PEDAGOGIKA SPECJALNA

PODSTAWOWE POJĘCIA:

Norma psycho- fizyczna to zdrowie

Zdrowie / wg. WHO / to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego,

społecznego a nie tylko brak choroby czy niedomaganie.

Do pewnego stopnia sami decydujemy czy jesteśmy zdrowi.

Wskażniki zdrowia:

- zachorowalność w populacji

- umieralność i zachorowalność niemowląt

- średnia długość życia

np. Polska

1936 K M

59 l 48 l

2000 79 l 75 l

enklawy zdrowia i długowieczności:

* Japonia 82 l 76 l

> dieta rybna

> aktywny tryb życia

* Kaukaz - plemię Hunzów

* Ekwador

* Wskażnik długości życia wysoki w krajach uprzemysłowinych -

postęp medycyny

Europa Zachodnia, USA, Australia

np. Olimpiady stulatków

Norma ogólnie:

1. Statystyczna - średnia artmetyczna

2. Społeczno - kliniczna - na podstawie symptomów, diagnozy

w danym środowisku

3.Teoretyczna - ideał do którego się dąży np. ideał kobiety , rodziny

Pedagogika specjalna to nauka o wychowaniu i kształceniu jednostek odchylonych od normy psycho-fizycznej / zarówno teoria jak i praktyka/

Cele pedagogiki specjalnej:

1. Humanitarny - pomoc, poszanowanie godności ludzkiej, podmiotowe

traktowanie

2.Wychowawczy - wychowanie jednostek aby mogły żyć w społeczeństwie

3. Ekonomiczny - organizacja opieki i wykształcenie jednostek aby mogły na

siebie zarabiać jest tańsze od utrzymywanie ich przez całe życie

Teorie w pedagogice specjalnej:

1. Teoria wychowania specjalnego - cechy kierunkowe

2. Teoria kształcenia specjalnego - cechy instrumentalne

/ dydaktyka - metodyki /

3. Teoria intensywnego oddziaływania na odchylenia rozwojowe

PODMIOT ODDZIAŁYWAŃ PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:

UCZEŃ ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI / SPE /

Definiowanie i traktowanie ucznia SPE różni się zależnie od kraju.

Istnieją różnice w prawie, administrowaniu i finansowaniu szkolnictwa.

Generalnie podejście medyczne do niepełnosprawności powinno być zastępowane podejściem edukacyjnym.

Oznacza to zwracanie uwagi na potrzeby edukacyjne i możliwości ucznia.

Systemy nauczania dzieci SPE:

1.Systemy jednotorowe - prawie wszyscy w edukacji masowej

2.Systemy dwutorowe - 2 programy , systemy admninistracyjne i finansowanie

3. System wielotorowy - wspólne ustawodawstwo ale wielość różnych placówek

i różnych usług np. Polska

Typy organizacyjne szkolnictwaw Polsce i na świecie :

segregacja , integracja , nauczanie włączające

Formy organizacyjne kształcenia i pomocy dzieciom i dorosłym specjalnej troski:

1.Szkoły masowe - włączanie

2.Szkoły specjalne

3.Szkoły integracyjne

4.Nauczanie indywidualne / w każdym typie szkoły/

5.Klasy specjalne / integracyjne w szkole masowej

6.Zajęcia wyrównawcze i korekcyjne:

/ terapia pedagogiczna, logopedia, gimnastyka korekcyjna, rehabilitacja/

7.Świetlice terapeutyczne, osiedlowe, społeczne, ochronki i osrodki

terapeutyczne - specjalistyczne

8.Ośrodki wczesnej interwencji

9.Warsztaty terapii zajęciowej

10.DPS y

11.Hostele, mieszkania wspólnotowe przy stowarzyszeniach i fundacjach

Szkolne placówki specjalne:

1. Przedszkola specjalne do 10 r.ż.

2.Szkoły podstawowe specjalne / integracyjne

3.Szkoły gimnazjalne specjalne / integracyjne

4.Szkoły życia - dla głębiej upośledzonych

5.Szkoły ponadgimnazjalne / licea, technika, szkoły zawodowe /

Zadania i funkcjonowanie szkoły specjalnej / integracyjnej :

