Kampania francuska

Inaczej zwana bitwą o Francję.

Sytuacja przed ofensywą

Atak na Francję był dla Hitlera kolejnym krokiem do uzyskania panowania nad całą Europą i do pozyskania tak upragnionego "lebensraum", czyli "przestrzeni życiowej", której uzyskanie dla państwa panów było jedną z podstawowych kwestii do uzyskania w toczonych walkach. Poza tym zaatakowanie Francji miało również inne znaczenie, bardziej symboliczne. W końcu pokój kończący I wojnę światową, w wyniku którego Niemcy ponieśli znaczące ograniczenia militarne i terytorialne, zawarto właśnie we Francji, w posiadłości królewskiej Wersalu. Wojna we Francji trwała jednak stosunkowo krótko jak na takie państwo. Za główną przyczynę podaje się rosnące nastroje pacyfistyczne i wielką, wręcz obsesyjną, niechęć do walk po stratach jakie Francuzi ponieśli na frontach I wojny światowej. Już w 1939 roku, kiedy Niemcy napadli na sprzymierzoną z Francją Polskę, Francuzi nie odważyli się pomóc Polakom. Jeden z działaczy profaszystowskich, dziennikarz Marcel Déat pytał: "Dlaczego mamy umierać za Gdańsk?". Jak się wkrótce okaże, Francuzi nie byli gotowi umierać nawet za własny kraj.

Po szybkim zajęciu Danii, Norwegii Hitler skierował swoje siły na Zachód. Padły Belgia, Holandia i Luksemburg. Nadszedł czas na zmierzenie się z Francją.

Przebieg działań wojennych

Podobnie jak to miało miejsce w czasie I wojny światowej, Niemcy nie zaatakowali Francji od silnie ufortyfikowanej linii Maginota, ale właśnie poprzez kraje Beneluxu. Francuzi byli zdumieni. Jednakże tym razem Hitler nie pozwolił, aby doszło do wyniszczającej obie strony wojny pozycyjnej. Ataki hitlerowskich wojsk, mimo iż liczebnie słabsze (Francuzom pomógł korpus brytyjski i oddziały Polaków), to jednak uderzające z taką siłą, że aliantom trudno było się przed nimi bronić. Do zdobycia Francji Führer wystosował głównie zmotoryzowane dywizje pancerne wspierane przez lotnictwo.

Siły niemieckie

Grupa Armii "A" - gen. płk Gerd von Rundstedt - w składzie: 4., 12. i 16. armia (45 dywizji, w tym 7 pancernych i 3 zmotoryzowane)

Grupa Armia "B" - gen. płk Fedor von Bock - w składzie: 6. i 18. armia (29 dywizji, w tym 3 pancerne i 2 zmotoryzowane)

Grupa Armia "C" - gen. płk Wilhelm Ritter von Leeb - w składzie: 1. i 17. armia (19 dywizji piechoty)

Siły francuskie:

1. Grupa Armii - gen. Gaston Henry Bilotte - w składzie: 1., 2., 7. i 9. armia oraz brytyjski korpus ekspedycyjny na czele z gen. Johnem Gortem (41 dywizji)

2. Grupa Armii - gen. Gaston Prételat - w składzie: 3., 4. i 5. armia (39 dywizji)

3. Grupa Armii - André Besson - w składzie: 8. armia i 45. korpus armijny (11 dywizji)

Armia niemiecka skierowała się ku Mozie, którą z łatwością ją sforsowała. Dnia 13 maja Grupa Armii "A" przekroczyła rzekę pod Dinant i Sedanem, a 15 maja pod Monthermé. Później zagony pancerne wdarły się w lukę na froncie udając się w stronę Saint Quentin i Abbeville. Następnie skierowały się ku kanałowi La Manche, gdzie doszło do tak zwanej bitwy flandryjskiej. To spowodowało, że wojska francuskie zostały zagrożone bezpośrednim odcięciem od kanału, przez który Anglia dostarczała im żołnierzy, amunicji, etc. Dnia 21 maja siły niemieckie odcięły około milion żołnierzy wojsk alianckich od portu w Boulogne. Później zajęły port w Calais. Do dzisiaj kwestią sporną jest, dlaczego Hitler od razu nie zdecydował się na natarcie na największy port - Dunkierkę. W każdym bądź razie decyzja ta spowodowała, że poprzez ten port do Wielkiej Brytanii przedostało się w dniach 26 maja - 3 czerwca (tak zwana akcja "Dynamo") około 346 tysięcy żołnierzy alianckich i towarzyszących im osób, którzy musieli pozostawić na wybrzeżu liczną broń i zapasy. Jednakże dzięki temu mogli ujść z życiem. Dunkierka znalazła się w rękach Wehrmachtu 4 czerwca.

