SZWANK -

ROLETKA - bardzo rzadko się ją teraz stosuje. Są dwa rodzaje roletki: pozioma i pionowa. Ścieranie się starego miejsca i pojawienie się.nowego.

RUCH WEWNĄTRZKADROWY - ruch obiektów filmowanych na płaszczyźnie zawartej w jednym kadrze, np. aktor poszedł w lewo, a wraca się z prawej strony.

ZJAWISKO PROJEKCJI - IDENTYFIKACJI - ludzie utożsamiają się z bohaterami, np. gdy bohaterka idzie ciemną ulicą, to my też się boimy. Projektujemy siebie samych na ekran i identyfikujemy się z bohaterami filmu.

ODBIÓR EMPATYCZNY - charakterystyczny dla zjawiska identyfikacji - wczuwamy się w czyjeś położenie

ODBIÓR W STANIE ROZPROSZONEJ UWAGI zastępuje odbiór projekcji identyfikacji. Odbiór nie odzwierciedla rzeczywistości. Bardziej każe nam się bawić niż....

KINO AUTORSKIE - kino charakteryzuje się określonym, indywidualnym stylem autora. Autora charakteryzuje określony sposób postrzegania rzeczywistości, określone style i interpretacje rzeczywistości, co nie znaczy, że Ci autorzy nie bawią się kinami gatunku. Polemizują z tymi gatunkami. Nazwisko autora to też etykieta i drogowskaz, np. Hitchcock. Filmy autorskie oglądamy tylko dla autora.

NEOREALIZM WŁOSKI - lata 40. - kino to pokazywało prawdziwe życie w powojennych Włoszech. Opowiadało o losach bohaterów z nizin społecznych. Ukazywało postfaszystowskie Włochy i powojenna rzeczywistość. To oni wyiansowali to gruboziarniste kino.

FREE - CINEMA MOYEMENT lata '56-'59 Wielka Brytania. Reżyserzy nie poszukiwali inspiracji w wielkim świecie. Skupili swą uwagę na brytyjskiej prowincji. Przestawiali losy bohaterów młodych, zbuntowanych. 'Estetyka kuchennego zlewu' pokazywanie życia przeciętnego Brytyjczyka. Głowni twórcy: Tonny Richardson 'Samotność długodystansowca", Andersen .... - 'Sportowe życie', Camel Reise - 'Z soboty na niedzielę'. Kino robione bardzo oszczędnie. Pierwsze filmy doszły do skutku dzięki fundacji 'Forda'. Zatrudniano nieznanych aktorów. Bardzo ważna była improwizacja.

KOMPOZYCJA ZAMKNIĘTA - to wyraźnie zaznaczony początek, środek i koniec filmu. Charakteryzuje się chronologią, która ważna jest w kinie stylu 0. W nowym kinie nie odgrywa już takiej roli.

MONTAŻ OPARTY NA PUNKCIE WIDZENIA - np. w pierwszym ujęciu widzimy jak aktor się na coś patrzy, a w kolejnym widzimy to, na co patrzy

PRZEJŚCIE ANALITYCZNE - zbliżenie dokonane w taki sposób, że ujęcie to wycinek danego ujęcia, np. widzimy pokój i później jest zbliżenie na jakiś mniejszy obiekt, np. bransoletkę

PRZEJŚCIE SYNTETYCZNE - na odwrót, od mniejszego obiektu do większego

SCENOPIS -- opracowany na podstawie scenariusza techniczny plan realizacji filmu, zawierający szczegółów}' opis kolejnych scen, scenografii, ujęć kamery. Opisane na papierze obrazowe i dźwiękowe wyobrażenie filmu. Reżyser i operator przygotowują scenopis. Jest podstawą konkretnych działań reżysera, operatora i scenografa.

SCENARIUSZ - materiał literacki będący podstawą realizacji filmu. Zawiera szkic fabuły, charakterystykę postaci, opis miejsc, dialogi oraz uwagi odautorskie i reżyserskie. Zasada 2K (koncepcji i konstrukcji) - musimy mieć koncepcję, jak dany temat przedstawić. U podstaw tej koncepcji leży konstrukcja - spaja treść w jednolitą całość, sprawia, że narracja jest płynna. Konstrukcja bywa czynnikiem wtórnym, np. osoba pisze film o studencie z Krakowa i kręci wszystko, ale nie wie, co będzie najciekawsze. Dopiero po oglądnięciu zdjęć decyduje, co wybierze (najpierw zdjęcia, dopiero potem konstrukcja).