1.Odmienny program

2.Przyjęcie na podstawie opinii lub orzeczenia

3.Inne warunki pracy - metody, formy, pomoce

4.Zatrudnieni specjaliści

5.Zajęcia dodatkowe i terapeutyczne

6.Nakierowanie na wszechstronny rozwój,

wyrównanie braków i nieprawidłowości rozwojowych

7.Przygotowanie do aktywnego , twórczego życia,

rozwój zainteresowań i przygotowanie do zawodu

Odmienność szkoły integracyjnej:

1.W tej samej klasie 15 dzieci zdrowych , 5 z deficytami

2.Dwu n-li

3.Specjaliści dodatkowi

4.Lepsze wyposażenie w pomoce

5.Indywidualne ocenianie

6.Stała współpraca kadry z rodzinami

7.Przyjęcie do klasy ze specjalnym orzeczeniem z PPP

8.Decyzja wyboru szkoły należy do rodziców

+ integracji :

klasy mniejsze

opieka specjalistyczna

indywidualne ocenianie

wieksza aktywność dzieci chorych

nabywanie prawidłowych wzorców

nauka tolerancji, empatii, współdziałania

poszerzanie wiedzy o deficytach

- integracji:

duża rozpiętość wieku

nieprzystosowanie programów

nieprzygotowanie n-li

nieprzychylny stosunek n-li i dzieci

specjalizacja przedmiotowa

W integracji w Polsce jest aktualnie 30% lekko upośledzonych umysłowo

- a 70 % z nich jest w segragacji.

Dzieci głębiej upośledzone umysłowo / szkoła życia / uczą się w 100 %

segregacji.

Schorzenia analizatorów w nasilonym stopniu są wskazaniem do segregacji.

ETIOLOGIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI:

W populacji prowadzi się badania celem wyselekcjonowania dzieci z zaburzneiami rozwoju

1.Bilanse zdrowia :

Pogłębione badania medyczne w okresach życia : 2, 4 , 6, 10, 12 , 14 , 18 lat

Są obligatoryjne. Zawierają :

badanie somatyczne,

analizatorów wzrokowo - słuchowych,

układu kostnego porzez stan uzębiebnia,

motoryki,

zdolnośći komunikacyjnych,

rozwoju społecznego

2.Badania przesiewowe - Screeningowe:

Wykonuje się w konkretnej populacji w sytuacji gdy nastąpiła jakaś katastrofa,

mogąca dać dalekosiężne skutki zdrowotne.

np. wybuch w Czarnobylu

3. Skala Apgar: ocena stanu - czynników życiowych noworodka:

1. Czynności serca 0 p - brak

1 p - poniżej 100

2 p - powyżej 100

2. Oddech O p - bezdech pierwotny

1 p - oddech wolny i nieregularny

2 p - oddech regularny, krzyk, płacz

3. Napięcie mięśni O p - za krótkie napięcie

1 p - nieliczne samoistne ruchy

2 p - prawidłowe ruchy

4. Reakcje odruchowe O p - brak reakcji

1 p - krzywi się

2 p - kicha , kaszle , płacze

5.Zabarwienie skóry O p - uogólniona sinica

1 p - sinica obwodowa

2 p - skóra różowa

Badanie wykonuje się w 1 i 5 minucie życia i zapisuje lepszy wynik.

10 - 9 p dobry stan

8 - 7 p zmęczenie noworodka

6 - 4 p zamartwica średnia sina

3 - 0 p zamartwica ciężka blada

Wskazania na podstawie Skali Apgar mogą być podstawą do zakjwalifikowania

dziecka do grupy dyspanseryjnej.

Grupy dyspanseryjne

- grupy dzieci z zaburzeńiami o podobnych objawach

1. Dzieci z ryzyka okołoporodowego

2. Dzieci z wadami wrodzonymi

3.Dzieci z przewlekłymi zaburzeniami odżywiania i stanami niedoborowymi

4.Dzieci z zaburzeniami w rozwoju somatycznym i psychicznym

5.Dzieci z wadami i chorobami narządu wzroku

6.Dzieci z przewlekłymi zaburzeniami i chorobami jamy nosowo- gardłowej, uszu ,

słuchu i mowy

7.Dzieci z przewlekłymi chorobami układu oddechowego

8.Dzieci z chorobami i zaburzeniami układu krążenia

9.Dzieci z przewlekłymi chorobami układu moczowego

10.Dzieci z trwałymi zabrzeniami narządu ruchu

11.Dzieci z innymi przewlekłymi chorobami wymagające czynnej i systematycznej

opieki medycznej.

