Główne pojęcia poetyki barokowej
Jean Chapelain - główny teoretyk tego okresu, w jego poetyce następujące twierdzenia:
poezja jest bliska filozofii, bo jest wzniosłą wiedzą ujmującą rzeczy w sposób powszechny
poezja jest przeciwieństwem historii, która przedstawia jednostkowe rzeczy, a ujmuje je, jakimi są, podczas gdy poezja takimi, jak być powinny.
Poezja powinna być wielka, przedstawiać akcję znamienitą: piękne uczucia, piękne wyrazy
Celem poezji jest kierowanie ludzi na drogę cnoty, środkiem do tego jest przyjemność pożyteczna
Wytyczną poety jest nie prawda, ale prawdopodobieństwo
Przystojność - poeta powinien bohaterom akcji dawać takie własności, jakie im przystoją
Alegoryczność
Teoria poezji ma dwa działy: jeden rozważa przedmiot, zajmuje się pomysłem i układem utworu, drugi - sposób ujęcia przedmiotu, styl.
Pierre Corneille
pierwszym celem jest podobać się zarówno ludowi, jak dworowi
środkiem poezji jest naśladowanie
wielkie tematy, które silnie poruszają namiętności, muszą wykraczać poza prawdopodobieństwo.
Poezja może pięknie pisać o złych ludziach, przedstawiać charaktery i czyny nie tylko dobre, ale i złe, bo nie wszystko, co przedstawia ma być dla ludzi przykładem
Poetyka ma swoje reguły, ale mają one wartość jedynie jako środki ułatwiające pracę poecie
Chce wprowadzić fikcję teatralne, przedstawienia odbywać się mają w fikcyjnym „miejscu teatralnym”, a nie np. w apartamentach Nerona czy Kleopatry. Umożliwia to jedność miejsca, łączność scen.
Doktryna klasyczna (np. Rene Rapin)
poezja podlega regułom: poeta nie jest w swej twórczości całkowicie wolny, poezją rządzą prawa, a kto je lekceważy, będzie złym poetą. Przykładem reguł były trzy jedności: działania, miejsca, czasu. Teza ta wynika z innej tezy: że poezja jest sztuką.
Poezja musi być kierowana przez rozum i przez rozum sądzona. Sąd rozumu znaczył tyle, co sąd obiektywny lub zdrowy rozsądek lub to, do czego ludzie przywykli i im się podobało, to uważano za racjonalne i zgodne z rozumem. Oprócz rozumu ważny był jeszcze talent, który rozumiano jako działanie temperamentu, namiętności, wina, muzyki, lektury.
Naśladowanie nieprawdy
- Natura: poezja powinna naśladować naturę, natura powinna być jej wzorem. Poezja ma naśladować naturę, ale nie całą: ma dokonywać wyboru, następnie ma poprawiać błędy natury. Ma potęgować jej właściwości, upiększać, prześcigać swój model. Ma uogólniać, z jednostkowych charakterów robić typy. Ma stosować się do istotnych rysów natury, nie przypadkowych. Ma przedstawiać kwintesencję ludzkiej natury, tylko jej monumentalny aspekt. Takie naśladowanie nie było ani całkowite, ani wierne. To nie był naturalizm, tylko idealistyczna koncepcja poezji. Tak naprawdę klasycy nie interesowali się całą naturą, tylko jej małym wycinkiem: człowiekiem. Nie interesowała ich prawdziwa natura, tylko ludzka konwencja, nie natura, a ideał.
- Prawdopodobieństwo: przyjmowano, że gdy temat eposu czy dramatu jest historyczny, to obowiązuje prawda, ale gdy jest niehistoryczny, musi starczyć prawdopodobieństwo. Prawdę rozumiano jako stwierdzenie tego, co się rzeczywiście działo, nie mogło być jej więc w tworach wyobraźni. Historyk poszukuje prawdy, poeta snuje fikcję, a fikcja może być co najwyżej prawdopodobna. Prawdopodobne jest to, co budzi wiarę/to co za takie uważa tłum, a nie uczeni mężowie/co przedstawione takim, jakim powinno być.
Bienseance (odpowiedniość, decorum) - wszystko w poezji powinno być odpowiednie i właściwe. Charaktery w utworze dramatycznym powinny być tak samo odpowiednie, jak fabuła i język, powinny odpowiadać naturze przedstawionych ludzi i rzeczy, odpowiadać epoce i obyczajom, moralności, smakowi, kondycji i pozycji ludzi w dramacie czy epopei. Utwór ma być dostosowany do tego, kto jest w nim przedstawiany i dla kogo jest przedstawiany.
e) Użyteczna przyjemność - poeci mieli być użyteczni, służyć wielkości państwa, szczęściu ludzi, uczyć cnoty i dobrych obyczajów. Przy tym mieli podobać się i wzruszać.