PLAN DALEKI - ukazuje przestrzeń do horyzontu, z góry, sceny plenerowe, jeśli pojawia się postać ludzka to jako drobny element

PLAN OGÓLNY - pełny obraz miejsca akcji; człowiek widoczny w pewnej odległości od kamery

PLAN PEŁNY - cała wysokość kadru, tło ograniczone. Stosuje się go pomiędzy planem ogólnym a amerykańskim, wtedy, gdy trzeba pokazać większą ilość osób, sceny bójki, tańca.

PLAN AMERYKAŃSKI - postać ludzka widoczna od góry do kolan. W filmach autorskich - plan podstawowy. Kamera to ludzkie oko (my, patrząc na człowieka, widzimy go do kolan).

PLAN ŚREDNI - ukazuje ludzi od góry do pasa. Stosowany wymiennie z amerykańskim. Sceny, np. całujące się postaci - widać mimikę twarzy, nie pokazuje uczuć bohaterów.

PÓŁZBLIŻENIE - większe skoncentrowanie uwagi widza na mimikę, stany psychiczne niż w planie średnim. Stosuje się go....

ZBLIŻENIE - plan wielki - ukazanie twarzy człowieka, albo przedmiotu w całości, stanu emocjonalnego bohatera. W punktach kulminacyjnych...

KADR-

SCENA - zespół ujęć połączonych jednością miejsca i czasem akcji. Wyjątek stanowi montaż równoległy, np. 'Napad na Ekspres' - toczenie się akcji w jednym czasie, ale różnych miejscach - uciekający i goniący.

SEKWENCJA - składa się z kilku scen i stanowi dramaturgicznie zamknięty fragment całości

PRZENIKANIE - używane do łączenia scen. Obrazy nachodzą na siebie. Jeden zanika a drugi jest ostrzejszy. Używa się tego najczęściej przy ukazaniu upływu czasu.

ŚCIEMNIANIE - ściemnienie obrazu obecnego i na jego miejscu pokazuje się nowy. ROZJAŚNIENIE - rozjaśnienie danego obrazu do tego stopnia, że w końcu nic nie widać.

STAŁE FRAZY MONTAŻOWE -- ujęcie przeciw ujęcie - jeden mówi a drugi mu odpowiada. Są one najczęściej używane w dialogach właśnie. Człowiek patrzy się 15° od kamery.

MONTAŻ RÓWNOLEGŁY - jest bardzo gwałtowny, najczęściej towarzyszy mu dynamiczna muzyka. Używany najczęściej w scenach pościgu -- uciekający i goniący. Pierwszy ze stylistycznych środków kina.

SEKWENCJA MONTAŻOWA - skrót czasowy, uszeregowanie wybranych momentów, np. sceny małżeństwa z 'Obywatela Kane" - to jest ciągle ta sama jadalnia, ale sceny pokazywane w niej są oddalone od siebie w czasie o jakieś 15 lat.

DWUZNACZNY STOSUNEK DO TRADYCJI W KINIE STYLU 0-1. Ważne było by widz nie dostrzegł w filmie tekstu kulturowego - nie nawiązywanie do innych filmów, bo to sugerowało, że jest to tekst kulturowy a nie np. prawdziwe życie. 2. Postaci takie np. jak Greta Garbo. które ciągle grały siebie - wielkie gwiazdy sprawiały, że widz oglądając film z nią miał w głowie jej poprzednie wizerunki, kreacje filmowe.

PERSPEKTYWA ŻABIA - sposób kadrowania ujęcia polegający na ustawieniu obiektywu poniżej środka rejestrowanego obiektu. Obiekt sprawia wtedy często wrażenie większego niż jest w rzeczywistości.

PERSPEKTYWA PTASIA - sposób kadrowania ujęcia polegający na ustawieniu obiektywu nad obiektem filmowanym.

Scenopis - szczegółowe opracowanie scenariusza, stanowiące podstawę realizacji i montażu filmu; scenariusz reżyserski, techniczny plan realizacji filmu. Stanowi szczegółowy opis kolejnych scen, scenografii, ujęć kamery. Jest to obrazowe i dźwiękowe przedstawienie filmu na papierze.

