GEOGRAFIA-PRZYGOTOWANIE DO SPRAWDZIANU

1.Położenie Azji:

-prawie w całości leży na półkuli północnej i wschodniej

-oblewają ją wody 4 oceanów :Indyjskiego ,Spokojnego ,Arktycznego ,Atlantyckiego

-leży na płycie euroazjatyckiej

-od zachodu graniczy z Europą ,od południowego zachodu z Afryką ,od południowego wschodu z Australią

2.ROZCIĄGŁOŚC POŁUDNIKOWA AZJI : OD PRZYL. .BIAI(2^''N) DO PRZYL. CZELUSKIN(76^''N)

3.LINIA BRZEGOWA AZJI JEST BARDZO UROZMAICONA DUŻO NALEŻY DO NIEJ PÓŁWYSPÓW I WYSP

4.Do kontynentu azjatyckiego należy półwysep Malajski będący największym skupiskiem wysp na Ziemi ,powstałych na styku płyty pacyficznej i euroazjatyckiej

5.W sąsiedztwie z archipelagami wysp Japonii ,Filipin i Melanezji leżą rowy oceaniczne z największym na Ziemi Rowem Mariańskim ,którego dno osiąga 10 911 m p.p.m.

6.KONTYNENT AZJATYCKI CECHUJE SIĘ DUŻĄ AKTYWNOŚCIĄ SEJSMICZNĄ(CZĘSTE WYBUCHY WULKANÓW I TRZĘSIENIA ZIEMI )

SZCZEGÓLNIE W REJONIE WSCHODNIEJ I POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ CZĘŚCI AZJI

7.AZJA JEST KONTYNENTEM GŁÓWNIE WYŻYNNYM Z LICZNYMI OLBRZYMIMI PASMAMI GÓRSKIMI ,ALE TAKŻE NIE BRAKUJE TU OBSZARÓW NIZINNYCH

8.W AZJI, W HIMALAJACH ZNAJDUJE SIĘ NAJWYŻSZY SZCZYT NA ZIEMI MOUNT EVEREST (8848 m n.p.m.)

9.Najdłuższa rzeka Azji to Jangcy(6 300 km) ,która wraz z innymi rzekami Azji ma swoje źródło w środkowej części Azji w rejonie między Himalajami a Wyżyną Mongolską.

10.W Azji w jej środkowej i środkowo- zachodniej części znajduje się olbrzymi obszar bezodpływowy ,charakteryzujący się kotlinową budową układu rzeźby terenu

11.PRZYKŁADY OBIEKTÓW GEOGRAFICZNYCH :

-GÓRY: Himalaje ,Karakurum ,Hindukusz,Zagros,Kaukaz

-NIZINY: Zachodnio-syberyjska,Turańska,Indusu,Gangesu,Chińska

-WYŻYNY: Środkowosyberyjska ,Tybetańska,Mongolska,Irańska,Wielki Chingan

-RZEKI:Ob ,Irtysz ,Lena ,Jenisjej ,Jangcy,Amur,Ganges,Indus,Żółta

-Jeziora :Morze Kaspijskie ,Bajkał,Martwe,Aralskie,Bałchasz

12.W AZJI ZNAJDUJE SIĘ NAJWIĘKSZE JEZIORO ŚWIATA: MORZE KASPIJSKIE (374 000 km kw.)

I NAJGŁEBSZE JEZIORO ŚWIATA:BAJKAŁ(1637 m)

13.KONTRASTY WARUNKÓW NATURALNYCH AZJI:

-kontrast temperaturowy: od +54 C do -71 C (najbardziej zanotowany)

-kontrast opadowy: od 11000 mm. do 15mm (najbardziej zanotowany)

-kontrast występowania monsunów latem i zimą

-kontrast występowania roślinności w różnych miejscach Azji

14.STREFOWOŚC ROŚLINNOŚCI :

-południowa Azja: wiecznie zielone lasy równikowe

-południowo - wschodnia Aja :wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe

