"Ludzie bezdomni"

1. AUTOR: Stefan Żeromski

2. GATUNEK LITERACKI: powieść

3. GENEZA POWIEŚCI: Ukazanie się Ludzi bezdomnych (1899) MŁODA POLSKA- stało się wydarzeniem literackim i ideowym. Powieść ta ugruntowała pozycję pisarza, od momentu wydania cieszyła się wielką popularnością. Stefan Żeromski starannie przygotował się do jej pisania. Ważną rolę odegrał też jego pobyt w Nałęczowie (w powieści Cisy), a także zaznajomienie się z warunkami pracy i życia górników w Zagłębiu.

4. CZAS I MIEJSCE AKCJI: Akcja toczy się u schyłku XIX wieku, w Paryżu, Warszawie, Cisach, Zagłębiu.

5. BOHATEROWIE

* Tomasz Judym- młody lekarz, syn warszawskiego szewca, odbył praktykę w Paryżu. Za swoje posłannictwo uważa pomoc ludziom ubogim, wrażliwy na ludzką krzywdę. Wybiera samotną walkę o poprawę warunków bytowych najbiedniejszych. W imię swoich ideałów, odrzuca miłość Joasi w obawie, że zakładając rodzinę, stanie sie egoistą i człowiekiem nieczułym na problemy społeczne.Judym ma do spłacenia „dług przeklęty”,jaki zaciągnął, wyrywając się ze swego środowiska, i dlatego nie może sobie pozwolić na wybór osobistego szczęścia. Musi wyrzec się wszystkiego, co mogłoby mu przeszkodzić w działalności na rzecz ludzi ubogich.

*Joasia Podborska- ładna, mądra i pracowita dziewczyna. Przyjaciółka pani Niewadzkiej i sióstr Orszeńskich. Zakochana w Judymie, pragnie go wspierać i pomagać, nie boi sie trudów, biedy i ciężkiej pracy.

*Wiktor Judym-brat Tomasza, robotnik i działacz rewolucyjny. Z powodów politycznych wyjechał do Szwajcarii, następnie wraz z żoną i dziećmi do Ameryki.

*Niewadzka- bogata wdowa po założycielu uzdrowiska w Cisach, wychowuje wnuczki-Natalię i Wandę.

*Natalia Orszeńska- młoda, odważna, ucieka z Karbowskim za granicę.

*Korzecki- dawny znajomy Judyma, proponuje mu objęcie posady przy kopalni. Typowy dekadent-samotny, zrezygnowany. Dręczą go rozterki i niepokoje egzystencjalne, popełnia samobójstwo.

*Węglichowski- dyrektor zakładu w Cisach.

*Krzywosąd- pracownik zakładu w Cisach.

* Leszczykowski- organizował uzdrowisko w Cisach, z powodu swej przeszłości politycznej musiał opuścić ojczyznę.

6. PLAN WYDARZEŃ:

Tom I

1. Spotkanie Judyma z pannami Orszeńskimi w Paryżu.

2. Powrót Judyma do Warszawy.

3. Odczyt Judyma na spotkaniu koła lekarskiego.

4. Otwarcie prywatnej praktyki w Warszawie.

5. Wyjazd Judyma do Cisów.

6. Fascynacja doktora Natalią Orszeńską.

Tom II

1. Praca Judyma na rzecz poprawy warunków życia okolicznej biedoty.

2. Miłość do Joasi Podborskiej.

3. Brat Judyma-Wiktor-emigruje do Szawajcarii, podąża za nim żona.

4. Judym prosi Joasię o rękę.

5.Kłótnia Tomasza z Krzywosądem.

6. Objęcie posady lekarza przy kopalni "Sykstus" w Sosnowcu.

7. Samobójstwo Korzekiego.

8. Joasia odwiedza Tomasza w Sosnowcu.

9. Decyzja o rozstaniu.

10. Rozpacz i bezsilność Judyma.

7. PROBLEMATYKA:

Bezdomni to ludzie, którzy nie mają własnego domu. W takim sensie bezdomni w powieści są nędzarze z Paryża i Warszawy, robotnicy mieszkający w skrajnych warunkach życiowych.

Problem bezdomności w utworze jest jednak znacznie szerszy, sens METAFORYCZNO-SYMBOLICZNA. W takim znaczeniu bezdomnymi są głowni bohaterowie:

* Tomasz Judym- samotnik z wyboru, rezygnuje z możliwości posiadania własnego domu i rodziny. Uważa, że tylko jako człowiek samotny może realizować swoje posłannictwo.

* Joasia Podborska- nigdy nie zaznała ciepła domowego ogniska. Utraciła rodziców, rodzinny majątek. Małżeństwo z Judymem było jej szansą na założenie własnej rodziny.

*Wiktor Judym- ścigany za konspiracyjną działalność, musiał opuścić kraj. Wraz z rodziną emigruje do Ameryki. Szuka miejsca dla siebie i swoich bliskich.

* Wacław Podborski- brat Joasi, skazany na zesłanie przebywa w Rosji, tam też umiera.

* Korzecki- jego bezdomność wynia z zagubienia i poczucia obcości. Wybiera samobójstwo, uciekając od problemów rzeczywistości.

8. LUDZIE BEZDOMNI JAKO POWIEŚĆI MODERNISTYCZNA

- nawiązywała do powieści realizmu krytycznego, wprowadziła nowe pomysły, sposoby narracji i obrazowania.

a) rozluźnienie kompozycji-składa się na to wiele wątków pobocznych, epizodów, rozdziały nieposuwające akcji, które mogłyby być osobnymi nowelkami. Pomiędzy rozdziałami nie zawsze zachodzi związek przyczynowo-skutkowy(przeskoki czasowe).

b) synkretyzm - łączenie różnych technik pisarskich.

->symbolizm : Wenus z Milo-piękno, szczęście, może być symbolem miłośći Judyma i Joasi; Rybak- nieszczęście, nędza, krzywda ludzka; Rozdarta sosna- wewnętrzne rozdarcie Judyma.

-> naturalizm- opisy domu noclegowego w Paryżu, ulicy Ciepłej i Krochmalnej, fabryki cygar, życia i pracy górników.

->impresjonizm-opisy uczuć bohaterów, odtwarzanie ich stanów duszy, nastrojów, opisy przyrody.

c) indywidualizm języka- każdy z bohaterów posługuje się językiem charakterystycznym dla swojego pochodzenia i wykształcenia, np. literacki język pamiętnika Joasi. Styl nieprzeźroczysty (narzucona interpretacja świata, subiektywizm poprzez np. środki stylistyczne.

d) stopniowe odchodzenie od narratora wszechwiedzącego - poprzez wprowadzenie pamiętnika Joasi (czyli narracji pierwoszoosobowej), opowieści żony Wiktora o swojej podróży, narracji personalnej z punktu widzenia Tomasza Judyma, a także narracji z perspektywy np. Korzeckiego.

e) zakończenie owarte- czytelnik nie wie, jakie konsekwencje spowodowało podjęcie przez bohatera takiej decyzji.

Ludzie bezdomni - powieśc społeczna, w której Stefan Żeromski ukazuje życie wszystkich warstw społecznych od burżuazji, szlachty po robotników i chłopów.