektywnych które obejmują rady i wskazówki .Odpowiada na pytanie nie jak jest,tylko jak być powinno.Nasuwa się pytanie o wartość logiczną normy.Wartość logiczną można przypisać zdaniu,które może być prawdziwe lub fałszywe.W każdym razie problem polega na tym,że jeżeli coś być powinno,to coś nie musi być.

Wyraża się wątpliwość czy można zastosować przepis do norm.

Kto kradnie ten podlega karze.Zdanie w kodeksie karnym jest prawdziwe.

Istnienie normy jest faktem lub nie.

Zastosowanie logoki do norm

Kognitywistyczne można zastosowaclogikę do norm

Nonkognitywistyczne nie można zastosować logiki do norm.

Relacja normy i przepisu prawnego

W języku potocznym używa się je zamiennie.Istnieje pięć podstawowych koncepcji dwie wskazują że nie ma konieczności dokonania rozróżnienia,3 pozostałe wskazują że istnieje rożnica i jest ona istotna.

1.Nie ma konieczności posługiwania się pojęciem normy prawnej,stosuje się pojęcie przepis prawny.W aktach normatywnych nie można znaleźć nazwy norma, mówi się o przepisie.

2.Przepis prawny i norma prawna to pojęcia synonimiczne,oznaczają to samo.Odwołuje się do tego co robi praktyka,to co znajduje się w różnych decyzjach.Co do zasady prawnik posługuje się pojęciem przepisu prawnego i zdarza mu się używać normy prawnej.Robi to aby stylistycznie papier dobrze ywglądał,używa słów zamiennie,aby nie powtarzać.Stylistyka to jedyny powód dla którego używa się to zamiennie.

Istanieją trzy koncepcje mówiące że rozróżnienie jest konieczne.Odwopłują się do teorii.

3.Przepis prawny to znak,norma prawna jest znaczeniem tego znaku.Widzimy przepisy prawne nie znamy znaczenia,wg którego w myśl tej koncepcji jest norma.Po co na gruncie prawa takie rozważania???Koncpecja jest niezbyt użyteczna na praktyczne potrzeby.

4.Norma prawna składa się z przepisów prawa.Np.przepisy prawa to klocki,budujemy coś z nich i to zaczyna nabierać ksztatu.Ma duży wymiar praktyczny.W prawie nie ma tak że jedna norma odpowiada jednej sytuacji.Norma składa się z kilku przepisów prawnych.Zazwyczaj dotyczy kilku przepisów proceduralnych na raz.Należy jednak wiedzieć,które normy należy zastosować do danego przypadku.

5.Funkcjonuje na gruncie pewnych stanowisk teoretyczno-prawnych.To co istnieje realnie to są normy.Natomiast przepisy prawa są technicznym środkiem wyrażenia norm prawnych.Prawno składa się z wyrażenia norm prawnych.T o co obowiązuje to jest prawo natury.

Czym się różni norma prawna od norm moralnych???

Istnieją różnice między normami prawnymi i moralnymi,normy te mogą być w konflikcie.Istnieje cecha która je odróżnia.Jest to akt przymusu i forma stosowania tego przymusu.Przymus ma formę zinstytucjonalizowaną.W przypadku prawa zasady sankcji są jasne.W przypadku moralności nic nie jest jasne.Nie wiadomo czy spotka się z karą,konsekwencjami niemoralnego zachowania.Jeśli nawet się spotka to nie wiadomo co go czeka.Istnienie rodzaj czynów negatywnych moralnie,których nie da się zweryfikować.W przypadku prawa wiadomo że jak ktoś naruszy normę to zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.

Rodzaje przepisów prawnych:

1.Podział na normy zakazujące,dozwalające,nakazujące.

Normy nakazujące coś nakazują,np przechodzenie na zielonym świetle.

Nomy zakazujące czegoś zakazują,np.zakazuje się przechodzić na czerwonym.

Dozwalające właściciel jest uprawniony do zarzania swoją rzeczą.

2.ius cogens,ius dispositiwum,przepisy semiimperatywne

ius cogens to przepisy imperatywne.Są to przepisy bezwzględnie obowiązujące.Oznacza to,że ten kto podlega temu przepisowi nie może tego zmienić.Przykładem może być nabycie nieruchomości.

ius dispositiwum to przepisy dyspozytywne.NIe są bezwzględnie obowiązujące.Jest ich dużo w kodeksie cywilnym ze względu na zasadę swobody umów.Treść umowy w prawie cywilnym można kształtować dowolnie.Istnieje szereg umow nazwanych,typu umowa najmu.Znajduje sięntu stwierdzenie:,,o ile strony nie postanowią inaczej...".Innymi słowy mają funkcję pomocniczą.