-południowo – zachodnia Azja :półpustynie i pustynie

-wschodnie wybrzeże Azji lasy liściaste i mieszane przechodzące na zachód w stepy

-północna Azja :lasy iglaste

15.CZYNNIKI ZRÓŻNICOWANIA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH:

-wielkośc powierzchni kontynentu i wynikająca z nich olbrzymia odległośc od oceanu,

-duża rozciągłośc południkowa skutkująca występowaniem w Azji wszystkich stref klimatycznych

-duża wysokośc nad poziomem morza

-układ łańcuchów górskich ograniczający przepływ mas powietrza

16.Bariera zasiedlenia-czynniki utrudniające lub uniemożliwiające osiedlenie się ludzi na danym terenie.

BARIERY ZASIEDLENIA:

- zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura,

- zbyt mała ilośc opadów ,

- duża wilgotnośc powietrza połączona z wysoką temperaturą

- zbyt niskie ciśnienie atmosferyczne i niedobór tlenu

- brak terenów nadających się do uprawy np. wysokie góry lub bagna

- niedostatek światła słonecznego

17.OKRES WEGETACYJNY-obejmuje tę częśc roku ,w której rośliny mogą się rozwijac ze względu na dostateczną ilośc wilgoci i ciepła .

Od okresu wegetacyjnego jest zależne zasiedlenie się ludności ,gdy tereny mają krótki okres wegetacyjny są słabo zaludnione ,a gdy okres wegetacyjny jest długi

widzimy wyraźnie większe zasiedlenie .

18.POJĘCIA:

- EKUMENA -obszar stale zamieszkane przez ludzi

- ANEKUMENA -obszary niezamieszkane

- SUBEKUMENA -obszary czasowo zamieszkane

19.AZJA:

- POWIESZCHNIA:44 400 000 km kw

- LICZBA LUDNOŚCI:3 823 000 000

-skrajne punkty: Przyl.Baba - wysunięty najbardziej na zachód, Przyl Piai - wysunięty najbardziej na południe ,

Przyl. Czeluskin -wysunięty najbardziej na północ, Przyl. Dieżniewa - wysuniety najbardziej na wschód,

PRZEBIEG GRANICY MIĘDZY EUROPĄ A AZJĄ POCZĄWSZY OD PÓŁNOCY:

1.Morze Karskie

2.Zatoka Bajdaracka

3.Rzeka Bajdarata

4.Wschodnie podnóże gór Ural

5.Rzeka Emba

6.Północne wybrzeże Morza Kajspijskiego

7.Rzeka Kuma

8.Rzeka Manycz

9.Morze Azowskie

10.Morze Czarne

11.Cieśnina Bosfor

12.Morze Marmara

13.Cieśnina Dardanele

14.Morze Śródziemne

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20.JAPONIA:

-stolica : Tokio

-powierzchnia : 377 800 km kw

-liczba ludności :128 ,1 mln

-to kraj wyspiarski położony u wschodnich wybrzeży Azji

-składa się z archipelagu 4 dużych wysp : HONSIU,HOKKAIDO,KIUSIU,SIKOKU

-75% powierzchni wysp japońskich zajmują tereny górskie porośnięte przez lasy,

ZAGROŻENIA ZE STRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO :

-wyspy japońskie leżą na styku dwóch płyt litosfery ,co powoduje częste wybuchy wulkanów i trzęsienia Ziemi

-zagrożenia stanowią też fale tsunami i liczne tajfuny

--Japończycy przed niekorzystnymi warunkami naturalnymi budują lekkie domy, przystosowane do trzesień ziemi, a przed falami tsunami usypują wysokie tamy,

-mieszkańcy Japonii zajmują się rybołówstwem i rolnictwem, uprawiają głównie ryż i hodują bydło

-Ludnośc Japonii to społeczeństwo starzejące się ,średnia długośc życia mężczyzny 77 lat,a kobiety 84

-religie dominujące w Japonii to szinto i buddyzm ,dzięki którym mieszkańcy są pracowici,dokładni,pełni wzajemnego szacunku do siebie i natury, pełni pokory ,wytrwałości i skuteczności ,uczą się zachowywac wieloletnie tradycje i zwyczaje

