Wstęp do prawoznawstwa 10.12.2010

Reguły inferencyjne

Analogia-rozxumowanie z anologii, jest inaczej nazywane asimile. To zorumowanie opiera się na podobieństwie faktów, które mają istotne znaczenie dla potrzeb rozstrzygięcia. Najogólniej mówiąc, polega ono na zastosowaniu wobec faktów uniunormowanego prawnie, konsekwencji prawnych, jakie prawo przewiduje dla faktu innego faktu, (unomrowanego prawnie).Wyróżniamy dwa typy wnioskowania w analogii:

analogia legis-w przypadku analogi legis owego podobieństwa poszukujemy w określonym przepisie prawnym bądź też grupie przepisów.

anaglogia juris-odowłujemy się do zasad prawnych, wartości i celów chronionych prawnie, idei, ducha prawa. Z analogia juris w procesie stosowania prawa spotykamy się rzadko, najczęściej zastosowanie znajduje analogia legis, którą należy wyraźnie odróżnić od wykładni. Choć niekiedy, są z tym pewne kłopoty. Należy zatem pamiętać, że analogia opiera się na relacji podobieństwa faktów, zaś wykładnia rozstrzyga wątpliwości natury semantycznej(znaczeniowej).

Zastosowaniem rozumowania z analogii wiążą się również innego rodzaju wątpliwości, albowiem problematyczne jest na jakiej relacji ma się opierać poszukiwanie związku z owymi faktami. A więc czy ma to być relacja analogiczności, porównywalności, czy też podobieństwa. Nie budzi wątpliwości bowiem że w zależności od tego, którą z owych relacji zastosujemy, osiągnięty wynik może być odmienny. W konsekwencji przyjmuje się, że rozumowanie asimile, opiera się na relacji podobieństwa czy też analogiczności. Wyłącza się zatem stosunek porównywalności stanu faktycznego.

Analogia legis składa się z trzech etapów:

1.W ramach pierwszego ustala się, że określony fakt nie został unormowany prawnie.

2.Ustalenie że istnieje inny fakt, uregulowany prawnie, który jest podobny pod relewantnymi względami do owego faktu nieunormowanego prawnie.

3.Określa się dla faktu nieunormowanego prawnie, takie konsekwencje prawne, jakie przewidziane zostaly dla faktu uregulowanego prawnie. Zrozumowaniem z analogii wiąże się zasada ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio. Tam, gdzie ta sama racja, cel przepisu, tam ta sama relulacja, dyspozycja.

Pomimo, że analogia jest najbardziej rozpowszechnionym sposobem rozumowania, są dziedziny prawa gdzie jej się nie stosuje. Co zasady nie stosuje się analogii w następujących dziedzinach prawa:

1.Prawie karnym, bowiem naczelną zasada prawa nulla poena sine lege, nullum crimen sine lege.Pena-kara,crimen-przestępstwo. Nie ma kary bez ustawy.

Kradzież plików z internetu-było nieuregulowane.

2.Prawo podatkowe-obowiązuje zasada nullum tributum sine lege, co oznacza bez podatku bez przepisu ustawy.

3.Prawo ubezpieczeń społecznych-analogia nie znajduje zastosowania dlatego, że ma ono charakter kauistyczny, a więc wprost dookreśla stany faktyczne, które znajdują się pod ochroną prawa ubezpieczeniowego. Wprost wskazuje kiedy komuś przysługuje renta, albo kiedy ktoś będzie mógł przejść na emeryturkę.

Rozumowanie A contrario-czyli z przeciwieństwa. Wnioskowanie to polega na tym, że jeżeli określony uprawnienie bądź obowiązek zostało ustalone dla danego podmiotu bądź grupy podmiotów to bez wyraźniej innej regulacji prawnej w tym zakresie nie można rozciągać owego uprawnienia bądź obowiązku na inny podmiot bądź grupę podmiotów. Rozmumowanie a contrario znajduje swoje zastosowanie w odniesieniu do regulacji o charakterze zamkniętym. Rozumowanie a contrario nie może być zastosowane, gdy prowadzi do wniosków nie konstytucyjnych, nie racjonalnych, czy wręcz absurdalnych.