Przepisy semiimperatywne.Można zmieniać je, ale tylko na korzyść jednej ze stron. Przykładem mogą być uregulowania kodeksu pracy. Kodeks pracy reguluje stutacje pracownika i jest to miniumum ochrony.Pracodawca może zaoferować pracownikowi więcej,natomiast nigdy mniej,no jesli chodzi o wynagrodzenie,urlop czy inne pierdoły.Na korzyść pracownika nie można tego zmienić.To cechy przepisu ius cogens.

3.Podział na przewpisy lex generalis i lex specialis.

Lex generalis to reguła ogólna,powszechna.Lex specialis to refuła szczególna która ustanawia wyjątki.

Np.zakaz zabójstwa.Jeśli się tego dokona podlega się karze.Z tego przepisu wyłączona jest w pewnym sensie aborcja,np w trzech przypadkach prawa polskiego,np. jeżeli ciąża jest rezultatem gwałtu.

4.LEX PLUSQUAMPERFECTA

PERFECTA

MINUSQUAMPERFECTA

IMPERFECTA

Podzial przepisu ze względu na zagrożenie sankcją i rodzaj ten sankcji.

LEX PLUSQuamperfekta-kiedy występuje sankcja represyjna np kara i sankcja nieważności np osoba która to wykonała podlega karze.Np przestępstwo bigamii,jedno z tych malżeństw jest nieważne,to drugie,a taka osoba podlega karze.

LEXPERFECTA to sankcja nieważności-jest to przykład zawarcia umowy sprzedaży jakiejś nieruchmomości przy niezachowaniu pewnej formy np.zawarcie umowy przy niezwaraciu aktu notarialnego.np sama pisemna umowa

MINUSQUAMPERFECTA to wyłącznie sankcja represyjna,np.sankcja kradzieży.

IMPERFECTA to brak sankcji.Mamy trzy podziały które się składają na jeden.

5.Podział na przepisy generalne i indywidualne. Podział ten dotyczy adresata.Adresat okreslony jest normą generalną wg podanych cech,np.funkcjonariusz publiczny, osoba która nabyła pojazd mechaniczny.Adresat idywidualny wskazany jest z imienia i nazwiska,np.Jan Kowlaski i numerze pesel takim i takim.Sierowana do jednej osoby.

Podział na przepisy abstrakcyjne i konkretne.Odnoszą się do kryterium jakim jest zachowanie,przepisy abstrakcyjne dotyczą zachowan powtarzalnych rodzajowo.Oznacza to że w ogólny sposób definiujemy zachowanie,,np.powinno się zarejestrować samochód.Konkretnie to np.jest obowiązek stawienia sie w konkretnym dniu w konkretnej godzinie na konkretnym posterunku policji.

Przejdźmy do podziału na przepisy ogólne i jednostkowe.

Przepisy ogólne to generalne i abstrakcyjne.,Dotyczą adresata ogólnego,zachowania abstrakcyjnego i zachowań powtarzalnych,np kto nabył auto ma je rejestrować.

Przepisy jednostkowe są indywidalne i konkretne-np adresat z imienia i nazwiska,ma wyznaczone jedno konkretne zachowanie.Jan Kowalski jest zobowiązany stawić się w urzędzie o godzinie tej i tej...

Jak mamy adresata określonego generalnie,ale przepis ma charakter konkretny.Określona grupa więżniów ma stawić się na komisariat o tej o tej godzinie.Przepis o tymczasowej ewakuacji całego miasta.

6.Przepisy pierwszego i drugiego stopnia.Przepis pierwszego stopnia to przepis:nakazuje się ewakuację miasta.Przepis drugiego stopnia mówi coś o przepisie pierwszego:odwołuje się nakaz o ewakuacji miasta.Podział odwołuje się do koncepcji języka,pierwszego stopnia to język stwierdzający jakieś zdanie.Przepis drugiego stopnia zawiera mowę zależną,to jest ta sama koncepcja przeniesiona na grunt norm prawnych.Chodzi zazwyczaj o uchylenie normy prawnej,określenie czasu jej trwania.

