Corpus juris canonici

- prawo kanoniczne są to normy prawne tworzone przez Kościoł dotyczące zarówno stosunków kościelnych jak i świeckich. Posługuje się nimi Kościół Katolicki, aby określić prawa i obowiązki poszczególnych członków, sposób funkcjonowanie i zarządzania Kościołem, jego strukturę, przestępstwa i kary oraz przepisy liturgiczne.

Początkowo jedynym źródłem prawa był Nowy Testament, pisma Ojców Kościołą, ustawodastwo synodalne. Wiązało się to z brakiem komplikacji, nikt tego nie podważał , ponieważ było to prawo ustanowione przez Boga.

- Nazwa pochodzi od słowa kanon. Pierwotnie to właśnie zbiory kanonów tworzyły to co nazywamy prawem kanonicznym.( Prawo kanoniczne oznacza też dyscyplinę)

-Źródłem prawa kanonicznego jest : prawo obowiązujące w kościele powszechnym; prawo boskie nauralne, czyli wywodzące się z natury człowieka; prawo boskie pozytywne, które zostało dane od Boga (Stary Testament zawierający normy sądownicze i obyczajowe oraz Nowy Testament zawierający wolę Chrystusa, funkcjonowanie, zarządzanie); prawo stanowione przez papieża (prawo papieskie), sobór (prawo soborowe),dykastrię rzymską; Statuty synodalne oraz Kasięgi kościelne.

w XI wieku wprowadzony został program generalnej odnowy Kościoła czego celem było ujednolicenie orzecznictwa sądów kościelnych.

- W 1140 roku boloński mnich Gracjan zinterpretował i ujednolicił i usystemazował przepisy prawa kanonicznego przez uporządkowanie ustaw soborowych zaczynając od ustaw Soboru Nicejskiego z 325 roku. Dzieło Gracjana nazwane Dekretem Gracjana (Decretum Gratiani) zyskało powszechny autorytet , pomimo że nigdy nie zostało zatwierdzone jako zbiór urzędowy i autentyczny przez ustawodawcę kościelnego .Był stosowany jako podręcznik. Były to podwaliny dla rozwoju nauki prawa kanonicznego.

- Papież Grzegorz IX (ok. 11481241) nakazał uznanemu znawcy prawa kanonicznego, św. Rajmundowi de Peňafort (1185-1275), uzupełnić Decretum Gratiani. Powstało dzieło pt. Liber decretorum extravagantium (łac. „Księga dekretów rozproszonych”) podzielone na pięć ksiąg ( iudex iudicum clerus conubia crimen ) i ogłoszone z papieskim autorytetem. Była to wyłącznie obowiązująca księga ustaw papieskich.

- Bonifacy VIII w roku 1298 dodał księgę szóstą pt. Liber sextus decretalium (łac. „Szósta księga dekretów”) .

-W łączności z Soborem w Vienne (1311-1312) Klemens V (1264-1314) dodał nowy zbiór praw. Dekrety te zostały ogłoszone w roku 1317 i są znane jako Clementinae. Clementinae to systemtyczny zbiór dekretałów papieskich i uchwał soborowych

- Extravagantes luźne przpisy prawa z których zostały ułożone dwa zbiory o charakterze prywatnym : Były to dekrety papieża Jana XXII - Extravagantes Ioannis Papae XXII oraz Extravagantes communes czyli dekrety papieskie , które po przejrzeniu przez papieża Grzegorza XIII zostało ogłoszone w roku 1582

- Na soborze trydenckim powołano specjalną komisję, która opracowała poszczególne zbiory prawa kanonicznego, nadając im jednolity układ. Tekst - pod nazwą Corpus Iuris Canonici - został zatwierdzony w 1580 roku przez papieża Grzegorza XIII. Wszystkie zbiory począwszy od Dekretu Gracjana złożyły sie na Corpus Iuris Canonici. Nazwy tej użył po raz pierwszy Grzegorz XIII w 1580r po Soborze Trydenckim. Prawo kanoniczne stało sie obok prawa rzymskiego podstawą studiów uniwesyteckich średniowiecznej Europy

- W XX w. Kościół katolicki dokonał odnowy swojego prawa. Pierwszą nowoczesną kodyfikacją był kodeks prawa kanonicznego z 1917. Prace nad tym kodeksem rozpoczęła w 1904 roku komisja ds. projektu nowego prawa kanonicznego powołana przez papieża Piusa X. Kodeks został promulgowany (ogłoszony i zatwierdzony )przez papieża Benedykta XV. Kodeks składał się z pięciu ksiąg, których układ oparty był na schemacie instytucji Justyniana (Iudex, Iudicium, Clerus, Conubia, Crimen). Zamiar reformy prawa kanonicznego ogłosił w początkach swojego pontyfikatu w 1959 roku papież Jan XXIII. Jednakże komisja do reformy prawa kanonicznego została powołana dopiero w 1963 roku, po rozpoczęciu II soboru watykańskiego. Nowy Kodeks prawa kanonicznego został promulgowany 25 stycznia 1983 roku przez papieża Jana Pawła II. Kodeks składa się z 7 ksiąg:

Księga I. Normy ogólne,

Księga II. Lud Boży,

Księga III. Nauczycielskie zadanie Kościoła,

Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła,

Księga V. Dobra doczesne Kościoła,

Księga VI. Sankcje w Kościele,

Księga VII. Procesy.

Jest on zbiorem przepisów prawnych obowiązujący członków Kościoła katolickiego do dnia dzisiejszego.