KLASYFIKACJA PRZYCZYN NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I UPOŚLEDZEŃ

Obowiązującą w Polsce Klasyfiakcją są: DSM IV oraz ICD 10

PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆI:

1.DZIEDZICZNE:

A.Genowe :

* genów dominujących

Cecha przekazywana w 50 % na potomstwo

Ta sama częstotliwość u obu płci

Czasem niepełna penetracja genu

Niektóre choroby pojawiają się w póżniejszym wieku

np. :

Stwardnienie guzowate

Nerwiakowłókniakowatość

Choroba Aperta

Pląsawica Hundingtona

* genów recesywnych

Szansa urodzenia dziecka chorego 25 %

Często mutacja genów powodujących choroby metaboliczne

np. :

Fenyloketonuria

Gangolidozy : choroba Tay - Sachsa , Choroba Spilmeyera -Vogta

Mukopolisacharydozy : Galaktozemia, Choroba Ellisa

* genów sprzężonych z płcią

np.: Zespół Lowego

B. Chromosomowe:

Zmiany struktury chromosomó wywołane samoistnymi lub sztucznie wywołanymi pęknięciami i łączenie ich fragmentów w nowe układy.

np.:

- delecja - utrata odcinaka chromosomu

- translokacja - dołączenie odcinak do innego

- inwersja - przerwanie i ponowne zrośnięcie się

- duplikacja - podwojenie fragmentu lub całego garnituru

- trisomia - dodatkowy chromosom

* aberracje chromosomów autosomalnych

* aberracje chromosomów heterosomalnych

Przykłady chorób :

Zespół kociego krzyku

Zespół Patau

Zespół Edwardsa

Zespół Klinefertera :

- postać z dodatkowym chromosomem X

- postać z dodatkowym chromosomem Y

Zespłó Turnera

Zespół Downa

2.NIEDZIEDZICZNE:

A. prenatalne

* choroby matki :

- zakażne - różyczka

- weneryczne -kiła

- wirusowe, bakteryjne , odpasożytnicze - toksoplazmoza

* niezgodność RH

mogą nastąpić mikrouszkodzenia w rozwoju

lekki niedorozwój

lekkie zaburzenia analizatorów

ciężka żółtaczka

trudności pielęgnacyjne / ciężkie biegunki , wymioty /

* napromieniowanie nawet RTG

bliżnięta syjamskie, amelie

* Leki

antybiotyki, sterydy, leki psychotropowe

* Używki - alkohol , narkotyki

FAS - alkoholowy zespół płodowy :

rozpoznawany od 1966

1 - 2 na 1000 urodzeń

odpowieda za 20 przypadków lekkiego upśledzenia umysłowego

ważne ile kobieta pije i w jakim czasie - b.grożne do 16 tygodnia życia

zaburzenia wzrostu

zaburzenia układu nerwowego

małogołwie, małomózgowie

padaczka,

zaburzenia koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej

więcej wad wrodzonych analizatorów szczególnie wzroku

grube rysy twarzy, fałda nakątna

B. perinatalne

* niedotlenienie przy porodzie

kleszcze, próżnociąg, owinięcie pępowiny

* niedotlenienie, przetlenienie przy porodzie wcześniaczym

* uszkodzenie przy porodzie

zniekształcenie, naderwanie

C. postnatalne

* choroby wirusowe - zapalenia opon mózgowych

*choroby wieku dziecięcego - wysoka temperatura powoduje

niedotlenienie , umierają komórki nerwowe

*Choroby psychiczne autyzm możemy rozpoznać od 3 r. ż.

*Zatrucie lekami, alkoholem, pestycydami, ołowiem...

*Urazy mechaniczne

* Awitaminoza

POSTAWY RODZICÓW WOBEC DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO:

Fazy po urodzeniu dziecka niepełnosprawnego:

1.SZOKU: zdenerwowanie , płacz, depresja, rozpacz, wstyd, wrogość,

kłótnie małżonków, lęk o przyszłość, odrzucenie dziecka,

obwinianie się nawzajem

2.ROZPACZY : Kryzys emocjonalny, rozpacz, przygnębienie, poczucie krzywdy

osamotnienia, smutek, beznadziejność , rezygnacja z pracy

3.PRZYSTOSOWANIE POZORNE:

Mechanizmy obronne- rezygnacja, negacja, agresja,

wyczerpanie psychiczne , poszukiwanie cudotwórców

4.AKCEPTACJI : Konstruktywne przystosowanie się do sytuacji, relacje z

dzieckiem poprawiają się , znika wstyd, pojawia się

odpowiedzialność za dziecko

ROZWÓJ INTELEKTUALNY DZIECKA ZDROWEGO:

STADIA ROZWOJU INTELEKTUALNEGO WG. JEANA PIAGETA

1.STADIUM SENSORYCZNO – MOTORYCZNE: 0- 2 lata

Myślenie pojawia się tylko w toku czynności motorycznych i sensorycznych.