Jeszcze tego samego dnia wojnę Francji wypowiedział Mussolini, przez co powstał kolejny front - w Alpach. Mussolini dążył do pozyskania Nicei, Sabaudii, Korsyki i Tunisu. Dnia 12 czerwca wojska francuskie rozpoczęły odwrót z umocnień linii Maginota. Paryż został zdobyty przez hitlerowców już 14 czerwca 1940 roku. Samo miasto poddało się praktycznie bez walki, gdyż nie przebywało w nim już wielu żołnierzy alianckich. Hitler mógł spełnić swoje marzenie - defiladę zwycięstwa w stolicy Francji. Niemcy widząc praktycznie beznadziejną sytuację Francuzów, przystąpili do decydującego rozwiązania sprawy francuskiej. Padły ostatnie twierdze na linii Maginota, a we władaniu wojsk hitlerowskich znalazł się cały kraj.

Podział na dwie Francje

Dużą odpowiedzialność za klęski w walkach ponoszą dowódcy oraz rządzący. W trakcie działań wojennych zmieniono głównodowodzącego generała Maurice'a Gamelina, którego zastąpiono generałem Maximem Weygandem. Również w tym czasie zmieniano (aż trzy razy!) premiera. Od 16 czerwca funkcję tę pełnił marszałek Philippe Pétain (wcześniej jako wicepremier, premier po dymisji Reynauda), który za wszelką cenę dążył do porozumienia i zakończenia wojny.

Dnia 22 czerwca w historycznym wagonie (w tym samym, co w 1918 roku Niemcy podpisywali zawieszenie broni - specjalnie zresztą sprowadzono wagon z muzeum!) w lasku Compiégne Francja podpisała kapitulację wobec Niemiec. Dwa dni później dokonano tego samego przed władzami włoskimi. Układ z Rzeszą zakładał bezwarunkową kapitulację, oddanie Alzacji i Lotaryngii Niemcom, a Włochom części Sabaudii. Podzielono także samą Francję. Jako iż to właśnie Francuzi wystosowali prośbę o rozejm, Hitler zdecydował się na okazanie "łaski" i pozostawienia marionetkowego państwa w rękach Francuzów, oczywiście znacznie okrojonego terytorialnie. Z północnej i zachodniej części kraju zrobił strefy okupacyjne, natomiast południowo-wschodnią przeznaczył na nowe państwo. Rząd swoją siedzibę dostał w Vichy, stąd też częsta nazwa państwa francuskiego z tego okresu to właśnie państwo Vichy. Zebrane Zgromadzenie Narodowe powierzyło władzę w nowym kraju wówczas 84-letniemu Pétainowi. A hasła "Wolność, Równość, Braterstwo" zastąpiono "Praca, Rodzina, Ojczyzna". Po II wojnie światowej Pétaina skazano za kolaborację na karę śmierci, zmienioną później na karę dożywotniego więzienia. Zmarł w wieku 95 lat.

Walki we Francji ustały na dobre już 25 czerwca. Starty francuskie w toku kampanii wyniosły około 120 tysięcy zabitych i 250 tysięcy rannych, a Niemcy natomiast stracili 27 tysięcy żołnierzy, a nieco ponad 111 tysięcy zostało rannych, 18 tysięcy zaginęło. Do niewoli niemieckiej trafiło ponad 1,9 miliona francuskich żołnierzy.

Opozycja do Vichy

Część wpływowych polityków nie uznała jednak marionetkowego rządu ani kraju. Na czele z generałem Charlesem de Gaulle'em przeprawiła się do Wielkiej Brytanii, gdzie utworzono Komitet Wolnej Francji (potocznie nazwany Wolnymi Francuzami). Władze Vichy za to skazały de Gaulle'a na karę śmierci. Zresztą oprócz Francuzów, do Anglii trafił także rząd belgijski oraz władcy Holandii i Luksemburga. Wielka Brytania stała się "wyspą ostatniej nadziei", Zresztą także i dla rządu polskiego, który po klęskach Francuzów, szybko ewakuował się do Londynu