DYSFUNKCJE STAWU KOLANOWEGO

Przyczyny choroby:

- nadmierne obciążanie stawów w trakcie uprawiania sportu wyczynowego oraz ciężkiej

pracy fizycznej,

- urazy, powtarzające się skręcenia,

- zapalenie stawu septyczne lub gruźlicze,

- martwica aseptyczna,

- choroby metaboliczne takie jak dna moczanowa,

- reumatoidalne zapalenie stawów,

- przewlekła kortykoterapia,

- zaburzenia neurologiczne.

Objawy choroby:

- osłabienie kończyny dolnej i podudzia oraz uczucie zmęczenia,

- ból podczas ruchu lub przy obci¹¿aniu stawu,

- wysięk w jamie stawowej,

- ograniczenie ruchomości, zaniki mięśniowe,

- tarcie wewnątrz stawowe i trzeszczenie w trakcie ruchów.

Zapobieganie:

- unikanie nadmiernego obciążania stawu,

- wzmacnianie mięśni,

- regularne ćwiczenia,

- jazda na rowerze,

- pływanie.

Leczenie:

kinezyterapia: ćwiczenia czynne, czynno-bierne, ćwiczenia w odciążeniu, terapia manualna,

fizykoterapia: ultradźwięki, ciepłolecznictwo, wodolecznictwo, jonoforeza, magnetoterapia, krioterapia, elektroterapia,

niesteroidowe leki przeciwzapalne,

iniekcje dostawowe,

leczenie operacyjne.

DYSFUNKCJE STAWU KOLANOWEGO ZWIĄZANE Z URAZEM

Najczęstsze urazy kolana:

Uszkodzenia więzadeł kolana

Są one wynikiem skręceń, mogą pojawiać się równocześnie z uszkodzeniami innych okolic ciała w wyniku tzw. urazów wielomiejscowych. Skutkiem uszkodzenia więzadła często jest niestabilność kolana. Niestabilność to stan, w którym kolano w wyniku urazu posiada nadmierną ruchomość w stosunku do stanu fizjologicznego. Najczęściej uszkodzeniu ulega więzadło krzyżowe przednie. Więzadło to tworzy jeden z głównych elementów stabilizujących kolano, zapobiega przesuwaniu się goleni do przodu względem kości udowej. Uszkodzenia tej struktury prowadzą do poważnych zaburzeń wzorca chodu spowodowanego zanikiem mięśnia czworogłowego i upośledzeniem mechanizmu blokującego kolano . Zaburzone zostaje również czucie głębokie.

£¹kotki s¹ to w³óknisto-chrzêstne struktury, o kszta³cie pó³ksiê¿yców. Dwie łąkotki występujące w kolanie tworzą zagłębienia, na których opierają się kuliste powierzchnie stawowe kłykci kości udowej. Łąkotki ulegają uszkodzeniu najczęściej podczas niekontrolowanego skrętu zewnętrznego podudzia przy zgiętym stawie kolanowym. Dzieje się to w czasie zajęć sportowych (narty, piłka nożna lub siatkowa), w trakcie wykonywania pracy (uraz bocznej powierzchni stawu kolanowego), a nawet podczas banalnych zajęć domowych (wstawanie z pozycji kucznej). Równie¿ niestabilnego kolana z powodu uszkodzenia więzadła krzyżowego predysponuje do uszkodzeń łąkotek.

Uszkodzenia łąkotek

Uszkodzenia chrząstki stawowej - są często wynikiem niestabilności stawu kolanowego, towarzyszą również uszkodzeniom łąkotek. Uszkodzenia chrząstki mają często miejsce przy złamaniach śród stawowych kolana oraz stłuczeniach kolana. Chrząstka ulega degradacji również podczas choroby zwyrodnieniowej stawów, chorób reumatycznych i innych. Najpopularniejszym czynnikiem sprzyjającym chorobom chrząstki stawowej stawów kolanowych jest nadwaga.

Uszkodzenia chrząstki stawowej

Są często wynikiem niestabilności stawu kolanowego, towarzyszą również uszkodzeniom łąkotek. Uszkodzenia chrząstki mają często miejsce przy złamaniach śródstawowych kolana oraz stłuczeniach kolana. Chrząstka ulega degradacji również podczas choroby zwyrodnieniowej stawów, chorób reumatycznych i innych. Najpopularniejszym czynnikiem sprzyjającym chorobom chrząstki stawowej stawów kolanowych jest nadwaga.

- zerwanie więzadeł krzyżowych: 2 więzadła krzyżowe w stawie kolanowym

*więzadło krzyżowe przednie, umieszczone z przodu kolana, zapobiega ześlizgiwaniu się kości piszczelowej na kości udowej z przedniej strony

*więzadło krzyżowe tylne, uniemożliwia przesuwanie się kości piszczelowej na kości udowej od tyłu do zerwania więzadeł najczęściej dochodzi podczas gwałtownego ruchu lub skręcania kości piszczelowej w chwili, gdy kość udowa jest zablokowana; słabe ukrwienie więzadeł powoduje, że nawet małe urazy trudno się goją, a odzyskanie pełnej sprawności kolana po wyleczeniu więzadeł jest raczej niemożliwe; zerwane więzadło jest słabsze, a staw mniej stabilny, co często jest przyczyną późniejszego zniszczenia warstwy chrząstki między kością udową i piszczelową.

