Ius cogens - bezwzględnie stosowany; brak swobody przy decyzji czy chcemy przepis stosować; większość przepisów (w tym wszystkie administracyjne, podatkowe, karne)
Np. ,,Kto zabija człowieka, podlega karze”
Ius dispositivum - charakterystyczne dla prawa cywilnego (zobowiązania); wystepują przy umowach cywilno - prawnych, np. przy najmie, dzierżawie, leasingu, pożyczce, darowiźnie itd. ;
Względność stosowania polega na tym, ze jeżeli strony w umowie nie uregulują w żaden sposób danej kwestii ( termin płacenia czynszu, termin wypowiedzenia itp.), to wówczas w miejsce brakujących postanowień w umowie wchodzą przepisy kodeksu cywilnego, ale jeśli strony postanowią inaczej w umowie, wówczas reguła znajdująca się w kodeksie nie ma zastosowania.
Znaleźć po 2 przykłady.
Wszystkie przepisy są ogólnoobowiązujące.
Lex generalis reguluje dane zagadnienie w sensie ogólnym a lex specialis to reguły o charakterze wyjatkowym.
Np. Zabójstwo -> wg. lex generalis podlega karze min 8 lat, 25 lub dożywocia,
ale lex specialis -> a afekcie 1-10 lat, z premedytacją 25 - dożywocie, eutanazja bądź matka zabijająca dziecko podczas porodu 8 lat, zabójstwo kilku osób na raz 25- dożywocie.
Reguła kolizyjna: Lex specialis derogat lex generali. Tzn. przepis o charakterze szczególnym wyłącza stosowanie przepisu o charakterze ogólnym, czyli jeżeli zachodzi przypadek o którym mowa lex specialis, to wówczas wyłączone jest działanie lex generalis.
Lex generali: każdy wezwany w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.
Lex specialis: może odmówić składania zeznań osoba najbliższa dla oskarżonego oraz osoba w sytuacji gdyby złożenie przez nią zeznań mogło ją narazić na odpowiedzialność karną.
Znaleźć po 2 przykłady.
WNIOSKOWANIA PRAWNICZE
per analogiam - przez analogię.
a contrario - z różnic
z mniejszego na większe
z większego na mniejsze
ad. 1)
Ustawodawca zakazuje wprowadzania psów traktując je jako symbol tych zwierząt, które mogą ugryźć, brudzą, roznoszą choroby. W związku z tym niedźwiedź wprowadzony na peron na łańcuchu jest traktowany jako analogia psa - symbolu z obrazka, ze względu na podobne cechy, dlatego też nie może! wejść na peron.
E-papieros:
ad. 1) Jest zakaz palenia w miejscach publicznych. E-papieros wygląda tak samo i służy tym samym celom, w związku tym nie wolno go palić, tak samo jak zwykłego papierosa.
ad. 2) Przepis zabrania palenia papierosów czyli przedmiotów, których dym szkodzi zarówno palącemu jak i biernym palaczom. Jeżeli istnieje zakaz palnia tylko normalnych papierosów, to nie podlega temu zkazowi palenie -papierosów.
ad. 2) Jeżeli jest napis „toaleta tylko dla mężczyzn” to a contrario kobietom niewolno z niej korzystać.
Jeżeli kto mówi ,,brunetki są mądre” to a contrario blondynki nie są.
Jeżeli jest znak ,,nie wolno wprowadzać psów”, a niedźwiedź nie jest psem, to a contrario będzie można wprowadzić niedźwiedzia.
ad. 3) Dotyczy zakazów.
Jeśli Ci nie wolno mniej, to tym bardziej nie wolno Ci więcej.
Jeśli nie wolno Ci krzyczeć na dziecko, to tym bardziej go bić.
Nie wolno wprowadzić psa, to tym bardziej niedźwiedzia, ponieważ jest większy, groźniejszy itp.
ad. 4) Uprawnienia.
Wolno Ci więcej, to tym bardziej wolno Ci mniej.
Jeśli wolno Ci biegac po trawie, to tym bardziej wolno Ci po niej spacerować.