Doskonali się koordynacja działań sensorycznych i motorycznych.

Obiekty i ludzie są odróżniane jedne od drugich i rozpoznawane jako stałe.

Pojawiają się początki mówienia i myślenia symbolami.

2.STADIUM PRZEDOPERACYJNE: 2 – 7 LAT

Intensywnie rozwija się język i myślenie symboliczne.

Dominuje egocentryzm myślenia.

W percepcji i myśleniu dominuje nieodwracalność, brak zasady stałości

3. STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH: 7 – 11 LAT

Gwałtownie rozwija się myślenie symboliczne.

Rozwijają się operacje zdecentrowane , odwracalne, rozumienie zasady stałości.

Rozwijają się operacje na liczbach.

Rozumienie pojęć abstrakcyjnych następuje za pomocą konkretów.

Zachowania społeczne wypierają egocentryzm.

4.STADIUM OPERACJI ABSTRAKCYJNYCH / FORMALNYCH / 12 LAT- >

Myślenie abstrakcyjne pojawia się pod nieobecność rzeczy i zdarzeń.

Pojęcia stają się całkowicie oderwane od konkretnych kontekstów.

Kształtuje się umiejętność rozważenia różnych możliwości i hipotez.

Idee abstrakcyjne są przedmiotem analizy.

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA:

DYSFUNKCJE INTELEKTUALNE:

1 Globalne - wszystkich funkcji

A. upośledzenie

· niedorozwój

· demencja

B. Zahamowanie rozwoju int.

* czasowe

* trwałe

C. obniżenie poziomu int.

* sytuacyjne

* okresowe

*trwałe

D. Opóżnienie rozwoju intelektualnego

2. Parcjalne – jednej lub kilku funkcji

A. upośledzenie

B. zahamowanie rozwoju

C. obniżenie poziomu

D. opóżnienie rozwoju

Globalne odchylenie rozpoznajemy gdy poziom wszystkich mierzonych funkcji jest niższy przynajmniej o 2 odchylenia standardowe

Parcjalne odchylenie rozpoznajemy gdy poziom 1 lub kilku mierzonych funkcji jest niższy od normy o przynajmniej 2 odchylenia standardowe.

Obrazem rozkładu normy i upośledzenia w populacji jest krzywa Gaussa-

Krzywa dzwonowa.

Klasyfikacja upośledzenia umysłowego do roku 1968 opierała się na klasyfikacji Emila Kerpelinga / debil, imbecyl, idiota /

Z powodu perioratywnego wydźwięku i trudności w ustaleniu wspólnych poziomów mierzonych w różnych skalach zmieniono ją na klasyfikację

opartą na odchyleniu standardowym i poziomie upośledzenia.

STOPNIE UPOŚLEDZENIA UMYSŁOEGO :

Klasyfikacja obowiązuje od 1968 roku

Lekki -2 – - 3 odchylenia standardowe

- szkoły specjalne i integracyjne

Opanowanie i wykonywanie zawodu

Sam na siebie zarabia

Zakłada rodzinę

Głębsze:

Umiarkowany -3 - -4 odchylenia standardowe

- szkoły życia, WTZ

Opieka innych przez całe życie

Znaczny -4 – - 5 odchylenia standardowe

- j. w.

Głęboki powyżej – 5 odchyleń standardowych

- placówki opiekuńcze całodobowe- stałe

ROZWÓJ INTELEKTUALNY I SPOŁECZNY DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO:

Upośledzenie poziom intelektualny poziom społeczny

LEKKIE 12 LAT 17 LAT

UMIARKOWANE 8 LAT 10 LAT

ZNACZNE 5 – 6 LAT 7 – 8 LAT

GŁĘBOKIE 3 LATA 4 LATA

DEFINICJA UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO-

/ Kazimierz Kirejczyk/

Upośledzenie umysłowe to istotnie niższy niż przeciętny w danym środowisku

/ O co najmniej 2 odchylenia standardowe /

globalny rozwój umysłowy jednostki

z nasilonymi równocześnie trudnościami w zakresie uczenia się i przystosowania,

spowodowany we wczesnym okresie rozwojowym przez czynniki dziedziczne, wrodzone i nabyte po urodzeniu / sporadycznie kulturowe/

wywołujące względnietrwałe zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