Scenariusz -jest to tekst literacki będący projektem przyszłego filmu. Obejmuje opis fabuły, scenerii i akcji, charakterystykę postaci, dialogi oraz sporadycznie wskazówki dotyczące realizacji zdjęć i montażu. Zasada 2 K - koncepcja i konstrukcja. Uwzględnia tez stronę dźwiękową filmu.

Plan daleki - przedstawia ogólną topografie miejsca akcji, człowiek jest w nim drobnym elementem kadru; plan ten typowy jest dla filmów wojennych, czy wielkich widowisk o rozmachu epickim.

Plan ogólny - pełny obraz miejsca akcji, w którym postać człowieka (lub kilku osób) jest dobrze widoczna, lecz nie dominuje w obrazie; ten plan często pełni funkcję informacyjną, gdyż pozwala umiejscowić zdarzenie i rozpoznać osoby, które biorą w nim udział. Filmy przygodowe.

Plan pełny - przedstawia całą sylwetkę człowieka, od stóp do głowy, wraz z bezpośrednim otoczeniem (ten plan jest szczególnie charakterystyczny dla wczesnego kina, ponieważ oglądana przestrzeń inscenizacji odpowiada przestrzeni widowiska teatralnego.

Plan amerykański - postać ludzka jest fotografowana od kolan w górę, odgrywając dominującą rolę w przestrzeni kadru; uchodzi on za plan neutralny, ponieważ zbliżony jest do sposobu, w jaki ludzkie oko obejmuje postać np. naszego rozmówcy. Plan średni (nazywany też planem bliskim lub półzbliżeniem) - obejmuje popiersie

człowieka, sięgając najwyżej do linii bioder; tło jest rozpoznawalne w ograniczonym stopniu; służy zwróceniu uwagi na zachowanie bądź reakcję postaci.

Zbliżenia - większą część kadru zajmuje twarz postaci wyizolowana z tła. Ukazanie emocji; sceny pocałunków.

Kadr - pojedynczy obraz filmowy ograniczony ramą, najmniejsza statyczna

jednostka.

Scena - jest to jednostka akcji, rozgrywająca się w tym samym miejscu, czasie i z udziałem tych samych postaci. Ze względu na trzy jedności - miejsca,

czasu i akcji - uznaje się, że można ją w fazie realizacji zarejestrować w jednym ujęciu.

Sekwencja - w rozumieniu technicznym oznacza następstwo powiązanych ze sobą ujęć filmowych, wyodrębniających się pod względem kompozycyjnym;

w rozumieniu dramaturgicznym oznacza jednostkę organizacji akcji w filmie, wewnętrznie spójną tematycznie. Sekwencja może składać się z kilku scen, które łączy rodzaj aktywności bohatera, lub wspólne miejsce. W ramach sekwencji ważna jest jedność akcji].

Montaż (cięcie) - czynność cięcia i sklejania ujęć filmowych, mająca na celu ich uporządkowanie pod względem czasoprzestrzennym, dramaturgicznym pomocą cięcia do następnego ujęcia.

Montaż miękki - polega na łączeniu

ujęć za pomocą roletki (polega ona na tym, że ruchoma linia wprowadza nowe nowe ujęcia wskazujące poprzednie), przenikanie lub ściemniania obrazu

obrazu, a następnie rozjaśniania, używano w charakterze interpunkcyjnej sygnalizacji przejścia między scenami. Inną formą operowania konstrukcją czasu za pomocą operowania konstrukcją czasu za pomocą łączenia ze sobą ujęć, a właściwie wątków akcji jest montaż równoległy. Polega on na spleceniu ze sobą 2 lub więcej łańcuchów zdarzeń, toczących się równocześnie w różnych miejscach poprzez sukcesywne przeplatanie ujęć przedstawiających każdy z nich.

Szwenk - oznacza bardzo szybką panoramę poziomą, która zaczyna i kończy się kadrem czytelnym, natomiast w jej trakcie - ze względu na szybkość panoramy - obraz ulega rozmazaniu. Przeważnie taki nagły obrót kamery służy albo śledzeniu szybko poruszającego się obiektu, albo gwałtownemu przeniesieniu uwagi z jednego obiektu na inny, sygnalizując związek przyczynowo-skutkowy między nimi. W okresie kina klasycznego szwenk, a właściwie rozmazania obrazu w jego trakcie, był czasem używany jako chwyt stylistyczny do montażowego przejścia do następnej sceny.