7.Przepisy odsyłające i blankietowe-podział dość rozbudowany.Istnieją przepisy sensu largo szeroko rozbudowane.Przepis odsyłający gdzieś odsłya nie zawiera całej treści tylko trzeba gdzieś iść Podział:przepisy odsyłające systemowo oraz przepisy odsyłające pozasystemowo.Przepisy odsyłające pozasystemowo to przepisy odsylające poza system prawa.

Prawo-wszystko co nazywamy prawem obowiązującym,nas przepis odsyła nas to normy której nie ma w systemie prawa np normy moralnej.Np wspólne zasady współżycia społecznnego,często spotykane w kodeksie cywilnym.W prawie zasady życia społecznego nie zą zdefiniowane.Inne przepisy pozasystemowe to regulaminy wewnętrzne,nie zaliczające się do przepisu prawa.Nie jest to akt prawa powszechnie obowiązujący,np jak obsługiwać frezalkę.Przepisy odsyłające systemowo:to co nas interesuje to przepisy odsyłające sensu stricto w ścisłym tego słowa znaczeniu i przepisy blankietowe.Przepisy odsyłające sensu stricto sa środkiem technicznym mającym na celu skrócenie tekstu prawnego.Zamiast powtarzać 1o eazy ten sam tekst wymieniamy przepis w którym to przestępstwo jest opisane.Najczęściej odsyłają w ramach jednej ustawy do innego przepisu.Innymi sowy w jakimś stopniu utrudnia bo trzeba gdzieś szukać z drugiej strony zwiększa czytelność.Przepisy blankietowe dzielą się na dwa rodzaje:

przepisy blankietowe sankcji i blankietowe dyspozycji.Sankcji określają sankcje dla inncyh generalnie określonych przepisów,np.kto nie przestrzega przepisów BHP podlega karze więzenia,Przepisy bhp mamy w innym akcie normatywnym.Za naruszenie przepisów BHP istnieje sankcja.Wynika to z podziału kompetencji.Kto inny musi to zrobić,wydaje więc inny akt normatywny.

Przepisy blankietowe dyspozycji-określają generalne reguły zachowania się,odsyłają do innego aktu,gdzie generalnie ustanowione zachowanie jest uszczegółowione.

Przepisy odsyłające: w ścisłym tego nsłowa znaczeniu, określają generalne reguły zachowywwania się,odwołują się do aktów gdzie te zadania są określone

2.Pozasystemowo-odesłane są poza system prawa.

Wstęp do prawoznawstwa 22.10.2010

Funkcje prawne

Prawo da się ogólnie zdefiniować jako system norm,pochodzący od państwa które ma środki służące do zmuszenia adrestaów tych norm w celu zastosowania się do ich dyspozycji.Innymi słowy normy prawne różnią się od innych norm funjconujących w społeczeństwie przede wszytskim tym, że pochodzą od uprawnionego podmiotu, będącego reprezentantem całego społeczeństwa a ponadto tym, że mogaą być egzekwowalne poprzez zastosowanie przymusu państwowego.Skuteczność ich zastosowania będzie różnorodna i zależeć będzie od autorytetu państwa,a ponadto od jego skuteczności. Np. można mieć doczynienia z cywilnym nieposłuszeństwem, np.gdy ktoś kradnie leki mające na celu ochronę zdrowia i życia najbliższych członków rodziny. Np.ktoś nie ma kasy na podstatowy lek.Suteczność wiąże się z działalnością organów ścigania. Zagrożenie tego przestępstwa to od roku do 10 lat.

Prawo najłatwiej zdefiniowac poprzez wskazanie funkcji które pełni.Oczywiście jest ich bardzo wiele.

1.Regulacja zachowań-mogą być regulowane w sposób normatywny jak i poza normatywny.Pozanormatywne regulowanie zachowań to np.przepuszczanie kobiet w drzwiach.

Normatywne-też nie muszą być konkretnie prawne ale np.dekalog.Jest to system statyczny,nie zmienia się.

2.Rozdział dóbr i ciężarów-rozdział uprawnień i obowiązków.Postulatem takiego rozdziału jest to aby był on sprawiedliwy.Co to znaczy że podział ma być sprawiedliwy?

