Postanowienie
Sądu Najwyższego
z dnia 8 września 1993 r.
III CRN 30/93
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniu mają charakter obligatoryjny, który wyłącza swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczania pism sądowych. Dyspozycja art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. wiąże zarówno sąd, jak też same strony, które jedynie poprzez cofnięcie pełnomocnictwa lub jego ograniczenie albo upoważnienia określonej osoby do odbioru pism mogą uniknąć doręczenia przez sąd pisma do rąk osób w tym przepisie wymienionych.
OSNC.1994/7-8/160
4034
Dz.U.1964.43.296: art. 91 pkt 1; art. 133 § 3
glosa krytyczna Dalka S. OSP.1994/10/180
przegląd orzeczn. Gudowski J. PS.1997/2/42
Skład orzekający
Przewodniczący: sędzia SN S. Dmowski.
Sędziowie SN: J. Gudowski, A. Wypiórkiewicz (sprawozdawca).
Sentencja
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora S. Trautsolta, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z powództwa Andrzeja K. przeciwko (...) Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu Ceramiki Budowlanej w N. w likwidacji i firmie (...) Budownictwo-Eksport-Import w L. o wydanie ciągnika wolnego od wad i o odszkodowanie, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości nr (...) od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 marca 1993 r.
postanowił oddalić rewizję nadzwyczajną i nakazać pobranie od pozwanego (...) Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego Ceramiki Budowlanej w N. na rzecz Skarbu Państwa kwoty 4.000.000 zł tytułem opłaty należnej od rewizji nadzwyczajnej.
Uzasadnienie faktyczne
Sąd Wojewódzki odrzucił jako nie opłaconą w terminie rewizję wniesioną od wyroku przez pełnomocnika procesowego (radcę prawnego) pozwanego (...) Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego Ceramiki Budowlanej w N. w likwidacji, a Sąd Apelacyjny, postanowieniem z dnia 2 marca 1993 r., oddalił zażalenie skarżącego jako nieuzasadnione.
W rewizji nadzwyczajnej wniesionej od tego orzeczenia w dniu 14 lipca 1993 r. Minister Sprawiedliwości zarzucił, że narusza ono rażąco art. 387 w związku z art. 397 § 2 k.p.c., gdyż sąd I instancji odrzucił rewizję z obrazą art. 133 § 3 i art. 167 k.p.c., co skutkować powinno uchylenie tego postanowienia. Na tej podstawie skarżący domagał się uchylenia orzeczeń obydwóch instancji.
Według rewidującego, opłata od rewizji uiszczona została zanim rozpoczął bieg termin do usunięcia tego braku, a to z tej przyczyny, że wezwanie przez przewodniczącego pełnomocnika procesowego do uiszczenia opłaty sądowej było procesowo bezskuteczne, skoro w rewizji wnioskował on ("prosił") o skierowanie wezwania wprost do pozwanego Przedsiębiorstwa, czego przewodniczący w ogóle nie uwzględnił. Jako uzasadnienie zajętego stanowiska skarżący wskazał - wbrew odmiennemu zapatrywaniu sądów obydwóch instancji - że wspomniany wniosek pełnomocnika strony pozwanej "uchylił" dyspozycję art. 133 § 1 zd. 1 k.p.c. i był skuteczny w świetle art. 91 pkt 1 k.p.c. Należało zatem przyjąć, że rewizja złożona została w terminie otwartym.
Uzasadnienie prawne
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniu nie mają takiego charakteru, który dopuszcza swobodną dyspozycję strony w zakresie sposobu doręczania. W szczególności, inaczej niż to przyjmuje Minister Sprawiedliwości w rewizji nadzwyczajnej, w kwestii, czy doręczenie ma nastąpić do rąk pełnomocnika procesowego lub osoby upoważnionej do odbioru pism sądowych, czy też skierowane do samej strony, dyspozycja art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. wiąże zarówno sąd, jak też same strony, które jedynie poprzez cofnięcie pełnomocnictwa lub jego ograniczenie albo upoważnienia określonej osoby do odbioru pism mogą uniknąć doręczenia przez sąd pisma do rąk tych osób. Żądanie pełnomocnika procesowego, aby sąd doręczył wezwanie do uiszczenia opłaty sądowej samej stronie, nie jest zatem czynnością procesową, do której umocowanie opiera się na ogólnym pełnomocnictwie procesowym. Pełnomocnik procesowy, który z mocy art. 91 k.p.c. upoważniony jest m.in. do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie może skutecznie procesowo ograniczyć zakresu swojego umocowania (chyba że ze skutkiem prawnym wypowie pełnomocnictwo wobec mocodawcy, tracąc przymiot pełnomocnika) poprzez uchylenie się od obowiązku przyjęcia pisma sądowego. Dlatego też przewodniczący nie mógł uwzględnić "prośby" radcy prawnego, pełnomocnika strony pozwanej, o doręczenie wprost pozwanemu wezwania do "usunięcia braku opłaty sądowej", jeżeli w prawidłowym działaniu chciał uzyskać skutek procesowy w postaci zapoczątkowania biegu terminu przewidzianego art. 16 ust. 1 u.o.k.s. Przepisy o doręczeniu gwarantują interesowi procesowemu obydwu stron określony porządek czynności, którego przestrzeganie wprowadza stabilność w istotnym zakresie, dotykającym m.in. sprawy terminowości czynności procesowych podejmowanych przez strony, a w konsekwencji także ich skuteczności procesowej. Ta sfera procesu nie może zatem podlegać dowolnemu uznaniu strony. Obowiązana jest ona dostosować swoje działanie do ustawowo ustalonych sposobów doręczania pism sądowych.
Wyrażone stanowisko zgodne jest z dotychczasową judykaturą Sądu Najwyższego (por. uchwałę SN z dnia 23 listopada 1981 r. IV PZP 3/81 OSNCP 1982, z. 2-3, poz. 24), od której odstąpienia nie ma uzasadnionych powodów.
Omawiana sprawa wiąże się z uprawnieniami i szerokimi obowiązkami pełnomocników procesowych, którzy mają wysokie kwalifikacje prawnicze. Strona, udzielająca pełnomocnictwa procesowego takiej osobie, może oczekiwać sprawnej obsługi prawnej przed sądem, a w szczególności podejmowania czynności zgodnych z obowiązującą procedurą.
Na marginesie można zauważyć, że Sąd Wojewódzki przywrócił stronie pozwanej termin do usunięcia braku określenia w rewizji wartości przedmiotu zaskarżenia, natomiast oddalił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia opłaty sądowej. To ostatnie orzeczenie nie zostało zaskarżone przez pełnomocnika skarżącego.
Nie można więc uznać, że w sprawie zaistniała uzasadniona podstawa do zaskarżenia rewizją nadzwyczajną postanowienia Sądu Apelacyjnego.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy, na podstawie art. 421 § 1 k.p.c., oddalił rewizję nadzwyczajną, orzekając o opłacie sądowej od niej należnej na podstawie art. 35 ust. 2 u.o.k.s.