Wpływ bajek na psychikę dziecka i dorosłego człowieka

Bajki dostarczają przeżyć i wrażeń, jakich nie spotkamy w rzeczywistości. Ale to nie jedyne ich zalety...

"Dawno, dawno temu, za siedmioma górami, za siedmioma lasami żyła piękna księżniczka i dzielny rycerz... " - zaczyna swe opowiadanie matka, siadając wieczorem przy łóżeczku dziecka. "I żyli długo i szczęśliwie... " - wypowiada ostatnie słowa, po których troskliwie okrywa dziecko kołderką i całuje słodko uśmiechniętego malucha na dobranoc. Co takiego niosą ze sobą bajki, że dzieci uwielbiają ich słuchać? I dlaczego dorośli tak chętnie opowiadają je swoim pociechom?

Rodzice wiedzą, że wprowadzając dziecko w baśniowy świat, dostarczają mu wielu wrażeń i przeżyć, jakich nie może zapewnić rzeczywistość. Czy zdają sobie jednak sprawę, że tak naprawdę dają swemu dziecku o wiele więcej? Poprzez swe opowieści wywierają na dziecko wpływ, którego korzystne rezultaty rozpoznać można nie tyko w dzieciństwie, ale i w dorosłym życiu.

Szkoła wyobraźni

To dzięki bajkom kształtuje się wyobraźnia dziecka. I chociaż dziecko posiada mniejsze lub większe predyspozycje do myślenia wyobrażeniowo-pojęciowego, to jednak nie rozwijają się one samoistnie. Trzeba je w dziecku ukształtować, a wspaniale rozwinięta, wielowarstwowa wyobraźnia zaprocentuje w dorosłym życiu kreatywnością w rozwiązywaniu trudnych sytuacji, a także osiąganiem dobrych wyników w pracy, zwłaszcza w dziedzinach naukowych i artystycznych. Sprawi ona także, że dorosły już człowiek będzie bardziej wrażliwy na piękno, a sztuka będzie odbierana przez niego w sposób żywszy i głębszy.

Dostrzeganie walorów estetycznych świata to nie jedyna korzyść, która wypływa z bogactwa wyobraźni. Ułatwi ona także zrozumienie otaczającego nas świata i występujących w nim więzi międzyludzkich, pozwoli na wczucie się w życie wewnętrzne innych osób. Dzięki dokładnemu opisowi przeżyć duchowych baśniowych postaci, dzięki towarzyszeniu im w ich radościach, smutkach, rozterkach, dzięki utożsamianiu się z nimi, zostaje rozbudzona wrażliwość malca na uczucia ludzi, z którymi ma kontakt w życiu codziennym. Dziecko z rozwiniętą wyobraźnią potrafi postawić się w sytuacji drugiego człowieka, gdyż zna nie tylko "klimat" panujący w swej małej duszyczce, ale dzięki zasłyszanym opowieściom jest bogatsze o przeżycia nierealnych bohaterów.

Ocena a intonacja

Bajki wpływają również na ocenę moralną zjawisk zachodzących w rzeczywistym świecie. I tutaj niezwykle ważną rolę odgrywa stosunek, z jakim dorośli podchodzą do czytania dziecku. Światopogląd kształtuje się u dziecka nie tylko przez ocenę słowną, wypowiadaną przez dorosłą osobę, ale także przez intonację głosu, po której dziecko może ocenić stosunek do danego bohatera, lub wykonany gest świadczący o potępieniu bądź aprobacie zachowań baśniowej postaci. Niemniej nie należy psuć maluchowi przyjemności ze słuchania bajek poprzez zbyt wiele uwag moralizatorskich, gdyż wówczas czar pryśnie, a dziecko szybko poczuje się znudzone. Wszak już przez skrajnie zarysowane pozytywne i negatywne cechy bohaterów dziecko ma ułatwioną ich ocenę. Wiara w ustalony porządek świata i zasada, że dobro zawsze zostaje nagrodzone, zachęca dziecko do niesienia pomocy innym i przestrzegania poleceń rodziców.

Poznać się lepiej

Rozmawiając z dziećmi o bajkowych postaciach i obserwując ich zabawy, rodzice mogą dowiedzieć się, z którą z postaci najchętniej utożsamia się ich dziecko, a przez to i lepiej poznać swą pociechę. Czasem wcielając się w rolę ulubionego bohatera, mówi nam w pośredni sposób o swych uczuciach bądź potrzebach, których nie umiemy dostrzec. Być może, na przykład, zbyt mocno ograniczamy dziecku swobodę, pragnąc w dobrej wierze wyręczać je we wszystkim - wówczas idolem naszej pociechy będzie zaradna, pewna siebie, a nawet groźna postać, dzięki której będzie mogła poczuć się samodzielnie.

Dzieci, którym rodzice czytają często bajki, odznaczają się także znacznie bogatszym słownictwem. Maluchy, wsłuchując się w opowiadanie, rozkoszują się zasłyszanym słowami i chętnie wielokrotnie je powtarzają, a także wykazują się niezwykłą kreatywnością w tworzeniu nowych słów, sprawdzając reakcje dorosłych na nie. Zaobserwowano również, że mali słuchacze bajek budują zdania złożone, między którymi występują związki przyczynowe, w przeciwieństwie do rówieśników, którzy nie mają tyle szczęścia i nie słuchają zbyt wielu bajek - tych opowiadania są schematyczne i ubogie językowo.

Czy możemy się dziwić, że dzieci tak uwielbiają bajki? Przecież i dorośli chętnie sięgają po zbiór "Baśnie z 1001 nocy". Barwne opowieści Szeherezady przybliżające nam świat arabski i sycące zmysły wspaniałością opisów nieznanych krajów, obyczajów, pięknych przedmiotów i zapachów są ucieczką od codzienności także dla "duuużych" baśniowych pożeraczy.