Przykłady

Konstytucja przewiduje prawa i obowiązki. Czy zgodnie z a contrario można wywodzić inne uprawnienia?Można, pomimo,że konstytucja ma charakter zamknięty. Są tam zasady generalne i inne prawa i obowiązki też moża wyprowadzić.

Transport samochodowy-zatsanawiano się, czy przerwany czas pracy może być rozciągnięty na kierowców którzy nie prowadzą trasportu w ramach komunikacji miejskiej, ale sa zatrudnieni w dużej firmie i musi prezesa wozić np. Jego czas pracy jest przerywany. Pomimo tego że przepis mówi że to nie ejst transport samochodowy ani komunikacja miejscka byłoby to sprzeczne z zasadami dobrych obyczajów.

W przypadku a contrarioczasem jest tak że nie wiadomo kiedy zastosować to czy analogię. A contrario odnosi się do katalogu zamkniętego. Będzie miało ztasosowanie gdy ustawodawca posługuje się wyrażeniami: tylko, wyącznie, jedynie.

A fortiori-nazywane z silniejszego zakresu, występuje w dwojakiej postaci:

a)pozytywna wersja-występuje postaci a maiori ad minus-jeżeli można więcej to bym bardziej można mniej. Jeżeli w obronie koniecznej można zabić człowieka, to tym bardziej można go zranić.

b)negatywna wersja-a minori ad maius-jeżlei nie wolno czegoś mniej, to tym bardziej nie wolno czegoś więcej. Jeżeli nie wolno zranić człowieka to tym bardziej nie można go zabić.

Konkludując o ile w odniesiueniu do rozstrzyganego przypadku, można zastosować to rozumowanie, i zostanie ono zastosowane w sposób poprawny, to wynik jest w zasadzie pewny, niekwestionowalny.

Reguły inferencyjne służą w ustaleniu o charakterze walidacyjnym. Obowiązuje norma nie tylko ta którą ustawodawca ustanowił ale także wysnute z tych wnioskować, rozumowań.

Ustalenie stanu faktycznego- współczesne systemy prawa, ideologie stosowania prawa, opierają się na dwóch grupach, dwóch teoriach dowodowych, w opraciu, o które podmiot stosujący prawo, analizuje zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Najistotniejszą rolę odgrywa swobodna ocena dowodów, a w niektórych ściśle przez prawo przewidzianych przypadkach, legalna teoria dowodów- ma charakter marginalny. Największą rolę ma w reżimach totalitarnych.

W teorii legalnej dowodowej wyróżniamy dwa rodzaje domniemań-presumpcjo ac de iure i presumcjo iuris tantum. Z pierwszym nie mamy doczynienia prawnie, a drugi ma zastosowania prawa rodzinnego. Domniemuje się, że ojcem dziecka jest mąż matki.

W ramach tych domniemań wyróżnia się domniemania paraempiryczne, które nie mają żandego związku z rzeczywistością.

Domniemanie formalne i materiane

Domniemania materialne to takie, z których prawo wywodzi pewne skutki, domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki.

Domniemania formalne wynikają z przepisów prawa, dotyczą ciężaru dowodu.Art. 6 kodeksu cywilnego, który stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Swobodna ocena dowodów-częściej znajduje zastosowanie. Podmiot stosujący prawo, dokonuje oceny dowodów, w opraciu o doświadczenie życiowe, posiadaną wiedzę i zasady logiki. Swobodnej oceny dowodów nie można mylić z dowolnością jej oceny. W szczególności krytycznie należy się odnieść, do sytuacji, gdy sędzia ocenia zebrany materiał dowodowy w oparciu o własne przekonania, które nie poddają się intersubiektywnej sprawdzalności, w toku instancji. Swoboda oceny, oznacza bowiem w przeciwieństwie do dowolności, że sędzia formuuje twierdzenia dlaczego pewnym dowodom dał wiarę, a innym odmówił wiarygodności, podaje kryteria takiej a nie innej oceny, które mogą być zweryfikowane przez strony procesu, jak też organ odwoławczy.