・w Japonii ludzie przywiązują uwagę do edukacji ,na którą poświęcają bardzo dużo czasu

・w osiągnięciu wysokiej pozycji w gospodarce światowej (2 miejsce) pomogły intensywne metody produkcji i rodzaje upraw,

oraz zmechanizowana praca,

・najbardziej w Japonii rozwinął się przemysł hutniczy i maszynowy

・handel w Japonii opiera się na imporcie i eksporcie

(import- przywóz z zagranicy towarów lub usług ; eksport -wywóz towarów lub usług.)

EKSPORT - IMPORT = BILANS HANDLOWY

EKSPORT > IMPORT = SALDO BILANSU HANDLOWEGO DODATNIE ( + ) ZYSK

EKSPORT < IMPORT = SALDO BILANSU HANDLOWEGO UJEMNE ( - ) STRATA

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

CHINY(stolica - Pekin)

21. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE: leżą we wschodniej Azji

22. LUDNOŚC CHIN:

-Chiny to najludniejsze państwo świata, liczy ponad 1 300 000 ludzi. Ta ogromna rzesza stanowi tanią siłe roboczą niezbędną dla

chińskiej gospodarki.

-W Chinach wskaźnik przyrostu naturalnego jest bardzo wysoki, nawet gdy władze ograniczyły liczbę dopuszczalnej ilości urodzeń na

jedną rodzinę(tzw. kontrola urodzeń).

-Ludnosc Chin to społeczeństwo młode co piąty chińczyk nie ukończył 15 roku życia.

-Średnia długośc życia w Chinach wynosi 72 lata.

-Społeczeństwo chińskie wykazuje znaczne dysproporcje w liczebności kobiet i mężczyzn. Na 100 mężczyzn przypada 93 kobiety.

-Społeczeństwo chińskie jest usytuowane we wschodnich i południowo-wschodnich Chinach, a zachodnia częśc kraju jest niemal bezludna.

23.RÓŻNORODNOŚC WARUNKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO:

-W Chinach można spotkac wszystkie formy ukształtowania terenu. Są tu:

-góry,np.Himalaje (góry stanowią 33% powierzchni Chin)

-wyżyny,np.Tybet (wyżyny stanowią 36% powierzchni Chin)

-kotliny,np.Turańska (kotliny stanowią 19% powierzchni Chin)

-niziny,np.Chińska (niziny stanowią 12% powierzchni Chin)

-Chiny leżą w trzech strefach klimatycznych: umiarkowanej ciepłej, podzwrotnikowej i zwrotnikowej,

-Zachodnia częśc Chin wykazuje znacznie kotlinowośc budowy rzeźby terenu co sprawia, że jest tu mało rzek. Z tego powodu obszar ten nie jest chętnie zamieszkiwany przez ludzi, jest on jedynie miejscem wypasu zwierząt na naturalnych łąkach i pastwiskach, gdyż ziemie są nieużytkowe rolniczo.

-Przez Chiny płyną 3 główne rzeki: Huang He(Rzeka Żółta), Jangcy(Rzeka Niebieska) i Mekong(Rzeka Czerwona), które niosą ze sobą dużo wody. Gdy rzeki występują z brzegów zalewają otaczające je tereny, nanoszą na nie żyzne namuły - mady,tworzące urodzajne ziemie niziny Chińskiej.

24. GOSPODARKA CHIN:

-Chiny produkują bardzo dużo żywności,

-We wschodnich Chinach dominuje rolnictwo intensywne i intensywny chów trzody chlewnej oraz drobiu, w mniejszym stopniu hoduje się bydło, owce, konie i jaki.

-Chińskie rolnictwo opiera się na nawadnianiu i uprawie tarasowej.

-Chiny słyną z produkcji jedwabiu i z hodowli perłopławów.

-Chińczycy poławiają ryby, skorupiaki i małże.