Najazd kamery - zbliżenie się do filmowanego obiektu

Odjazd kamery - oddalenie się od obiektu

Perspektywa normalna - uzyskana jest, gdy obiektyw aparatu jest na wysokości twarzy lub piersi fotografowanej osoby lub na wysokości ważnych elementów fotografowanych przedmiotów. Jest ona dla nas naturalna, gdyż na co dzień oglądamy świat z tej perspektywy. Charakteryzuje się ona położeniem linii horyzontu na 1/3 wysokości zdjęcia.

Perspektywa żabia - sposób ujęcia polegający na ustawieniu obiektywu poniżej środka rejestrowanego obiektu. Pierwszy plan wydaje się wówczas większy, a dalsze plany wydają się odleglejsze (położenie linii horyzontu na 2/3 wysokości zdjęcia)

Perspektywa ptasia - pomniejszamy poprzez nią elementy. Osiągana jest przez ustawienie linii horyzontu poniżej 1/3 wysokości ujęcia.

Postsynchron - metoda udźwiękowienia filmu polegająca na nagraniu ścieżki dźwiękowej (dialogów, efektów dźwiękowych, muzyki) w studio dźwiękowym i zsynchronizowaniu jej z nakręconymi wcześniej zdjęciami filmowymi.

Fabuła - ciąg zdarzeń, których uporządkowanie chronologiczne i powiązanie przyczynowe tworzy spójną historię. Formaliści rosyjscy wprowadzili w odniesieniu do utworów fabularnych rozróżnienie sjużetu i fabuły. Sjuget oznacza dynamiczną organizację w samym przekazie filmowym, a więc aranżację zdarzeń w układzie zaproponowanym i przedstawianym przez twórców (może on być np. niechronologiczny) (są to zdarzenia i informacje, które rzeczywiście znalazły się w filmie, na podstawie których odbiorca tworzy fabułę). Fabuła oznacza zaś statyczny schemat akcji, który konstruuje widz w trakcie oglądania filmu (fabuła nie należy zatem bezpośrednio do filmu, lecz jest rezultatem interakcji między informacją ekranową, przyjmowaną logiką przyczynową i wyobraźnią widza).

Głębia ostrości - stosunkowo duży przedział odległości, w którym obiekty są ostro odwzorowane na obrazie (obiekty znajdujące się poza strefą ostrości, tzn. w większej lub mniejszej odległości od kamery, są mniej wyraźnie widoczne).

Zjawisko projekcji-identyfikacji - jest częścią szerszego zjawiska zwanego empatią, która polega na wczuwaniu się w położenie innych osób. Identyfikacji emocjonalnej i intensywności przeżyć sprzyjają specyficzne właściwości

seansu kinowego, takie jak mrok i fizyczne unieruchomienie widza. Ciemność sali kinowej i upodobnienie scenerii odbioru filmu do warunków przeżywania marzeń sennych sprzyja otwarciu emocjonalnemu widza i uaktywnieniu sfery uczuciowej

Ruch wewnątrzkadrowy - ruch obiektów filmowanych, na płaszczyźnie zawartej w jednym kadrze.

