KLAUZULA GENERALNA
np. sąd wydając orzeczenie kieruje się dobrem dziecka (zapoznając się z konkretną sprawą sąd ma możliwość zadecydowania czy dziecko lepiej zostawić pod opieką matki, ojca, babki czy powierzyć go innej rodzinie)
sąd rozstrzygając kieruje się zasadami współżycia społecznego,
wymierzając karę sąd bierze pod uwagę społeczną szkodliwość czynu,
wymierzając karę sąd bierze pod uwagę czy sprawca naruszył rażąco reguły bezpieczeństwa,
wymierzając karę sąd bierze pod uwagę czy sprawca wykazywał szczególne okrucieństwo (np. przy morderstwie)
Klauzula generalna daje organom stosującym prawo najwyższą władzę dyskrecjonalną.
Władza dyskrecjonalna - swoboda decyzyjna organów stosujących prawo.
Przepisy zawierające klauzule generalne są przepisami, które same nie określają merytorycznych, konkretnych skutków prawnych dla danego przypadku.
Klauzula generalna to nakaz dokonania oceny przez organ stosujący prawo. Nakaz ten pochodzi od prawodawcy. Intencją prawodawcy jest by sąd (lub organ administracyjny), który jest „na miejscu” rozpoznał konkretną sprawę i podjął decyzję o tym, która z różnych możliwości będzie najlepsza.
Klauzulami generalnymi nazywane są tego rodzaju postanowienia występujące w przepisach prawnych, uzależniają wydawane rozstrzygnięcia od np. zgodności z dobrymi obyczajami (np. burmistrz w nadmorskiej miejscowości zakazał opalania się topless, bo uznał, że jest to niezgodne z dobrymi obyczajami,) zasadami współżycia społecznego (przykład przepisu - Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy - Jednakże sąd opiekuńczy może ze względu na szczególne okoliczności orzec przysposobienie (adopcję) nawet mimo braku zgody opiekuna, jeżeli wymaga tego dobro dziecka).
Klauzula generalna to rodzaj przepisu, który w max. sposób próbuje wykorzystać zasady sprawiedliwości i elastyczności prawa.
PROCES STOSWANIA PRAWA
1. Pojęcie stosowania prawa
Ze stosowaniem prawa mamy do czynienia wówczas gdy jakiś podmiot na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych określa skutki prawne jakiegoś faktu, wydając decyzję indywidualną w rozstrzyganej sprawie.
2. Przebieg procesu stosowania prawa
Etap 0 - Coś się stało/nie stało się coś co miało się stać
(działanie/zaniechanie)
Etap I - Podstawa prawna rozstrzygnięcia
Wybór przepisu spośród obowiązujących przepisów prawnych, który będzie podstawą do wydania decyzji w danej sprawie.
Z podstawą rozstrzygnięcia jest zazwyczaj problem, gdy występuje spór .
(np. w 99% przypadków nie będzie zgody rozstrzygnięcia między prokuratorem a obrońcą)
Etap II - Interpretacja wybranego przepisu prawnego
Interpretacja to inaczej wykładnia.
Interpretacja to proces, który zmierza do ustalenia znaczenia i zakresu wyrażeniom zawartym tekście prawnym (akcie prawnym).
Dotyczy takich sytuacji w których przepis jest dla nas skomplikowany (np. gdy mieliśmy utarty schemat i nagle pojawiło się coś nowego).
Etap III - Zebranie materiału dowodowego na temat faktów, z którymi mają być związane skutki
prawne.
Rodzaje dowodów:
Przesłuchania
Świadków (osoby postronne)
Pokrzywdzonego
Oskarżonego (proces karny)
Strony (proces administracyjny; strony to osoby bezpośrednio zainteresowane rezultatami postępowania)
Opinia biegłego z danej dziedziny (np. biegłego lekarza, biegłego geodety, biegłego rzeczoznawcy majątkowego)
Oględziny
Miejsca (np. proces karny - miejsca zbrodni,
proces administracyjny - przy samowoli budowlanej)
Nieboszczyka (np. sekcja zwłok - autopsja)
Dowodów rzeczowych
Konfrontacja (przeciwstawienie sobie 2 sprzecznych zeznań złożonych w sprawie)
Eksperyment
Występują 2 rodzaje regulacji postępowania dowodowego:
Swobodna ocena dowodów
Legalna teoria dowodowa
Ad. a) Organy postępowania mogą kształtować swoje przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumienia (logicznego), wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego.
Ad. b) Teoria wg której przepisy prawa formułują pewne reguły formalne, które muszą być przestrzegane przez organy stosowania prawa w procesie dowodzenia faktów.
W prawie anglosaskim sąd nie może wziąć pod uwagę dowodów uzyskanych z nielegalnego źródła (mimo, że z tych dowodów jasno wynika, że ktoś popełnił przestępstwo).
W prawie stanowionym możemy dowody w sprawie uzyskać z dowolnego źródła, jednakże możemy później ponieść za to odpowiednie konsekwencje.
np. nawet gdy żona robi nielegalne rzeczy, aby udowodnić niewierność męża (np. przegląda pocztę, zakłada podsłuch, robi zdjęcia przez okno wynajętego przez męża apartamentu)sąd nadal bierze pod uwagę te dowody i orzeka rozwód z orzeczeniem o winie małżonka.
W takiej sytuacji, mąż może wnieść do prokuratury o naruszenie prywatności przez byłą żonę.
Jedynym obszarem gdzie w prawie stanowionym obowiązuje legalna teoria dowodowa jest państwo.
(np. gdy policja chce kogoś przesłuchać musi spełnić odpowiednie regulacje)
Etap IV - Subsumcja
Zakwalifikowanie danego przypadku pod pewien przepis prawa.
Organ stosujący prawo na tym etapie musi zdecydować czy udowodnione przez niego fakty
pozwalają zakwalifikować się pod przepis, który został wybrany jako podstawa prawna
rozstrzygnięcia.
Etap V - Ustalenie konsekwencji prawnych dla faktów, które zostały udowodnione i
zakwalifikowane w procesie subsumcji pod dany przepis prawa