-W Chinach dominuje przemysł wydobywczy i hutnictwo, gdyż na terenie Chin występują bogate złoża surowców mineralnych.

-Przez wiele lat Chiny były izolowane od reszty świata przez centralne sterowanie i planowośc komunistycznych władz.

-Chiny jako duża rzesza ludzi stanowi ogromne zasoby taniej siły roboczej tworząc tzw. ,,największą fabrykę świata,,.Robotnicy pracują 6-7 dni w tygodniu za bardzo niskie wynagrodzenie.

-Chińczycy coraz częściej podejmują naukę. Słyną z doskonałych, nowoczesnych wyrobów wysokiej jakości.

-Atrakcje turystyczne Chin(,,Kraj Środka,, , ,,Kraj Smoka,,) tworzy przeszłośc, przyroda, sztuka i kuchnia kraju.

* przeszłośc: ślady najstarszych cywilizacji świata, religia Konfucjusza, Wielki Mur Chiński, zabytki Zakazanego Miasta w Pekinie, armia terakotowa;

* przyroda: Tybet, Himalaje, Gobi, Jangcy, wapienne mogoty w Kotlinie Syczuańskiej, Góry Południowochińskie,

* sztuka i kuchnia, egzotyczne obrzędy.

-W Chinach panuje dynamiczny rozwój gospodarczy.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INDIE:

25. POŁOŻENIE INDII: zajmują półwysep Indyjski, leżący w południowej Azji.

26. LUDNOŚC INDII:

-Indie pod względem liczby ludności zajmują 2 miejsce na świecie, licząc 1 100 000 ludzi

-Wskaźnik przyrostu naturalnego Indii utrzymuje się na stale wysokim poziomie,licząc 15 %,(największy na świecie)

-Gęstośc zaludnienia Indii utrzymuje się na stale wysokim poziomie, liczy 328 osób na 1 km kw.

-Społeczeństwo Indii jest usytuowane wzdłuż wybrzeży O. Indyjskiego i dolinach dwóch głównych rzek: Indusu, Gangesu i Brahmaputry.

-Indyjskie rodziny są w większości wielodzietne, liczą przeciętnie 6-7 dzieci. Władze robią wszystko, aby zachęcic Hindusów do ograniczenia tej liczb do najwięcej dwójki dzieci stosując w tym celu wynagrodzenia finansowe lub rzeczowe.

-Społeczeństwo Indii to społeczeństwo młode. 35% obywateli tego kraju ma mniej niż 14 lat.

-Duża częsc społeczeństwa Indii żyje w nędzy, co spowodowane jest podziałem społeczeństwa na kasty, wywodzącego się z religii hinduskiej. Zakłada on, że każdy człowiek umiera tym, kim się rodzi nie mając szans na wyższą pozycję społeczną. W najgorszej sytuacji znajdują się pariasi tzw. nietykalni - rzesza najbiedniejszych, niewykształconych żebraków ulicznych.

- 48% społeczeństwa Indii to analfabeci - nie potrafiący czytac ani pisac.

27. RÓŻNORODNOŚC ŚRODOWISKA:

-Indie to kraj wielonarodowościowy

-Grupy etniczne Indii: - Hindusi(38%), Bengalczycy(7%), Tamilowie(5%), Telugowie(8%), Marathowie(7%), itd.

-Języki w użyciu w Indiach: - hindi, - angielski i 14 innych.

-Religie w Indiach: -hinduizm(80,5%), muzułmanizm(14,4%), chrześcijaństwo(2,3%),sikhowizm(1,9%), buddyzm(0,8%), inne(1,1%)

28. GOSPODARKA INDII:

-Struktura zatrudnienia mieszkańców Indii: usługi(55%), przemysł(26%), rolnictwo(19%) - kraj wysokorozwinięty

-W Indiach z roślin żywieniowych uprawia się głównie ryż i pszenicę (2 miejsce na świecie) oraz proso. Indie słyną także z produkcji orzeszków ziemnych i doskonałych gatunków herbaty. Uprawia się bawełnę i jutę. Indie są największym na świecie producentem pogłowia bydła.(Religia hinduska sprawia, że krowy są w Indiach uważane jako świętośc).