Neorealizm włsoski - świętujący triumfy w latach po II Wojnie Światowej, przedstawia po prostu zwykłego człowieka, człowieka w społeczeństwie, z jego problemami i stosunkami z innymi ludźmi. Kino „gruboziarniste". Był to pierwszy po II wojnie światowej kierunek artystyczny w sztuce filmowej zapoczątkowany filmem R. Rosselliniego Rzym, miasto otwarte (1945, nagroda w Cannes). Powstał w wyniku zainteresowania twórców rzeczywistością wojenno-okupacyjną, najbardziej dramatycznym zjawiskiem w dziejach narodu w XX w. Ukazywanie tej - przetworzonej artystycznie wojennej rzeczywistości dało początek kierunkowi reprezentowanemu przez filmy: Paisa (1946, nagroda w Wenecji), Niemcy, rok zerowy (1948, Grand Prix w Locarno) R. Rosselliniego, Vivere in pace L. Zampy (1946), Słońce wschodzi A. Yergano (1946) i inne. Drugi nurt neorealizmu włoskiego podejmował problematykę współczesną, rozpatrywaną w kontekście problemów rzeczywistości powojennej, z odniesieniem do aktualnej sytuacji społeczno-politycznej kraju. Były to filmy: Dzieci ulicy (1946, nagroda w Locarno, Oscar), Złodzieje rowerów (1948, nagrody na różnych festiwalach, Oscar), Cud w Mediolanie (1950, Grand Prix w Cannes) i Umberto D V. De Siki (1952), Tragiczny pościg (1947, nagroda w Wenecji), Gorzki ryż (1949) i Rzym, godzina 11 G. De Santisa (1951), Ziemia drży (1948, nagroda w Wenecji) i Najpiękniejsza L. Yiscontiego (1951), Pod niebem Sycylii P. Germiego (1949) i inne. Pojęcie neorealizmu wprowadził w 1942 krytyk filmowy A. Pietrangeli w związku z filmem Opętanie L. Yiscontiego (1941), nie dopuszczonym przez cenzurę faszystowską do rozpowszechniania w kinach i potajemnie wyświetlanym. Czołowym ideologiem neorealizmu i autorem, względnie współautorem większości scenariuszy był C. Zavattini.

Cahiers du Cinema - lata 50 te, Jean Luc Godart - „Żołnierzyk", „Do utraty tchu"; Francais Truffaut - „400 batów", „Strzelajcie do pianisty", Agnes Yerda -„Cleo od 5 do 7". Bunt przeciwko kinu papy - kinu stylu zerowego. Podkreślana jest ważność wypowiedzi autora. Twórca sygnuje swoje utwory, nadając unikalny kształt; niezależna produkcja, otwartość na improwizację; filmy kręcone w plenerze, wykorzystywano lekkie ręczne kamery, rezygnacja ze sztucznego oświetlenia, nawiązywanie do innych textów kulturowych, fabuły pozbawione niezwykłości, duża rola dialogów, możliwość wieloznacznej interpretacji, nowy typ aktora - Andre Bazin. Free Cinema Movement - 1956-1959 - brytyjska prowincja, górnicze miasteczka, losy młodych-zbuntowanych chcących się wyrwać z szarej rzeczywistości. Estetyka kuchennego zlewu - zwykłe życie przeciętnego Brytyjczyka. Tony Richardson • „Smak miodu", "Samotność długodystansowca", Lindsay Anderson „Sportowe życie", Kareł Reisz „Z soboty na niedzielę". Reżyserzy robili filmy za darmo, doszły one do skutku dzięki Fundacji Forda (plenery, naturszczycy, improwizacja).

Obiektywizm - obranie obiektywnie jak najlepszego punktu widzenia, nie subiektywnego oczami bohatera. Polega na bezosobowym opowiadaniu, rozgraniczeniu partii obiektywnych od subiektywnych.

Realizm - kino jest ukoronowaniem rzeczywistości mimetycznej (naśladownictwo), ale film jest barwniejszy, bardziej interesujący niż prawdziwe życie, mimo wszystko oddaje rzeczywistość.

Przezroczystość - unieobecnienie formy = przezroczystość formalna - nie wolno zdradzać obecności kamery - za długie lub za krótkie ujęcia, nienaturalnie bliski plan, unikano więc nieumotywowanych ruchów kamery, aktor pod żadnym pozorem nie może patrzeć prosto w kamerę.

Przejście analityczne przejście od planu ogólnego do mniejszego, jest przeciwieństwem przejścia syntetycznego.

Stałe frazy montażowe - ujęcie przeciw ujęciu (bohaterowie nie patrzą w kamerę

lecz 15 stopni obok).

Sekwencja montażowa - skrót czasowy - uszeregowanie wybranych momentów jakiegoś procesu (np. w „Obywatelu Kane").

Dwuznaczny stosunek do tradycji - unikano nawiązywania do innych filmów gdyż to zdradziłoby, że film nie jest rzeczywistością.