Gdy sędzia orzeka wg własnego przenonania, w ramach tzw retorycznej teorii dowodów, taka sprawdzalność jest ograniczona bądź całkowicie wyłączona. Z retoryczną teorią dowodową, mamy doczynienia, gdy orzeczenia zapada zgodnie z zasadą conviction initime, a więc wówczas, gdy organ ferujący wyrok, w ogóle nie uzasadnia swojego rozstrzygnięcia.

Sędzia czuwa aby były spełnione warunki formalne.Uchylić taki wyrok można tylko, gdy się wykazuje uchybienia formalne.

Ochronie stron procesu przed dowolnością arbitrów, sędziów, służą przepisy o charakterze immunizującym. Występuje tutaj ostry rygor dowodowo-procesowy. Ten proces orzeka się na zasadzie tabula rasa-nie wiedzą o człowieku prawie nic, jaka jest jego sytuacja rodzinna. Interesuje ich tylko samo zdarzenie.

Ostatnio sąd najwyższy orzeka, że sędzia, który już orzekał w danej sprawie może mieć obraz oskarżonego i może się to przyczynić do jego skazania.

comonn low

1.czy jest winny czy nie

2.rodzaj zbrodni czy była bestialska itd, określenie kary(W Stanach np nie ma dożywotniego pozbawiania wolności, tylko np.300 lat pozbawienia wolności).

U nas to rozumowanie jest jednoczesne, napierw stwierdzi że jest wina potem orzecze kare.Sędzia ma wszystko u nas, kartę karną, wywiad środowiskowy.

Dowód przez fakty podobne-popełnienie przestępstwa jest bardzo podobne do popełnionego wcześniej. Jak jakieś popełnił iksiński to następne podobne też może iksiński popełnił...

Dowód nie wprost-chcemy odowodnić A, nieprawda, że A to w takim razie mamy B. Przez dowód nie wprost udowadniamy, że nieprawdą jest B. Z nieprawdziwości B wcale nie wynika nam A.

Prokurator nie mógł być na miejscu zbrodni bo był na kolacji. Prokurator udowadnia że nie był na tej kolacji, przedstawia świadów i to znaczy niby że był na miejscu zbrodni...

Etap subsumpcji-przyporządkowywanie ustalonego stanu faktycznego pod normatywny opis stanu faktycznego.

Przesłanka większa

Przesłanka mniejsza

Normatywny opis stanu faktycznego

Konkluzja

Jest to tzw sylogizm prawniczy który dla subsumpcji ma doniosłe znaczenie, ale to wnioskowanie sylogistyczne, nie daje się wprost zastosować do prawa.

Dlaczego sylogizm nie ma zastosowania do prawa?

Prawo posługuje się niedookreslonymi pojęciami prawnymi czy też klauzulami generalnymi, jak również bardzo często pojawiają się wątpliwości natury epistonicznej, poznawczej, tzn ustalenia stanu faktycznego. To powoduje, że zastosowanie sylogizmu wprost nie jest możliwe, co nie oznacza, że on nie znajdzie w pewnych teoriach zatosowania. Zastosowanie prawa to zastosowanie wielu sylogizmów prawniczych.

np.tego i tego dnia zdzisław napadł na henryka i udzerzył go 3 razy w głowę po to żeby mu zabrać portfel kiedy ten wychodził z biedronki :-) Stan faktyczny to że miał narzędzie i chciał ukraśc portfel. Patrzymy do kodeksu parrzymy na czym polega przęstępstwo rozboju. Jesli przestępstwo się w tym mieści do mamy konkluzję.

Jak np jak zdzisiek podchodzi do henryka z plastykową zabawką to jest problem, bo nie ma niebezpicznego narzędzia. W portfelu bya złotówka. W przypadku rozboju nie ma znaczenia wartość zabranego mienia, dla kradzieży ma. Jak złowtówka to można się zastanawiać czy to nie jest przypadek mniejszej wagi. Mamy problem z klasyfikacją.