/Ruth Luckasson DSM IV 1994 /

Niedorozwój umysłowy to istotnie niższy niż przeciętny

poziom funkcjonowania intelektualnego / o co najmniej 2 odchylenia/

z jednocześnie współwystępującymi ograniczeniamiw zakresie

2 lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych:

- porozumiewanie się

- samoobsługa

- tryb życia domowego

- uspołecznienie

- korzystanie z dóbr społeczno- kulturalnych

- samodzielność

- troska o zdrowie i bezpieczeństwo

- umiejętności szkolne

- organizacja czasu wolnego

- praca

Niedorozwój ujawnia się w okresie rozwojowym przed 18 r.ż.

Aktualnie Ruth Luckasson zaproponowała „ zakres pomocy”:

LEKKIE SPORADYCZNA POMOC

UMIARKOWANE OGRANICZONA POMOC

ZNACZNE ZNACZNA POMOC

GŁĘBOKIE CAŁKOWITA POMOC

ETIOLOGIA UPOŚLEDZEŃ:

Lekkie upośledzenie - 95 % są to osoby z niskich warstw społecznych

Gdzie upośledzenie umysłowe spotyka się w całych rodzinach.

Nie możemy podać jednej przyczyny – poligenowe dziedziczenie.

Głębsze upośledzenie - w większości jesteśmy w stanie podać konkretną przyczynę np. Gen czy aberracje chromosomu.

Sprzężone upośledzenie- tam gdzie występuje upośledzenie umysłowe i dysfunkcja motoryki lub analizatora u tego samego dziecka.

EPIDEMIOLOGIA UPOŚLEDZEŃ:

Upośledzenie w populacji dzieci - 2- 3%

Upośledzenie w populacji dorosłych - 1 %

= paradoks upośledzenia !

METODY WYCHOWANIA , NAUCZANIA I TERAPII :

Formy nauczania:

- segregacja

- integracja

- nauczanie włączające

- nauczanie indywidualne

Szkoły :

- Podstawowa specjalne / integracyjna

- Gimnazjum specjalne / Integracyjne

- Zawodowa Specjalna

- Szkoły Zycia / do 21 r. ż/

Zawody:

Pomocnik - Szwacz, krawiec, dziewiarz,

Tokarz, ślusarz, tapicer, kucharz, pracownik gospodarczy

Składacz, pakowacz

Praca fizyczna monotonna nie męczy ich w dużym stopniu!

Metody rewalidacji i rehabilitacji:

Metoda Ośrodków Pracy - twórca Maria Grzegorzewska

- nauka całościowa, globalna

- polisensoryczność

- od ogółu do szczegółu

- to samo pojęcie na różnych etapach z poszerzeniem

- oparcie o konkrety

- realizacja w działaniu

- etapy : zajęcia wstępne, obserwacja, kojarzenie, ekspresja

- do wykorzystania w kl 1- 3 lekko i szkole życia

Metoda instrumentalna :

- dla głębiej upośledzonych

- wzmacniamy pożądane zachowania przez nagrodę

- wygaszamy zachowania niepożądane przez karę / kara nigdy fizyczna/

- systemy żetonowe

TYFLOPEDAGOGIKA

KLASYFIKACJA OSÓB Z USZKODZONYM WZROKIEM:

1.NIEWIDOMY / NIEWIDZĄCY /

Osoba którą charakteryzujemy następująco-

- ma zupełny brak wzroku

- ostrość wzroku nie przekracza 1 / 20 wskażnika Snellena

w lepszym oku przy zastosowaniu szkieł

- pole widzenia ograniczone do przestrzeni 20%

Często są to osoby z poczuciem światła lub resztkami widzenia

co można wykorzystać w rehabilitacji.

2.NIEDOWIDZĄCY / SŁABOWIDZĄCY /

Osobę taką charakteryzujemy następująco:

- ostrość wzroku między 1 / 20 a 3 / 10 wskażnika Snellena

w lepszym oku przy zastosowaniu szkieł

- pole widzenia nie większe niż 20%

3.OCIEMNIAŁY:

Osoba która utraciła wzrok po 5 roku życia.