-Rolnictwo Indii jest mało wydajne i nie zapewnia żywności wszystkim mieszkańcom kraju.

-W Indiach dominuje przemysł wydobywczy i hutniczy, dzięki bogactwom mineralnym kraju, ale także spotykamy tu przemysł przetwórczy, włókienniczy, odzieżowy, spożywczy, chemiczny, elektrotechniczny.

-Indie, podobnie jak Chiny jako duża rzesza ludzi stanowi ogromne zasoby taniej siły roboczej.

-Mieszkańcy Indii coraz częściej podejmują naukę i inwestują w edukację. Słyną z doskonałej kadry informatycznej.

29. KONFLIKTY MIĘDZYNARODOWE INDII:

-Konflikty etniczne i religijne,

-Brak wystarczającej ilości pożywienia jak na tak dużą liczbę ludności,

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

30.BLISKI WSCHÓD:

-obszar leżący na pograniczu trzech kontynentów:Europy, Azji i Afryki.

-Państwa należące do rejonu Bliskiego Wschodu: Arabia Saudyjska, Bahrajn, Egipt, Iran, Irak, Izrael, Jemen, Jordan, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syria, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie

-Konflikty Bliskiego Wschodu stanowi mieszanka różnorodnych kultur, religii i pozycji społecznych, ale także mała ilośc pożywienia i pitnej wody. Do konfliktów Bliskiego Wschodu wchodzi także walka o przejęcie wpływów nad polami nawtowymi.

-Bliski Wschód leży w strefie zwrotnikowej wyżów, mając bardzo suchy i gorący klimat(dominują pustynie pozbawione wody i roślinności),

-Na terenie Bliskiego Wschodu jest mało stałych rzek, występują tutaj głównie rzeki okresowe, a mieszkańcy na codzień wykorzystują wody podziemne.

-Na terenie Bliskiego Wschodu występują najbogatrze złoża ropy nawtowej i gazu ziemnego, rozciągające się głównie na terenie zatoki Perskiej (55% światowego zapotrzebowania). Ilośc wydobywanej ropy znacznie przewyższa potrzeby mieszkańców, więc jest ona eksportowana do innych państw. Zyski czerpane z surowców są wydawane na odsalarnie wody morskiej na wodę pitną oraz na import żywności, której ilośc w krajach Bliskiego Wschodu jest niewystarczalna.

-Gospodarka Bliskiego Wschodu opiera się głównie na surowcach energetycznych.

-Jerozolima jest miejscem kultu dla trzech wielkich religii - chrześcijaństwa, islamu i judaizmu.

-Kraje Bliskiego Wschodu o największym wydobyciu ropy nawtowej to Arabia Saudyjska (1miejsce na świecie), Iran i Kuwejt,

Pojęcia:

-dochód narodowy - to suma wszystkich dochodów państw, równa całkowitej wartości wytworzonych dóbr i usług.

-surowce energetyczne - bogactwa mineralne wykorzystywane do produkcji energii : węgiel kamienny i brunatny, ropa nawtowa, gaz ziemny, torf.

-surowce nieodnawialne - ich złoża są ograniczone i się nie odnawiają, np. węgiel kamienny i brunatny, torf, ropa naftowa, gaz ziemny, uran i tor

-surowce niewyczerpywalne - ich zasoby są nieograniczone,np. energia słoneczna, pływów morskich, wiatru, geotermalna

-surowce odnawialne - są ograniczone i można je odnowic, np. woda, powietrze atm., biomasa

-energia konwencjonalna - energia wytworzona w elektrowniach cieplnych, jądrowych i wodnych,

-energia alternatywna - jest oparta na odnawialnych źródłach energii, dlatego można ją wykorzystac w miejscu dostępu do tych źródeł.

-lasotundra - formacja roślinna pośrednia między tundrą i lasem.

ROSJA (stolica: Moskwa)

31.POŁOŻENIE: leży na dwóch kontynentach: wschodniej Europie i północnej Azji, zwanej Syberią.

