MOCARSTWOWOŚĆ

Punktem wyjścia musi być zagadnienie potęgi państwa, bo mocarstwa to zawsze najpotężniejsze

państwa.

Nurt geopolityczny [ zapoczątkowany przez Friedriha Ratzela ] za zasadnicze czynniki wpływające

na pozycję państwa w stosunkach międzynarodowych uważa:

1. Położenie

2. Kształt i wielkość terytorium

3. Klimat

4. Ludność

5. Bogactwa naturalne

6. Wydajność przemysłu

7. Organizacja polityczna i społeczna państwa

- inni badacze na podstawie analizy historycznej dostrzegli, że większość tych parametrów

jest zmienna w dłuższym okresie czasu i wydzielili to co ich zdaniem każde mocarstwo

musi posiadać, będzie to:

1. Wysoki potencjał techniczny

2. Duża liczba fachowców o przygotowaniu technicznym

3. Zdolność przewodzenia w stosunku do państw mniejszych

Charakterystyka najważniejszych elementów mocarstwowości:

á TERYTORIUM [wg wielu badaczy jest to element najbardziej warunkujący potęgę państwa

] chodzi tu głównie o duży obszar, położenie geograficzne, ukształtowanie terenu,

klimat itp.

* rozmieszczenie przemysłu [ trudność zniszczenia w czasie wojny ]

* możliwość przemieszczenia przemysłu w trakcie działań wojennych

* trudności ze zdobyciem i okupacją rozległego terytorium

Ale terytorium to jeszcze nie mocarstwowość [ np. Indie ]. Duże terytorium to często też

duża baza

surowcowa, ludność itp. Obecnie położenie geograficzne traci na znaczeniu.

â ELEMENT POPULACYJNY

Element populacyjny wpływa dodatnio jeśli pokrywa się z ekonomicznymi możliwościami

państwa.

÷ POZIOM ROZWOJU GOSPODARCZEGO [ Współcześnie chyba najważniejszy ].

* możliwość zwycięstwa w wojnie

* możliwość wywierania wpływu na inne państwa w czasie pokoju

Wpływ na poziom rozwoju gospodarczego mają:

- wielkość i wydajność przemysłu

- baza surowcowa [głównie surowce energetyczne ]

- możliwości uzyskania brakujących surowców

- poziom technologii [ technologia ogólnie = szerokie zastosowanie w przemyśle (zbrojeniowym)

]

- produkcja żywnościowa kraju

- system komunikacyjny [możliwości transportowe ]

Nawet wysoki potencjał to nie wszystko [surowce to podstawa = kryzys naftowy ]

. PRZYGOTOWANIE I SIŁA MILITARNA

- broń nuklearna

- potencjał militarny wynika ściśle z gospodarczego

Są to elementy siły fizycznej państwa. Ranga polityczna państwa nie musi się pokrywać z rolą

jaką odgrywa ono na arenie międzynarodowej.

Mocarstwowość . Potędze

Mocarstwa jako zorganizowana grupa pojawiły się na Kongresie Wiedeńskim [1815 ][ do

tego czasu funkcjonowały samodzielnie, a od tego czasu w roli hegemona wystąpiła grupa

państw ]

- tu nastąpiło przełamanie zasady równości państw (często ma to sankcję prawną = umowy

międzynarodowe)

I wojna światowa – Liga Narodów

II wojna światowa – ONZ

- charakterystyczne jest, że konfiguracje mocarstw to zwycięskie koalicje. Wiele państw

przegranych nie zostało przyjętych do grona mocarstw i dlatego można wyróżnić mocarstwowość

formalną i faktyczną.

-

Mocarstwo formalne – status mocarstwowy państwa został uznany przez inne państwa [Liga

Narodów, ONZ ] – specjalne uprawnienia w pewnych organizacjach.

Mocarstwo faktyczne – M. H. Sproutowie “Wielkie mocarstwo to państwo zdolne do wygrywania

wielkich wojen” – choć są państwa które nie mogłyby odnieść zwycięstwa w wojnie, a

wywierają duży wpływ na politykę międzynarodową. Frankel- mocarstwowość przejawia się

zawsze w działaniu państwa, a więc w jego polityce zagranicznej. Mocarstwo ma i realizuje

swoje interesy na całej kuli ziemskiej.

Mocarstwa formalne mają silny głos w organizacjach międzynarodowych.

Mocarstwa faktyczne – stosują nacisk i wpływ.

Mocarstwowość = potęga fizyczna + czynniki które umożliwiają skuteczną realizację polityki

zagranicznej

1) Czynnik organizacyjno-społeczny [postawy i morale narodu – sytuacja wewnętrzna musi

być jasna i klarowna - musi istnieć poparcie społeczne dla polityki mocarstwowej państwa

2) Dyplomacja [np. Włochy – zjednoczenie, liga Narodów ]

Mocarstwowość formalna jest uznaniem faktycznej potęgi i dominacji w stosunkach międzynarodowych.