Jest ona świadoma istnienia kształtów i barw.

Wskaźnik Snellena :

1 / 20 - osoba zdrowa widzi z odległości 20 metrów to co

osoba z uszkodzeniem z 1 metra

3 / 10 - osoba zdrowa widzi z odległości 10 metrów to co

osoba z uszkodzeniem z 3 metrów

Kąt widzenia – kąt przestrzeni ograniczonej jaki osoba z uszkodzeniem

widzi przed sobą nie poruszając głową.

RODZAJE DYSFUNKCJI NARZĄDU WZROKU

:

1.Krótkowzroczność , dalekowzroczność- nieprawidłowe skupianie promieni słonecznych przed lub za siatkówką

2.Trudności z akomodacją / przy przerzucaniu wzroku/

3. Uszkodzenia i ubytki pola widzenia

4.Uszkodzenia pola widzenia centralnego lub obwodowego

5.Jaskra

6.Zaćma

7.Zaburzenie nerwu wzrokowego

8.Zaburzenia widzenia stereoskopowego

9.Zaburzenia widzenia barw / daltonizm całkowity lub częściowy /

10.Oczopląs / prosty – na punkcie, patologiczny – na kartce/

11.Astygmatyzm

12.Światłowstręt / np. migrena/

13.Zaburzenia widzenia nocnego

14.Zaburzenia genetyczne / zespół Ushera/

15.Zaburzenia w wyniku urazu mechanicznego lub infekcji

PRZYCZYNY ZABURZEŃ WZROKU:

1. Dziedziczne i wrodzone / zniekształcenia, niedorozwój, degeneracja /

2. Chorobowe / bakteryjne, wirusowe, alergiczne, zatrucia/

3. Traumatyczne / uciski , perforacje /

EPIDEMIOLOGIA:

WHO podaje że obecnie jest na świecie 1,5 mln dzieci z uszkodzeniami wzroku.

Z czego 1mln w Azji

0,3 mln w Afryce

0,1 mln w Ameryce Pd

0,1 mln na pozostałych kontynentach

W Polsce liczba dzieci z uszkodzonym wzrokiem systematyczne wzrasta.

ETIOLOGIA:

Przyczyny w krajach o niskim dochodzie:

- zmętnienie rogówki / awitaminoza A /

- zanik nerwu wzrokowego

- zaćma , jaskra

Przyczyny w krajach o wysokim dochodzie:

-retinopatia wcześniaków,

- wady wrodzone

- zaćma, jaskra

Polska:

-retinopatia wcześniaków

- zanik nerwu wrokowego

-zaćma wrodzona,

- wysoka krótkowzrocznośc

te przyczyny stanowią 67% wszystkich przyczyn zaburzeń wzroku.

W Polsce wcześniaki mają obowiązkowo badanie dna oka.

Ze względu na przyczyny wymagana jest lepsza opieka nad ciężarnymi

I wcześniakami . Inaczej nie możemy przeciwdziałać.

TERAPIA OSÓB Z USZKODZONYM WZROKIEM:

1.Nauka schematu ciała:

- opanowanie stron ciała

- schemat ciała jest potrzebny do opanowania określania przedmiotów

względem ciała

2.Nauka orientacji w przestrzeni:

-kontrola ciała względem otoczenia

-umiejętność wyobrażenia terenu

-wykorzystanie słowa , doznań akustycznych i dotykowych

- poznawanie otoczenia

- poruszanie się / technika chodzenia /

-chodzenie z przewodnikiem

- wychodzenie w teren samodzielne:

małe dzieci – wózek

starsi- pies, laska

- techniki przeszukiwania terenu

3.Wyrabianie wyobrażeń:

- miary przestrzeni

- strony świata

- kształty fugur

- miary czasu

Zasady rewalidacji osób niewidomych i niedowidzących:

1.Nauka akceptacji kalectwa

2.Rozwój motywacji

3.Kształtowanie nawyków prozdrowotnych / hipokinezja /

4.Nauka schematu ciała, chodzenia, miar czasu i przestrzeni

5.Nauka języka Braill’a

6.Nauka życia w społeczeństwie

7. Nauka czynności dnia codziennego

Wskazówki dla terapeuty:

1.Orientacja jak pacjent widzi

2.Zapoznanie z diagnozą lekarską

3.Poznanie technik porozumiewania się

4.Odczytywanie głośne wszystkich druków

5.Dotykanie przedmiotów o których się mówi

6.Głośne informowanie o wszystkich poczynaniach

7.Zakaz dotykania znienacka

8.Zachęcanie do korzystania z pomocy

Modelowe udogodnienia dla niewidomych:

1.Sygnały dźwiękowe w ważnych miejscach

2.Oznaczenia ostrzegawcze i głośniki

3.Wazne informacje w Braill’u

4.Autodeskrypcja

5.Psy przewodnicy

6.Stowarzyszenia i organizacje pomocowe

7.Szkoły wszystkich poziomów / Łódż, Bydgoszcz, Laski /

KOMPENSACJA:

Brak wzroku kompensują inne zmysły.

Tworzą się dynamiczne układy strukturalne zawierające:

-wrażenia odbierane przez wszystkie zmysły

-wyobrażenia / procesy wyższej analizy i syntezy /

O możliwościach kompensacyjnych decydują wrażliwość zmysłów oraz

sprawność procesów intelektualnych.

Wyobrażenia surogatowe :

Są to psychiczne odpowiedniki pojęć . Substytuty psychiczne- desygnatów.

Treści te są przecież niedostępne poznaniu bezpośredniemu ale tworzą się w

psychice. Odnoszą się do :

- stosunków przestrzennych

- wyobrażeń czasu

- wyobrażeń przedmiotów i obiektów

Na prawidłowość wyobrażenia wpływa doświadczenie i intelekt niewidomego.

Osoby niewidome z racji częstego używania wyobrażni mają w wielu

Przypadkach bardzo dobrze rozwinięte myślenie abstrakcyjne.

Zmysł przeszkód:

Niewidomy często odczuwa przeszkodę zanim się z nią zetknie.

Sposób odczucia to uczucie ciężaru, nacisku, powiewu ,ciepła mrowienia

lub psychiczne odczucie nieokreślonego lęku. Zmysł zostaje wyrobiony

ZNANE OSOBY NIEWIDOME:

Ludwik III Ślepy – król Prowansji i cesarz rzymski

Bolesław II Rudy - książę czeski

Jan Żiżka - czeski strateg i bohater narodowy

Andrea Bocelli - tenor

Stevie Wonder - piosenkarz

Michał Kaziow - dziennikarz

Hellen Kelner - filozof

SURDOPEDAGOGIKA:

KLASYFIKACJA OSÓB Z USZKODZONYM SŁUCHEM:

Od 1993 roku używa się terminów niesłyszący, niedosłyszący / słabosłyszący /

1.NIESŁYSZĄCY –tak nazywamy osobę z uszkodzonym słuchem w stopniu

uniemożliwiającym odbiór mowy drogą słuchową nawet gdy ma protezę

słuchową

2.NIEDOSŁYSZĄCY – tak nazywamy osobę z uszkodzonym słuchem w stopniu

ograniczającym odbiór mowy drogą słuchową. Taka osoba ma szansę opanować

mowę drogą naturalną przy użyciu protez

Osoby niesłyszące od słabosłyszących różni możliwość nauczenia się drogą

naturalną mowy.

Klasyfikacja uszkodzenia słuchu:

0. Ubytek słuchu do 20 Db - NORMA

1. LEKKIE - ubytek słuchu 20 – 40 Db

2. UMIARKOWANE – ubytek słuchu 40 – 70 Db

3. ZNACZNE - ubytek słuchu 70 – 90 Db

4. GŁĘBOKIE - ubytek słuchu powyżej 90 Db

5. CAŁKOWITA GŁUCHOTA - powyżej 120 Db

PROBLEMY MEDYCZNE ZWIĄZANE Z USZKODZENIEM SŁUCHU:

1. Bardzo ważna wczesna diagnoza !

Tylko wczesna diagnoza jest w stanie zapowiedz opóżnieniom rozwojowym

kóre nastąpią jeśli dziecko nie będzie miało dostępu do mowy.

Dziś dziecko jest badane w ramach opieki medycznej, jednakże na terenach

wiejskich sytuacja nie zawsze jest tak korzystna.

Należy obserwować dziecko gdyż wydawane dzwięki mogą być głużeniem.

DZIECKO GŁUCHE GŁUŻY ALE NIE GAWORZY !

Dzieci głuche upośledzone umysłowo głużą nawet do 18- 23 m-ca

2.Konieczność interwencji medycznej i chirurgicznej.