32.POWIERZCHNIA, TERYTORIUM PAŃSTWA:

-Rosja to największe pod względem powierzchni państwo na świecie, liczące ponad 17 mln km kw.

-Rosja swoim terytorium przewyższa powierzchnię 3 kontynentów: Australii, Europy i Antarktydy.

-Rosja graniczy z 8 państwami europejskimi i z 6 państwami azjatyckimi:

*sąsiedzi europejscy: Estonia, Finlandia, Łotwa, Białoruś, Ukraina, Polska, Norwegia, Litwa

*sąsiedzi azjatyccy: Kazachstan, Mongolia, Gruzja, Korea Północna, Azerbejdżan, Chiny

33.LUDNOŚC:

-Ludnośc Rosji liczy ok. 142 mln mieszkańców,

-Rosja ma bardzo małą gęstośc zaludnienia, liczącą 8 osób/km kw.

-Rosja jest mieszaniną różnych kultur i narodowości (funkcjonuje tu ponad 100 narodów)

-Grupy etniczne Rosji: Rosjanie(83%), Tatarzy(3,5%), Ukraińcy(3%), Czuwasze(1,2%), Dagestańczycy(1%) i inni

- 91% społeczeństwa Rosji żyje w południowo-zachodniej części kraju, gdzie występuje klimat umiarkowany ciepły.

34.WARUNKI NATURALNE:

-Większosc powierzchni Rosji znajduje się w strefie chłodu (70%), obejmującej klimat umiarkowany chłodny oraz subpolarny i polarny.

35.ROLNICTWO ROSJI:

-Rolnictwo Rosji rozwija się jedynie w południowo-zachodniej części kraju. 13% powierzchni Rosji to ziemie uprawne a pozostała 87% to tereny nieurzytkowe rolniczo, na których prowadzona jest ekstensywna hodowla reniferów.

-W azjatyckiej części Rosji powierzchnia obszarów wykorzystanych rolniczo jest niewielka. Uprawia się tam zboża i hoduje bydło. W europejskiej części kraju obszarów rolniczych jest znacznie więcej. Uprawia się tam zboża (żyto, pszenica, jęczmień, owies) oraz słoneczniki, len, buraki cukrowe, bawełna, tytoń i ziemniaki. Rosyjskie rolnictwo jest mało wydajne. Mimo dużych zbiorów produkcja rolna nie pokrywa potrzeb kraju. Brakuje maszyn. Duża część plonów jest marnotrawiona na skutek braku siły roboczej oraz stosowania niewłaściwych metod uprawy i przechowywania zbiorów. Ogromne połacie ziemi leżą odłogiem. W takiej sytuacji niezbędny staje się import żywności.

-Struktura użytkowania gruntów w Rosji: lasy (45%), pastwiska reniferów (19%), grunty orne (13%), nieużytki (4%),

pozostałe ziemie (19%)

36.Przemysł:

-Rosja posiada największą ilość surowców mineralnych na świecie. Obecnie surowce mineralne są dla Rosji najważniejszym towarem eksportowym. Rosja posiada takie surowce mineralne jak np.: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny. Na Wołdze i rzekach syberyjskich wybudowano liczne elektrownie. Różnorodność i wielkość dostępnych zasobów surowcowych przyczyniła się do rozwoju przemysłu ciężkiego (m.in. przemysł wydobywczy, hutniczy, maszynowy i metalowy). Dobrze rozwinięty jest także przemysł chemiczny oraz celulozowo-papierniczy wykorzystujący pozyskane w tajdze syberyjskiej drewno.

-transport: Najpopularniejszym środkiem transportu w Rosji jest kolej, której szczególnym osiągnięciem jest kolej transsyberyjska, licząca prawie 10 000 km. Łączy ona Moskwę z Syberią i Dalekim Wschodem.

-przewóz towarów w Rosji według środków transportu: kolejowy (60%), rurociągowy (25%), samochodowy (5%), pozostałe, w tym transport śródlądowy (10%).