Koncepcja sprawiedliowsci formalnej-in paribus causis paria iura- podobne przypadki należy traktować podobnie.Podobne stany faktyczne,okoliczności, rzeczy osoby pod relewantnymi(doniosłymi) względami powinny wywoływać podobne skutki prawne.O prawodopodobieństwie wyznaczenia tych okoliczności, rzeczy, stanowi sprawiedliwość materialna.

2 rodzaje sprawiedliwości materialnej:

A.Sprawiedliwość dystrybytywną(rozdzielczą).Do reguł tej sprawiedliwości należą:

1.Każdemy wg zasług

2.Każdemu stosownie do potrzeb.

3.Każdemu stosownie do wniesionej pracy.

4.Każdemu to samo.Niemożliwa do spełnienia bo jesteśmy różni.

B.Sprawiedliwość komutatywna(sprawiedliwość wyrównawcza).Ma zastosowanie w stosunkach zobowiązaniowych.Strony określonej umowy okreslają w postanowieniach umownych wzajemność świadczeń które ma stanowić o tym, że w ich przekonaniu zawarty kontrakt będzie dla nich satysfakcjonujący a tym samym sprawiedliwy.

Dług odbiorczy-zobowiązania o charakterze niepieniężnym.No w bonusie sprzedawca może dostarczyć zakupiony towar.

Dług oddawczy-zobowiązania o charakterze pieniężnym.

Co uczynić aby wymogi formalnej i materialnej zostały spełnione?

Jest to możliwe poprzez zapewnienie respektowania reguł sprawiedliwości proceduralnej. W odniesieniu do prawa reguły sprawiedliwości proceduralnej winny być ujęte w regułach postępowania w określonych sprawach.A zatem w odpowiednich kodeksach postępowań(kodeks postępowania cywilnego, karnego i administracyjnego). Jedną z takich reguł sprawiedliwości procedurtalnej jest zasada równości stron.Realizacja tej zasady wygląda nieco odmiennie w zależności od teg czy mamy doczynienia z procesem inkwizycyjnym czy procesem kontradyktoryjnym. Otóż proces inkiwyzcyhny(śledczy) charakterystyczny jest dla postępowania karnego, podtkowego i jego główną cechą jest to, że odpowiednie organy również sądowe mają z urzędu dążyć do wykrycia prawdy obiektywnych(prawdy materialnej).Innymi słowy organy ścigania, sąd mają z urzędu doppuszczać dowody zmierzające do ustalenia rzeczywistyego stanu faktycznego. Paradygmatem procesu inkwizycyjnego jest proces karny.Natomiast proces kontradyktoryjny(oparty na sporności) oznacza, że inycjatywa w przedstawianiu dowodów, tweirdzeń na poparcie swojego stanowiska w sprawie, spoczywa co do zasady na stronach procesu.To od ich aktywności będzie zależeć czy zostanie w prawie przeprowadezony jakiś dowód czy też nie.Proces kontradyktoryjny jest charakterystyczny dla procesu cywilnego.Kontradyktoryjność stanowi zgodnie z art.6 kodeksu cywilnego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawane.Ponadto ta kontradyktoryjność wynika z art.5 i art.232 kodeksu postępowania cywilnego, które to przepisy wzmacniają dyspozycyjność i autonomiczność stron procesu.W konsekwencji pojawia się problem.Zmiany wprodzające kontradyktoryjność były w 2002 roku.Sądy jeszcze mają tendencje do dopuszczania dowodu z urzędu.W sprawach gospodarczych jest trochę inaczej bo sprawy są reprezentowane przez specjalistów.

Sąd nie powinien działać z urzędu w zakresie gromadzenia dowodów.

II katedry:

1.Zasada prawdy formalnej.Obodzi sąd tylko ta prawda, którą strony przedstawią a nie to jak było naprawdę.Sędzia nie jest zainteresowany sprawiedliwością tylko to żeby spenione były wymogi proceduralnej.Mamy doczynienia z fikcją zasady prawdy materialnej.Kłóci się to z konstytucyjną zasada wyrażającą prawo do sądy i wymogiem który się wiże z generwlnym prawem rozstrzygnięcia.

