Rola grup interesów w procesie stanowienia prawa w Polsce. Published 29 marca 2012 | By admin Źródło : Uczelnia Vistula. http://www.inforaporty.pl/?p=1179

Streszczenie.

Celem projektu było zbadanie i ujawnienie mechanizmu wpływu grup interesów na stanowienie prawa, ocena skali i efektów tego zjawiska oraz zaproponowanie takich zmian w procesie stanowienia prawa, żeby uchwalane prawo w większym stopniu realizowało interes publiczny, a w mniejszym wąskie interesy zorganizowanych grup nacisku.

II. W projekcie zastosowano trzy niezależne metody badawcze:

1. Analizę ekspercką i statystyczną 1366 ustaw, czyli 37 proc. wszystkich ustaw uchwalonych w latach 1989-2011. Wybrano ustawy dotyczące finansów publicznych, czyli dokonujące redystrybucji środków publicznych i wolności gospodarczej, mające wpływ na warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Baza analizowanych ustaw wraz z ocenami eksperckimi została umieszczona na stronie www.legistan.pl, tak aby inni badacze mogli zweryfikować przedstawione tu wyniki lub przeprowadzić dodatkowe analizy;

2. Pogłębioną analizą kilku wybranych ustaw, w tym przesłuchanie taśm z posiedzeń komisji sejmowych;

3. Pozyskanie opinii osób zaangażowanych w tworzenie prawa lub w monitorowanie tego procesu. Przeprowadziliśmy wywiady z osobami, które pełniły lub pełnią ważne funkcje publiczne: premierami, przewodniczącymi ważnych komisji sejmowych, prezesami agencji rządowych, przedstawicielami organizacji pracodawców i organizacji pozarządowych (NGO),profesjonalnymi lobbystami. Uruchomiliśmy również na stronie www.legistan.pl mechanizm pozyskiwania metodą crowdsourcing wiedzy o wpływie grup interesów na stanowione prawo.

Wszystkie trzy metody badawcze potwierdziły, że wpływ grup interesów na stanowione prawo jest bardzo duży oraz że skala tego zjawiska prawdopodobnie zagraża dalszemu stabilnemu rozwojowi polskiej gospodarki.

III. Główne wnioski z analizy eksperckiej i statystycznej 1366 ustaw:

1. Jedna trzecia ustaw uchwalonych w Polsce realizuje interesy zorganizowanych grup nacisku;

2. Ponad 40 proc. ustaw uchwalonych w Polsce ogranicza wolność gospodarczą;

3. Dwie trzecie ustaw uchwalonych w Polsce tworzy koszty dla finansów publicznych, a tylko jedna trzecia przynosi oszczędności;

4. W minionych 22 latach były trzy okresy, gdy stanowione prawo w wysokim stopniu realizowało interes publiczny i poszerzało wolność gospodarczą. To początkowe lata transformacji,1990-1993, część kadencji rządu Jerzego Buzka oraz początek poprzedniej kadencji rządu Donalda Tuska;

5. Najbardziej wpływową grupą interesów sà pracownicy sektora publicznego. Dominują interesy administracji publicznej, następnie lekarzy, pracowników akademickich i nauczycieli.Do wpływowych grup interesów należą również rolnicy i zawody regulowane;

6. Najwyższy procent ustaw realizujących interes publiczny został uchwalony w czasie urzędowania Tadeusza Mazowieckiego (95 proc.), Jana Krzysztofa Bieleckiego (94 proc.),Jerzego Buzka i Donalda Tuska (po 78 proc.);

7. W podobnym rankingu dla ministrów finansów czołowe miejsca zajmują Leszek Balcerowicz,Jacek Rostowski i Marek Belka;

8. Ustawy rządowe procedowanie w trybie pilnym w większym stopniu realizują interesy grupowe niż ustawy procedowanie z normalnym trybie;

9. Najwięcej złego prawa uchwala się w czerwcu, lipcu i grudniu. Szczególnie złym miesiącem dla stanowienia prawa jest czerwiec, a dobrym październik, zatem istotne jest, by osoby i jednostki monitorujące proces tworzenia prawa, w tym media, zachowywały szczególną czujność podczas czerwcowych obrad parlamentu;

10. W latach wyborczych uchwala się więcej ustaw ograniczajàcych wolność gospodarczą i zwiększających koszty dla budżetu niż w pozostałych latach. W ten sposób zostało statystycznie udowodnione występowanie w Polsce tzw. kiełbasy wyborczej;

11. Analiza ekonometryczna wykazała, że więcej złego prawa powstaje, gdy koniunktura gospodarcza jest dobra i gdy deficyt budżetowy jest niższy. To oznacza, że w Polsce dominuje zjawisko natychmiastowego konsumowania owoców wzrostu gospodarczego.Na tej podstawie można sformułować wniosek, że dopiero ciężki kryzys finansowy skłoni polskich polityków do podjęcia poważnych reform finansów publicznych;

12. W okresach, kiedy minister finansów miał silną pozycję w rzàdzie, powstawało więcej prawa realizującego interes publiczny;

13. Ta część raportu ukazuje, jak silną, w zasadzie dominującą grupę interesów stanowią administracja publiczna i grupy zawodowe w sektorze publicznym. Z jednej strony tłumaczy to, dlaczego ta grupa tak silnie rosła w minionych latach (przypomnijmy: liczba urzędników wynosiła niecałe 160 tys. w 1990 i około 460 tys. w 2011 r.). Zmiany w prawie były nakierowane na dalszy wzrost uprawnień urzędników, co w naturalny sposób pociągało za sobą wzrost zatrudnienia. Z drugiej strony prawie półmilionowa armia urzędników może się stać tak wpływowa, że zagrozi stabilnemu funkcjonowaniu państwa. Nawet gdy pojawi się reformatorski rząd z mandatem demokratycznym do przeprowadzenia reform, skala wpływów administracji publicznej ujawniona w tym raporcie w połączeniu z jej liczebnością może skutecznie zablokować każdy rząd.

Link do pełnego raportu.(PDF) http://resources.legistan.pl/resources/viewResource:7d5829fa-784b-11e1-bf6a-001b24eff4d8