ROZDZIAŁ I - "SPOJRZENIE TURYSTY"

I. Dlaczego turystyka jest ważna

- nie ma jednego, wzorcowego doświadczenia turystycznego - zależy od społ., grupy społ. i epoki historycznej

- spojrzenie turysty powstaje przez odniesienie do swego przeciwieństwa - zależy od tego na czym polega doświadczenie nieturystyczne -> zakłada istnienie systemu praktyk i znaczeń społecznych, które definiują określone zachowania jako turystyczne nie z uwagi na właściwe im cechy, ale przez to, jak kontrastują z nieturystycznymi praktykami społecznymi, zwłaszcza z tymi związanymi z domem i pracą zarobkową

- turystyka -> praktyki związane z "odjazdami i odlotami" - zerwanie z ustalonym porządkiem i praktykami dnia codziennego oraz poddanie zmysłów działaniu niecodziennych, niezwykłych bodźców

- analiza doświadczenia turystycznego pozwala dowiedzieć się czegoś o "normalnym społ." (analizując typowe obiekty turystyczne można odnaleźć elementy społeczne, z którymi kontrastują)

- podstawowe właściwości turystyki:

1.Turystyka jest sposobem spędzania wolnego czasu, co wskazuje na jego przeciwieństwo - uporządkowany i zorganizowany czas pracy. Turystyka pozwala dostrzec, że w społ. nowoczesnych praca i czas wolny stanowią odrębne i uporządkowane sfery praktyki społ. Bycie turystą jest jednym z kryteriów bycia "nowoczesnym" i wiąże się z przemianiami w strukturze pracy zarobkowej.

2. Turystyka polega na docieraniu w różne miejsca w celu zatrzymania się w nich - zakłada przemiszczanie się w przestrzeni, czyli odbywanie podróży oraz czasowy pobyt w nowym miejscu/miejscach.

3. Cel podróży i miejsca pobytu - gdzie indziej niż miejsce zamieszkania i pracy. Pobyt - krótki i przelotny, zakładamy powrót do domu w stosunkowo krótkim czasie.

4. Zwiedzane miejsca nie mają bezpośredniego związku z pracą zarobkową i zazwyczaj oferują odskocznię od pracy (zarobkowej i niezarobkowej)

5. Turystyce oddaje się znaczna część społ. nowoczesnych. W odpowiedzi na masowe zainteresowanie turystyką (w przeciwieństwie do indywidualnej wyprawy) powstają nowe usługi turystyczne.

6. Kryterium wyboru miejsc do oglądania są spodziewane, przeżywane w marzeniach i fantazjach, intensywnie przyjemne doznania na inną skalę lub angażujące inne zmysły niż codzienność. Oczekiwania te są konstruowane i utrwalane przez wiele praktyk nieturystycznych - oglądanie filmów, tv, kontakt z lit., czasopismami, zapisami i materiałami video, które kształtują i doskonalą spojrzenie turysty.

7. Turysta zwraca uwagę na inne niż na co dzień cechy krajobrazu i architektury. Te widoki są cenne, bo sprawiają wrażenie niezwykłych. Wrażliwość na estetykę krajobrazu lub architektury miejskiej jest bardzo wyostrzona, ich spojrzenie jest zatrzymywane za pomocą np. fotografii czy kartek pocztowych i bez końca odtwarzane i odnawiane.

8. Spojrzenie turysty obejmuje znaki, a turystyka polega na kolekcjonowaniu znaków (np. patrzymy na całującą się parę w Paryżu -> widzimy "ponadczasowo romantyczny Paryż")

9. Mnożą się specjaliści od turystyki, którzy stawiają sobie za cel odtwarzanie coraz nowszych obiektów turystycznych. Ustala się złożona i zmienna hierarchia tych obiektów (zależy ona od stanu równowagi dynamicznej między rywalizacją w zakresie podaży takich obiektów z jednej strony, a zmiennymi gustami odpowiadającymi klasie społ., płci i kategoriom pokoleniowym turystów z drugiej).

- w społ. nowoczesnym turystyka stała się symbolem statusu, a przy tym uchodzi za warunek zdrowia

- w społ. przednowoczesnych zorganizowane podróżowanie w znacznym stopniu było zarezerwowane dla elit (np. w Cesarstwie Rzymskim elity podróżowały w celach rozrywkowych i kulturalnych, a do rozwoju infrastruktury przyczyniły się dwa stulecia bez wojen)

- XIII i XIVw. - pielgrzymki łączące kwestie religijne z doświadczeniem kulturalnym i przyjemnością

- koniec XVIIw. - synowie arystokratów i szlachciców objeżdżają w celach poznawczych Europę ( a pod koniec XVIIIw. synowie mieszczan) - podróż jako okazja do naocznej obserwacji, a nie do nawiązywania dyskusji; bardziej osobisty sposób przeżywania podróży, poznawcza i estetyczna edukacja angielskiej klasy wyższej

- XVIIIw. - rozwój infrastruktury turystycznej - uzdrowiska ("z balami, promenadami, bibliotekami, wodzirejami" - doświadczenie miejskiego życia towarzyskiego)

- do XIXw. - ludzie nienależący do klasy wyższej rzadko podróżowali wyłącznie dla wrażeń wzrokowych, bez związku z pracą czy interesami

- turystyka masowa w społ. nowoczesnych - wybieramy się gdzieś by podziwiać widoki odmienne od codziennych i zatrzymujemy się tam z powodów zasadniczo niemających nic wspólnego z pracą, przekonanie, że podróżowanie i wakację są koniecznością by zachować zdrowie fiz. i psych.

- (następuje rozległa prezentacja danych statystycznych dotycząca tego na jaką skalę dziś podróżujemy - na podstawie Brytyjczyków)

II. Perspektywy teoretyczne w badaniach nad turystyką

- Daniel Boorstin - "pseudowydarzenie" -> współcześni Amerykanie nie potrafią przeżywać rzeczywistości bezpośrednio, więc karmią się "pseudowydarzeniami", np. turystyką - odizolowany od środowiska naturalnego i tubylców masowy turysta przemieszcza się w zorganizowanych grupach z przewodnikiem i cieszy się z nieautentycznych, wymyślonych atrakcji naiwnie czerpiąc przyjemność z "pseudowydarzeń" nie dostrzegając otaczającej go "rzeczywistości", służą mu one za kryterium wyboru i oceny potencjalnych lokalizacji, chronią przed obcością miejscowego otoczenia

- ta sama idea zamkniętego kręgu, w którym znajduje się turysta - L. Turner i J. Ash "The golden hordes"