W związku z tym działalność sądu ex officio(z urzędu) będzie miała charakter wyjątkowy.Sąd będzie wykazywał inciajtywe ustawodoawczną wyłacznie w pewnych kategoriach spraw i w odniesieniu do pewnej grupy podmiotów(np. w sprawach o prawo stanu np.ustalenie ojcostwa).Wykazywanie inicjatywy dowodowej musi być bardzo ostrożnie i zrównoważone ponieważ może być przez stronę postrzegane jako stronnicze i stanowić naruszenie zasady równości stron.Sąd zmierzając co obiektywnego rozszrzenia sprawy. Obie strony w procesie są przeświadczone że dowód ma służyć udowodnieniu jej twierdzeń.

W sprawach gospodarczych jest tak, że dowody muszą być przedstawione w przypisanym momencie, okreslonym czasie, później nie.Zasada prekluzji dowodowej.

Res judicata-powaga rzeczy osądzonych

Proces cywilny może być skrócony ze względu na ekonomikę.Może być wydane rozstrzygnięcie bez postępowania.

Do reguł proceduranych należą zasady bezstronności i niezawisłości.

W przypadku bezstronności mamy dwie grupy przesłanek przemawiających za koniecznością wyłączenia określonego sędziego od orzekania w danej sprawie.Są bezwzględne lub względne przyczyny wyłączające.judes spectus i judeks inhabilis.

Bezwzględną przyczyną jest to że nikt nie może orzekać we własnej sprawie(rodziny itd.). Nemo iudex in causa sua.

Przyczyną wyłączającą może być to, że dany sędzia już wyrokował w danej sprawie.

Względne przyczyny:

Sprawa dotyczy sąsiadki najbliższej.

Niezwisłośc sądu polega na tym,że nikt nie może wpływać na rozstrzygnięcie sędziego w danej sprawie.Ani władza wykonawcza ani sądownicza nie może wpływac na rozstrzygniecie w danej sprawie.

Prawo do obrony-wyraża się w dwóch aspektach.

a).Wyrażenie, element prawa do sądu.

Prawo do sądu wnika z art..6 Europejskiej Konwencji praw człowieka i art.41 ust.1 Konstytucji.

Prawo do sądu sprowadza się do tego że każda sprawa powinna być rostrzygana przez niezawisły i bezstronny sąd, conajmniej dwuinstanycjny.

W ramach rzeletnego procesu ma być słuszny proces due process ,fair trail.

Sprawa musi być rozpoznana w odpowienim terminie.Sprawa powinna się skończyć w zasadzie w I terminie bez zwłoki.Przyszługuje np. odwołanie do ETPC w Strasburgu.Teraz się czeka ze 2 Lata na rozpatrzenie odwołania.

b)prawo do obrony-możność argumentowania i kontrargumentowania przez strony postępowania.Prawo do obrony może mieć wymiar formalny. Ktoś może korzystać z pomocy profesjonalisty, np.radcy prawnego lub adwokata.W sprawach o charakterze podatkowym, np.sprawa rady podatkowego.Można się zwrócić do sądu o udzielenie takiego radcy z urzędu gdy strona jest nieporadna lub nie ma funduszy na to.Konkretną osobę wskazuje np.Rada Adwokacka.

2.Zasada prawdy materialnej.

3 funkcja prawa: Rozwiązywanie konfliktów.Konflikt to spór o charakterze prawnym gdzie strony zajmują antagonistyczne względem siebie stanowiska.

Tryby rozwiązywania konfliktów prawnych:

1.Tryb kontralktowy gdzie strony na mocy zgodnych oświadczeń woli rozwiązują zainstaniły między nimi spór.W drodze postanowiń umownych jest rozstrzygany konflikt.

2.Tryb mediacyjno konncyliacyjny w ramach którego strony rozwiązują istniejący między nimi spór przy pomocy wybranego przez nich mediatora bądź koncyliatora którego głos ma charakter doradczy.

3.Tryb arbitrażowy-w ramach którego spór rozstrzygany jest przez arbitra na ktrego osobę strony konfliktu miały tylko pewien wpływ a którego decyzja ma dla stron charakter wiążący. Strony mają tylko pewien wpływ na wybór arbitra.

4.Tryb adjudykatywny-konflikt rostrzygany jest przez ściśle określony organ podmiot wg z góry narzuconej procedury.(na mocy przepisów prawa procedury).paradygmatem czyli wzorem rostrzygania sporów prawnych w ramach tego trybu jest postępowanie sadowe ponieważ przepisy prawa narzucają jakis ąd będzie właściwy w jakim składzie ma być wydane orzeczenie i wedlw jakich reguł ma przebiegać postępowanie przed sądem.