9. Rola nauczyciela i ucznia w procesie kształcenia zawodowego
J. Zborowski wyróżnia trzy możliwe postawy ucznia w procesie dydaktycznym:
uczeń słucha i percypuje informacje przekazywane mu w gotowej postaci przez nauczyciela,
uczeń nabywa wiadomości w dialogu z nauczycielem,
uczeń samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela zdobywa wiadomości i umiejętnością.
Obowiązki ucznia:
- opanowanie zasobu wiedzy umiejętności określonych programem nauczania szkoły zawodowej;
- kształtowanie charakteru, nawyków, przyzwyczajeń oraz sposobów postępowania cechujących rzetelnego i kulturalnego człowieka, umiejącego dobrze pracować zawodowo, zgodnie współżyć z innymi i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym zakładu pracy, środowisku, kraju;
- wszechstronne rozwijanie uzdolnień i zainteresowań z dziedziny kultury i techniki;
- przygotowanie się do podjęcia pracy w wyuczonym zawodzie oraz do pracy nad sobą, zgodnie z postulatami kształcenia ustawicznego;
- zdobycie kwalifikacji ogólnych i zawodowych charakterystycznych dla danego typu szkoły zawodowej, lub przygotowanie się do dalszego kształcenia.
Podstawową rolą nauczyciela jest kierowanie procesem uczenia się uczniów.
Możemy wyróżnić dwie relacje: nauczyciel- uczeń w procesie kształcenia zawodowego. Możliwość pierwsza wiąże się z przejęciem inicjatywy w procesie uczenia się przez samego ucznia, który w każdej chwili ma prawo i obowiązek odwoływania się do nauczyciela kierującego jego czynnościami. Możliwość druga wiąże się z przejęciem inicjatywy przez nauczyciela, który inicjuje i ukierunkowuje kolejne czynności uczniów.
Nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących zobowiązani są tak realizować program nauczania, aby młodzież:
- osiągała wykształcenie ogólne, stanowiące podstawę kształcenia zawodowego,
- rozwijała zainteresowania, motywacje i postawy, sprzyjające dobrej realizacji zadań zawodowych i społecznych.
Głównym zadaniem nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych jest wyposażenie uczniów w wiedzę zawodową warunkującą:
- zrozumienie prawidłowości procesów technologicznych i zasad organizacji pracy oraz
- rozwijanie umiejętności zawodowych, stanowiących o istocie kwalifikacji zawodowych.
Do głównych zadań nauczyciela zawodu należy:
- nauczanie i wychowanie uczniów powierzonych jego opiece zgodnie z obowiązującym programem nauczania danego zawodu i planem dydaktyczno- wychowawczym pracy szkoły;
- organizowanie i prowadzenie praktycznych zajęć uczniów zgodnie z obowiązującymi w warsztatach szkolnych, w centrach kształcenia praktycznego, lub w zakładzie pracy zasadami i przepisami;
- kształtowanie i rozwijanie umiejętności oraz nawyków i sprawności zawodowych;
- rozwijanie i wzbogacanie osobowości zawodowej uczniów.
W grupie nauczycieli prowadzących działalność opiekuńczo- wychowawczą szczególna rola przypada:
- opiekunom klas, zwanych powszechnie wychowawcami klasowymi,
- wychowawcom internatu,
- instruktorom zajęć pozalekcyjnych,
- pedagogom szkolnym,
- bibliotekarzom szkolnym.
Wszyscy nauczyciele ściśle współpracują, mogą i powinni kształtować osobowość zawodową uczniów szkół zawodowych- przyszłych pracowników.