Film stylu zerowego - środki warsztatowe, formy wyrazu są ukrywane, styl staje się
niewidoczny, osiąga poziom zerowy; wszystko jednoznaczne - kino prozy,
kompozycja zamknięta, przewidywalność, dramatyczne wydzarzenia, na
których budowana jest historia; początek, środek, koniec; pokazuje akcję
z najlepszego punktu widzenia zasada idealnego obserwatora -
wydarzenia pokazuje się tak, aby uchwycić wszystkie istotne dla nich
czynniki. Kamera zajmuje miejsce, z którego widz chciałby obserwować
wydarzenia, żeby nic mu nie umknęło. Montaż - naśladuje mechanizmy
ludzkiej uwagi; sterylna przestrzeń nie charakteryzuje nam

społeczeństwa; wykorzystywanie osobowości aktora do kreowania jednoznacznych ról.

Zasada podwójnego kodowania - cytaty, aluzje, nawiązania.

Odbiór w stanie rozproszonej uwagi - cechuje go dystans, nie wczuwamy się w postaci bohaterów, mamy świadomość fikcji, każe się nam bawić, a nie wcielać.

Kino autorskie — charakteryzuje je styl autora, wyjątkowy, unikalny styl, sposób

postrzegania rzeczywistości; nazwisko autora mówi nam czego możemy się spodziewać po filmie.

Psychologiczna motywacja montażu - Ustalił się porządek montażowy: rzeczywistość rozbija się na elementy, a następnie scala się je w całość. Taki typ montażu tłumaczono dwojako: a)powstaje on w wyniku selekcji i wyboru ważnych dla danej sytuacji fragmentów rzeczywistości, b)naśladuje w sposób naturalny ludzkie postrzeganie: które charakteryzuje się zawężaniem pola widzenia w miarę koncentrowania się na konkretnym przedmiocie.

Reguła 180 stopni - wyobraźmy sobie przestrzeń w kształcie koła, podzielmy to koło na dwie połowy. Jedna połowa zarezerwowana jest dla kamer i ekipy, druga dla akcji. Reguła wywodzi się z teatru, gdzie odgranicza się przestrzeń sceny od przestrzeni widowni.

Ujęcie ustanawiające - ujęcie miejsca akcji zrealizowane w planie ogólnym. Pełni funkcję głównie informacyjną. Takie ujęcie znajdowało się prawie w każdej scenie, zwykle na jej początku i końcu. Wkrótce zrezygnowano z niego na początku sceny. Zaczynano scenę od planu bliskiego i rozszerzano krąg obserwacji. Mogło zostać pominięte w dwóch

przypadkach: gdy miejsce akcji było widzowi dobrze znane z poprzednich scen, oraz gdy nieznajomość miejsca akcji wynikała z fabuły filmu i miała znaczenie dla położenia bohatera, np. w filmach grozy.

Narratywizacja przestrzeni - przestrzeń filmu służy prowadzeniu akcji, nie powinna zawierać elementów, które same z siebie byłyby ciekawsze i odciągałyby uwagę widza od filmu. W filmach z lat 1930-1960 uderza ubóstwo kompozycji kadrów. Drugi plan pełnił rolę tła i informatora.

Główna cecha charakteru - jest to jeden ze sposobów wykorzystywanych w kinie stylu zerowego, by postać była zrozumiała dla widza. Określenie postaci za pomocą jednej cechy osobowości, wyraziście podanej na początku filmu; główna cecha nie podlega zmianie w trakcie filmu, decyduje o postępowaniu bohatera; dzięki temu widz wie, czego może się spodziewać i czego oczekiwać od postaci.

Wizerunek aktorski - każda gwiazda miała swój wizerunek, typ postaci, zespół cech, sposobów zachowania, które przenoszono z filmu na film - charakter bohatera jest widzowi dobrze znany z innych filmów:- Marlena Dietrich -kobieta wamp o silnym charakterze- Rudolf Yalentino - amant, namiętny kochanek.

Stereotyp - złożoność ludzkich postaw i charakterów upraszczano posługując się stereotypami, związanymi najczęściej z gatunkiem filmu, funkcją społeczną postaci, narodowością, rasą:-western - typ dobrego i dzielnego szeryfa-Murzyn - poczciwy, stary sługa (również w kinie stylu zerowego).

Metoda zdjęć 100%, play-back, McGuffin, montaż oparty na punkcie widzenia, amerykańskie kino klasyczne,

1