CESARSTWO OTTONÓW

Na mocy traktatu Verdun w 843 r. państwo Karola Wielkiego rozpadło się na trzy części,

później pas ziemi Lotariusza został podzielony, co dało podstawę do utworzenia dwóch

potężnych państw, a mianowicie: państwa francuskiego i państwa niemieckiego, ponieważ

królestwo włoskie było królestwem mizernym. Władza królewska w tych państwach nie była

już władzą tak potężną, tak silną jaką była władza Karola Wielkiego. Do władzy doszli

wasalowie królewscy, książęcy. Do największych książąt w państwie niemieckim należał

książę Saksonii, Szwabii, Frankonii oraz książę Bawarii.

Państwo niemieckie stało się jakby związkiem poszczególnych księstw. Ten związek

poszczególnych księstw nazywamy Rzeszą Niemiecką. W 911 r. wygasła na terenie państwa

niemieckiego dynastia Karolingów. Wówczas władcy niemieccy, feudałowie niemieccy

wprowadzili starą, germańską zasadę elekcyjności tronu.

W dynastii karolińskiej obowiązywała dziedziczność, tu wprowadzono elekcyjność. Różnica

polega na tym, że przy dziedziczności objęcie tronu następowało automatycznie, czy

elekcyjności trzeba było wybrać władcę. Z reguły było tak, że wybierano syna po zmarłym

władcy, ale nie zawdzięczał on swego tronu temu, że był synem, ale zawdzięczał tym co go

wybierali. Był uzależniony w jakimś sensie od tych którzy go wybierali.

Pierwszym władcą został przedstawiciel księstwa Saksonii – Henryk I. Jego dziełem, a

następnie dziełem jego syna było skierowanie państwa niemieckiego na drogę ekspansji.

Dążyli także do wzmocnienia swojej władzy w królestwie oraz pozycji Niemiec w Europie.

Pierwszym posunięciem Henryka I było narzucenie zwierzchności Słowianom Połabskim,

którzy do tej pory pozostawali w dość luźnych stosunkach z państwem Karola Wielkiego,

Obodrzycom i Wieletom. Opanował ziemie pomiędzy Łabą i Soławą. Na tych ostatnich

terenach Henryk I przeprowadził akcję pacyfikacyjną i kolonizacyjną. Akcja pacyfikacyjna

przebiegała bardzo prosto – należało ściąć wszystkich mężczyzn, natomiast później była

kolonizacja polegająca na tym, że kobiety i dzieci przesiedlano w głąb państwa, a na terenach

zajętych osiedlali się rycerze niemieccy.

W ten sposób Henryk I zapoczątkował masowy terror, który od tej pory będzie częstym

narzędziem Niemców w walce ze Słowianami.

Rycerstwo, które osiedlało się na nowych terenach otrzymywało ziemię i to ziemię dobrą,

tych, których nie przesiedlono w głąb państwa otrzymywali w darze jako siłę roboczą.

W 929 r. zwierzchnictwo niemieckie uznały Czechy. Ukoronowaniem ekspansji Henryka I

była wyprawa na Węgry. Wyprawa ta zakończyła się sukcesem w 933 r. To zwycięstwo nad

Węgrami umocniło autorytet Henryka I i pozwoliło na przejęcie władzy przez jego syna

liczono, że będzie on kontynuował politykę ojca. Synem Henryka I był Otton I.

W 935 r. Otton I został koronowany na króla w Akwizgranie - czyli ulubionej siedzibie

Karola Wielkiego. Otton I wyraźnie dał do zrozumienia, że chce ponownie odrodzić

cesarstwo, że będzie kontynuował politykę Karola Wielkiego, co zapowiadało także zmianę

kierunku ekspansji. W tym czasie państwo włoskie znajdowało się w stanie zupełnego

rozkładu. Otton I wykorzystał tę sytuację i wkroczył do Włoch. Narzucił królowi włoskiemu

zwierzchnictwo. 10 lat później w 961 r. Otton I kolejny raz udaje się do Włoch, tym razem

król włoski nieposłuszny Berenga zostaje zdetronizowany, a królem Włoch zostaje sam Otton

I. Jako król włoski, a zarazem król niemiecki Otton I zostaje wezwany przez papieża Jana XII

na pomoc. Otton I udał się do Rzymu i zawarł z papieżem układ:

§ Otton I zatwierdził świecką władzę papieża w państwie kościelnym

§ zobowiązywał się do ochrony patrymonium sanctii petii, ale w zamian za to każdy nowo

wybrany papież miał złożyć cesarzowi przysięgę wierności.

Po zawarciu tego układu w 962 r. Otton I został ukoronowany na cesarza rzymskiego.

Koronacja cesarska znowu odbyła się w Akwizgranie. Papież samą koronację potraktował

jako gest mało istotny, nie zamierzał dotrzymywać układu. Kiedy Otton I opuścił tereny

państwa kościelnego, rozpoczął spiskować przeciwko cesarzowi. W takiej sytuacji cesarz

wrócił do Rzymu i zdetronizował papieża. Na papieskim tronie cesarz posadził swego

kandydata. I w ten sposób nawiązał do tradycji imperium romanum. Jego ambicją stało się

podporządkowanie całego świata chrześcijańskiego. Nawiązywał do wzoru Konstantyna,

który był zwierzchnikiem kościoła. Nie było to już jednak cesarstwo rzymskie.

