Mieczysław B, B. Biskupski

filmach pomimo jego zawsze wybitnego aktorstwa. Włas'ciwie wszystkie swoje role Donat zagrał w filmach brytyjskich. Holly­wood odwiedził na krótko i wystąpił tylko w jednym wyprodu­kowanym tam filmie, The Count of Monte Cristo studia Universal z 1934 roku. Trudno wobec tego mówić o Donacie jako o hol­lywoodzkim Polaku, choć bez wątpienia był wielką gwiazdą. W Stanach Zjednoczonych uważano go za archetypicznego An­glika i nie zdawano sobie sprawy z jego polskiego pochodzenia. Być może nie jest przypadkiem, że w jednej z jego największych ról, postać kreowana przez Donata, romantyczny bohater arcy­dzieła Hitchcocka z 1935 The 39 Steps, mieszka na Poland Place¹⁴. Możemy też dodać do tej listy nazwisko Johna Gielguda, po­tomka zasłużonej rodziny ze wschodniej Polski. Gielgud, słynny aktor szekspirowski, jest kolejną osobą, której polskie pocho­dzenie pozostaje szerzej nieznane. W przeciwieństwie do Do­nata Gielgud nie wystąpił przed 1945 rokiem w żadnym ame­rykańskim filmie.

Poza tym mamy tylko aktorów drugorzędnych, nielicznych

zresztą. Edward Kucharski urodził się w Warszawie w roku

1900 i wystąpił w wielu filmach w okresie międzywojennym,

a nawet później. Z jakiegoś powodu reklamował się jako „Ra-

quello" i często grał Latynosów albo Włochów (jakiej narodo-

wos'ci może być ktoś' o imieniu Raquello? Dobre pytanie, Polak

jednak raczej nie wchodzi w grę). Jego filmy były mało ważne,

jego role jeszcze mniej; szczytem kariery była duża rola Emilio

¹⁴ To bardzo ironiczne. W oryginalnej powieści Buchana (opublikowanej w 1915 roku) bohater mieszka przy Portland Place, w rzeczywiście istnie­jącym miejscu, właściwie usytuowanym w Londynie. Adres ten zachowa­no także w późniejszych adaptacjach filmowych i scenicznych. Dopiero w wersji z 1935 roku z udziałem Polaka Donata pojawia się nieistniejące Po­land Place, nie wiadomo jednak, kto ani dlaczego wprowadził te zmianę. Wreszcie polska ambasada umiejscowiona zostaje właśnie na Portland Pla­ce, choć nie było takowej w 1915 roku, a gdy kręcono film w 1935 roku, znajdowała się gdzie indziej.

Polska obecność w amerykańskim kinie przed rokiem 1939

Cervantesa w żenującym filmie z 1928 roku South of Panama zapomnianej Chesterfield Motion Picture Corporation. Gdy w latach trzydziestych pracował dla większych wytwórni, mak­simum jego możliwości były role takie jak „Rodolfo, który za­kłada się z El Rayo" w bardzo niskobudżetowym The Girl and the Gambler wytwórni RKO. Do czasu wybuchu wojny jego ka­riera się zakończyła, choć był jeszcze wciąż dość młody.

Przed końcem lat trzydziestych Michał Mazurkiewicz z Tar­nopola w południowo-wschodniej Polsce rozpoczął długą ka­rierę, grając zbirów i przestępców. Mazurkiewicz, ogromny i brzydki zawodowy zapaśnik, występował pod nazwiskiem Mike Mazurki w wielu filmach niemal aż do śmierci w 1990 roku. Choć zwykle obsadzany jako chamski złoczyńca, dobrze wy­kształcony Mazurkiewicz był poniekąd intelektualistą. Przed drugą wojną światową występował tylko w bardzo drobnych epizodach i nigdy nie został aktorem pierwszoplanowym, choć po 1945 roku grał i większe role. Wiele jest nieporozumień co do jego narodowości, ponieważ urodził się, zanim Polska odzy­skała niepodległość, a po drugiej wojnie światowej miejsce jego urodzenia zostało włączone do Związku Sowieckiego. Z tych względów prawie nigdy nie jest traktowany jako Polak. Źródła za każdym razem zniekształcają jego nazwisko i określają go jako Austriaka, Węgra, Ukraińca albo Rosjanina.

John Hodiak, urodzony w Pittsburghu syn Ukraińca i Polki, zagrał podczas wojny tylko w dwóch ważniejszych filmach (Lifeboat z 1944 i A Bell for Adano z 1945 roku). Wystąpił póź­niej w wielu rolach pierwszoplanowych, choć przerwał karierę filmową na kilka lat, gdy skupił się na grze w teatrze, gdzie też wykazał się sporym talentem. Niestety, zmarł młodo, co zakoń­czyło obiecującą karierę. Wysoki, przystojny i atletyczny Hodiak był jednym z bardzo niewielu aktorów polskiego pochodzenia grających główne role w romansach. Był być może najlepiej

44

45