CHOROBOWE DYSFUNKCJE STAWU KOLANOWEGO

- zapalenie stawów: wszystkie rodzaje tego schorzenia mogą wywołać uszkodzenie kolana, a szczególnie choroba zwyrodnieniowa stawów, w której dochodzi do znacznego zniszczenia kości i zużycia chrząstki; zwyrodnienie stawów atakuje przede wszystkim starsze kobiety z nadwagą, często obejmuje oba kolana, co prowadzi do silnego bólu i uniemożliwia utrzymanie normalnej aktywności życiowej

- torbiel Bakera (cysta kolanowa) to bardzo bolesny stan zapalny b³ony maziowej otaczaj¹cej i nawil¿aj¹cej staw kolanowy; objaw towarzyszy reumatoidalnemu zapaleniu stawów oraz chorobie zwyrodnieniowej kolana

- zapalenie kaletki maziowej: kaletka maziowa jest torebką wypełnioną płynem nawilżającym staw, wokół kolana występuje 10 kaletek, w których może rozwinąć się bardzo bolesny stan zapalny, natomiast zapalenie kaletki podrzepkowej (tzw. kolano klęcznych) utrzymującej rzepkę we właściwym położeniu, dodatkowo wywołuje bolesny obrzęk kolana; zapalenie kaletki maziowej stawu kolanowego jest wywoływane i nasilane przez klęczenie; choroba może trwać od kilku dni do kilku miesięcy

- choroby chrząstki; łąkotki stawowe to chrząstki znajdujące się między kością udową i piszczelową, które tworzą staw kolanowy; obrót stawu kolanowego przy pełnym lub częściowym zgięciu nogi prowadzi do rozerwania łąkotki, co wywołuje nagły ból ograniczający zakres ruchu - niemożliwy staje się pełny wyprost kolana, a następnego dnia pojawia się obrzęk i ból; częściej uszkodzeniom ulega łąkotka przyśrodkowa z przodu kolana niż łąkotka boczna znajdująca się w tylnej części stawu; gojenie się uszkodzenia zwykle trwa kilka tygodni, jednak po pierwszym urazie łatwiej dochodzi do kolejnych kontuzji, co może uniemożliwić odzyskanie zdolności do pełnego wyprostowania nogi

- rozmiękanie rzepki (ból przedziału przedniego kolana, chondromalacja) to choroba chrząstki otaczającej rzepkę kolanową; każdy ruch kolana jest bardzo bolesny, a zwłaszcza wchodzenie i schodzenie ze schodów; schorzenie pojawia się głównie u dorastających dziewcząt; prawdopodobną przyczyną rozwoju choroby jest niewłaściwy kąt poruszania rzepką przez mięśnie czworogłowe uda, co w rezultacie powoduje, że rzepka ociera się o kość udową zamiast się po niej ślizgać, dochodzi do starcia się chrząstki pokrywającej rzepkę i bólu przy każdym ruchu kolana

- boczne przemieszczenie rzepki: do przemieszczenia rzepki dochodzi, gdy kolana są w zgięciu np. przy wstawaniu, podczas gry w kręgle lub w trakcie jazdy na nartach; częste przemieszczenia rzepki mogą prowadzić do ograniczenia zdolności ruchu; skłonność do schorzenia jest dziedziczna i częściej dotyczy dziewcząt niż chłopców; pierwszy epizod zwykle ma miejsce w wieku dojrzewania i może wystąpić w obu kolanach; najbardziej narażone są osoby:

*cierpiące na nadmierną ruchomość stawów z wrodzoną skłonnością do luźnych więzadeł

*mające małą rzepkę

*których rzepka umieszczona jest zbyt wysoko ponad stawem kolanowym

*z mniejszymi niż normalne kłykciami u nasady kości udowej

*z koślawością kolan

- choroba Osgood-Schlattera to bolesne powiększenie guzowatości na szczycie piszczeli, będące następstwem powtarzających się, zbyt silnych naprężeń mięśnia czworogłowego uda w miejscu, w którym kość goleniowa przyczepiona jest do ścięgna rzepki; choroba zwykle dotyczy chłopców w wieku 11-16 lat czynnie uprawiających sporty wymagające skakania; dolegliwość charakteryzuje się bolesnym obrzękiem pod kolanem, u szczytu piszczeli oraz dotkliwym bólem podczas ćwiczeń i po ich zakończeniu; pacjenci zaczynają mocno utykać, a wykonanie jakiegokolwiek ruchu kolanem sprawia im coraz większą trudność; choroba najczęściej ustępuje samoczynnie w ciągu 12-24 miesięcy

- martwica jałowa kości to choroba niedokrwienna określonego obszaru kości i chrząstki wywołana uszkodzeniem naczyń krwionośnych; prowadzi do obumarcia tkanek pozbawionych ukrwienia, które oddzielają się od kości, ale pozostają w obrębie stawu; najczęściej schorzenie dotyczy stawu kolanowego, a szczególnie kłykcia przyśrodkowego, jednej z 2 guzowatości występujących u nasady kości udowej; objawia się obrzękiem, bólem kolana i czasami jego nagłym zablokowaniem, uniemożliwiającym zgięcie (objawy nasilają się po ćwiczeniach fizycznych); dolegliwość zwykle dotyczy młodych osób dorosłych i wykazuje skłonność dziedziczną.