Tym razem podstawą cesarstwa były państwa niemieckie. Władza cesarza nie była tak silna,

ponieważ duże znaczenie mieli książęta niemieccy, feudałowie, a ci nie popierali polityki

cesarza i kierunku ekspansji przeciwko Rzymowi, bowiem woleli dokonywać łatwiejszych i

bardziej dochodowych podbojów na wschodzie. Z czasem powstanie nazwa Cesarstwo

Rzymskie Narodu Niemieckiego.

Politykę podporządkowania całych Włoch cesarstwu kontynuował syn Ottona I – Otton II.

Jego panowanie to cały czas walka z książętami niemieckimi, którzy byli zainteresowani

wschodem. Feudałowie niemieccy wystawili swego kontrkandydata do tronu niemieckiego,

gdy Otton II zbyt zaangażował się w politykę włoską, a tym kontrkandydatem był Henryk

Kłótnik. Dlatego Otton II musiał najpierw podjąć wyprawę przeciwko rywalowi, a dopiero

później wyruszył do Włoch. Niestety na terenie Włoch poniósł klęskę. Plany wyprawy

odwetowej nie doszły do skutku, ponieważ cesarz zmarł w 983 r. Następcą został syn Otton

III. Wtedy, gdy obejmował władzę miał trzy lata, dlatego w imieniu jego rządziła matka. Taki

układ był bardzo wygodny dla panów niemieckich, ponieważ liczyli, że dziecko da się łatwo

sterować i zmienić drogę ekspansji na kierunek wschodni. Kiedy Otton III przejął

samodzielnie władzę przystąpił do realizacji nieco innej wizji cesarstwa, a mianowicie do

tworzenia cesarstwa powszechnego, uniwersalnego, cesarstwa, które obejmowało by wschód i

zachód. Centrum cesarstwa miały stanowić Włochy, inne części wchodzące. Inne części

wchodzące w skład cesarstwa – wśród nich Otton III widział: wschód, Galię, Niemcy,

Słowiańszczyznę, - miały być pełnoprawnymi i równoprawnymi wobec siebie członami

cesarstwa.

A zatem Otton III odchodził od ekspansji. Wszystkie państwa tworzące cesarstwo miały mieć

te same prawa. Władza najwyższa należała by do cesarza, a w sprawach duchowych do

papieża. Przystępując do realizacji tego planu cesarz najpierw obsadził Stolicę Apostolską –

Rzym ludźmi sobie oddanymi. Aby zbliżyć się ze wschodem wprowadzono na dwór cesarski

wschodni ceremoniał. Stolica cesarstwa została przeniesiona do Rzymu. Powstało wiele

urzędów, które nawiązywały w swojej działalności, ewentualnie w nazwie do urzędów

starożytnego imperium. Do Konstantynopola Otton III wysłał poselstwo z prośbą o rękę

jednej z córek cesarskich. Ponieważ na wschodzie nie było męskiego potomka, a zatem nie

było następcy tronu, małżeństwo z cesarzówną dawało szansę scalenia całego imperium.

Wizja Ottona, to była wizja, która dotyczyła cesarstwa stworzonego na drodze pokoju. Miało

być to państwo chrześcijańskie, a cesarz miał być jedynie zwierzchnikiem równorzędnych

władców.

Tę nową politykę także wobec Słowiańszczyzny zapoczątkował Otton III uczestnicząc w

zjeździe gnieźnieńskim w 1000 r. Wtedy to nałożył na głowę księcia polskiego diadem

cesarski, wskazując na to, że uważa go za równoprawnego władcę, zwolnił księcia Bolesława

z trybutu na rzecz Niemiec, stworzył niezależna organizację kościelną.

Takie postępowanie przysporzyło mu wielu wrogów na terenie Niemiec. Niektórzy gest

włożenia diademu cesarskiego na głowę Bolesława interpretowali w ten sposób, że Otton

Bolesława wyznaczył na swego następcą. Jest to mocno wątpliwe.

Te plany legły w gruzach. Propozycja cesarza została w Bizancjum odrzucona, decyzje w

sprawie Polski zostały przyjęte wrogo i narastała opozycja. Kiedy młody Otton III zmarł, jego

następca Henryk II zerwał z wizją takiego cesarstwa.

Henryk II znowu wprowadził Niemcy na drogę ekspansji. Po pierwsze znowu skłonił Czechy

do uznania zwierzchności, musiał natomiast pogodzić się z niezależnością Polski. Czas

panowania Henryka II – to walka o umocnienie władzy królewskiej w Niemczech, o

umocnienie autorytetu tej władzy, ponieważ czas Ottonów to upadek prestiżu władzy

królewskiej w Niemczech, gdyż Ottonowie więcej przebywali w Rzymie, niż w Niemczech.

W 1014 r. Henryk II przyjmuje koronę cesarską, nie podejmuje interwencji w Rzymie.

Koncentruje się przede wszystkim na polityce wschodniej. Na czym ta polityka wschodnia

polegała? Do 1018 r. toczą się wojny z Bolesławem Chrobrym, staraniem Henryka II

Bolesław Chrobry nie otrzymał korony królewskiej. Dopiero, gdy Henryk II zmarł w 1024 r.

Bolesław Chrobry mógł się koronować na króla. Henryk II był ostatnim władcą dynastii

saskiej, wraz z jego śmiercią w 1024 r. wymiera dynastia saska. Zamęt, jaki temu towarzyszy,

obejmowanie władzy przez nową dynastię wykorzystał Bolesław Chrobry koronując się w

1025 r.