Mieczysław B.B. Biskupski

porównanie perspektywie. Spośród wszystkich działań podq mowanych przez rozmaite ruchy oporu największe znaczenie cll.i przebiegu wojny miało zbieranie danych wywiadowczych i pr/r kazywanie ich na Zachód. Polska sieć wywiadowcza po 1939 roku miała gigantyczne rozmiary i obejmowała agentów na całym s'wiecie. Tylko w okupowanej Polsce mogło być ich aż 40 tysięcy. Wysyłali do Londynu wielu raportów, z których jedna czwan.i została sklasyfikowana przez Brytyjczyków jako „wyjątkowo war tos'ciowe". Drugi co do wielkości system wywiadu, utrzymywany przez Francuzów, liczył zaledwie 2500 osób. Działalność Czc-chów i Norwegów była nieistotna pod względem rozmiarów i rc zultatów¹¹. Polski wywiad doniósł o przygotowaniach do ataku na Związek Sowiecki w 1941 roku i pracach nad niemieckimi pociskami VI w Peenemunde; później przechwycił nawet rakiety V2. Polskie podziemie liczyło ponad milion członków, z których 600 tysięcy służyło w jednostkach zbrojnych. Podczas wojny siły te przeprowadziły l O tysięcy ataków, w tym setki na dużą skale,-, 800 tysięcy operacji sabotażowych, 280 ataków na linie kolejowe-i setki zamachów na niemieckich urzędników. Szacuje się, że pól miliona niemieckich żołnierzy było związanych walką z Pola karni¹². W Hollywood przeszło to właściwie bez echa; jedyna wzmianka o polskim podziemiu (w To Be or Not to Be) przed stawia je jako kierowane przez Brytyjczyków.

Na początku 1944 roku sowieckie oddziały wkroczyły ju/ na ziemie polskie, a przyszłość kraju zawisła na włosku. Pod­ziemna armia za zgodą polskich przywódców w Londynie pod­jęła ostatnią próbę realizacji polskich roszczeń do kontroli nad losami kraju - Powstanie Warszawskie, które wybuchłe)

¹¹ Do tych wniosków doszła wspólna, brytyjsko-polska grupa badawcza.
Wyniki jej prac opublikowano w 2004 roku. Patrz Dominika Pszczółkow-
ska, Gdyby niepolski wywiad, „Gazeta Wyborcza", 31 sierpnia 2005 roku.

¹² Ajnenkiel A., op. cit., s. 24.

^__ Polska podczas drugiej wojny światowej

l sierpnia 1944 roku trwało ponad dwa miesiące i przyniosło Imicrć prawie ćwierć miliona Polaków, co w przybliżeniu równa |lę sumie strat Amerykanów na wszystkich frontach całej wojny. Sowieci nie tylko nie zaoferowali powstaniu żadnej poważniejszej pomocy, ale też zablokowali późne i niemrawe próby udzie­lenia wsparcia przez mocarstwa zachodnie.

Klęska Powstania Warszawskiego doprowadziła do rozbicia Ogromnej niegdyś polskiej armii podziemnej i bezsilności oraz Wyczerpania moralnego rządu na emigracji. W ostatnich mie-ilucach wojny cała Polska znalazła się pod okupacją armii so-Wlcckiej, Polska wschodnia została formalnie zaanektowana l Sowieci zainstalowali marionetkowy rząd. Sowieckie władze l Ich poplecznicy, polscy komuniści, przystąpili do szeroko za­krojonych prześladowań najbardziej oddanych osób, patriotów. Wojna była dla Polski totalną katastrofą.

Polskie straty były proporcjonalnie najwyższe spośród wszyst­kich narodów biorących udział w drugiej wojnie światowej. Zgi­nęły miliony obywateli polskich, lecz nigdy nie ustalono do-kłudnej liczby. Byli wśród nich niemal wszyscy polscy Żydzi. Polskie straty wśród żołnierzy trzykrotnie przewyższały straty Sianów Zjednoczonych¹³. Zniszczenia materialne były ogromne, K wiele miast, w tym Warszawa, zostało zrównanych z ziemią. R'/,ąd na uchodźstwie stał się żałosną pozostałością po, wyda­wałoby się, przegranej sprawie, a kraj wszedł w okres pokoju juko okupowana prowincja imperium sowieckiego. Biorąc pod Uwagę ofiary Polaków w czasie wojny, proporcjonalnie większe Oci strat Brytyjczyków czy Amerykanów, a nawet przekracza­jące straty Sowietów, Polskę spotkał naprawdę gorzki los. Utrata tycia ludzkiego, majątku, terytoriów i wolności oznaczała, że

¹¹ A. Ajnenkiel szacuje polskie straty wojskowe na ponad milion. Straty Amerykanów wyniosły może 350 tysięcy, oczywiście spośród dużo wiek-k/.cj populacji.

108

109