U małego dziecka dochodzi do częstych infekcji uszu, nosa, zatok , gardła.

Bakterie i wirusy bardzo szybko przemieścić mogą się do uszu powodując

zapalenia i ubytki słyszenia. Infekcje powinny być starannie i szybko

leczone.

Czasami dzieci rodzą się z zarośniętym przewodem słuchowym – konieczna

interwencja chirurgiczna.

3.Aparatowanie

Aparaty słuchowe pojawiły się w XX w. Pierwsze były wielkości stołu.

następne walizkowe , a wreszcie kieszonkowe.

Obecne są malutkie, pudełkowe – zaczepowewpuszczane w kanał

słuchowy. Wzmocnienie dopasowuje się do osoby / 30- 60 Db /

Konieczne wczesne wprowadzanie aparatów – ok. 1 r ż.

Aparatownie kompensuje ubytek słuchu – jest protezą pomocną w rozwoju

mowy. Jdnakże przy zaburzeniu znacznym i głębokim nie daje pełnej podstawy

do rozwoju mowy.

4. Inplant ślimakowy

Jest to elektroniczna proteza montowana w ślimaku .

Aktualnie inplanty mają nawet 20 elektrod / niegdyś 8 /

Wszczepu dokonuje się obecnie nawet u półrocznych dzieci.

Poziomów dzwięku jest ok. 20 . Przystosowanie do ok. 2 lat.

5 .Zmiany starcze

Z wiekiem mięśnie utrzymujące kosteczki słuchowe wiotczeją i

następuje ubytek słuchu. Jest to zjawisko powszechne.

6.Granica między niesłyszeniem a słabosłyszeniem.

Tą granicą jest dostęp do mowy i umiejętność nauczenia się jej w

sposób naturalny za pomocą słyszenia przez protezę.

Granicą tą w decybelach jest 70 Db.

W związku z postępem aparatownia mówimy już o granicy 90 Db.

7.Problemy definicyjne

BIAP- Międzynarodowe Biuro Audifonologii zaleca stosowanie określeń

„osoba z uszkodzonym słuchem” gdyż inne określenia mają wydźwięk

perioratywny.

PRZYCZYNY GŁUCHOTY:

1. Genetyczne

Gen najczęściej dziedziczony recesywnie , dominująco w zaledwie 5 %.

W 95 % nie jesteśmy w stanie przewidzieć czy nastąpi głuchota.

2.Niegenetyczne

np. leki,choroby , konflikt serologiczny,hałas

Inny podział to:

1.Wrodzone:

genowe, dziedziczne, choroby matki / różyczka / promieniowanie , leki

2.Nabyte :

po urodzeniu w skutek chorób, zatruć, urazów mechanicznych i

akustycznych

PODZIAŁ GŁUCHOTY:

I.Klasyfikacja jest oparta na lokalizacji. Nie zawsze da się zlokalizować

ubytek słuchu.

1.Głuchota przewodzeniowa:

Przewodzenie drogą powietrzną lub kostną zaburzone.

Często po infekcjach, uszkodzeniach mechanicznych i w wyniku lekow

Ubytek nawet do 60 Db.

2.Głuchota odbiorcza:

Uszkodzenie w uchu środkowym . Zaburzony proces zamiany drgań na

impulsy nerwowe, jego przenoszenie. Przyczyną może być różyczka

Związane z głębokim ubytkiem słuchu.

3.Głuchota mieszana:

Ubytki zarówno w przewodzeniu jak i w odbiorze.

5. Głuchota centralna:

Uszkodzenie ośrodków mózgowych

II. Klasyfikacja oparta o czas powstania:

Lingwa - język

Lingwistyka – nauka o języku

1.Głuchota prelingwalna – przed nauczeniem się mowy

2.Głuchota interlingwalna – głuchota nastąpiła w wieku 2-3 lat

Dziecko ma podstawy języka ale nie opanowało gramatyki

3. Głuchota postlingwalna – głuchota nastąpiła gdy dziecko miało

opanowany język

MOWA :

Brak mowy i dzwięków to przebywanie w świecie ciszy.

Osoba niesłysząca nie potrafi sama nauczyć się mówić .

Gdy to opanuje nie ma kontroli nad swoim głosem i dlatego jego

Mowa jest zniekształcona , często piskliwa lub zatarta.

Często rozwój mowy jest opóżniony nawet o kilka lat.

Niesłyszący aby nauczyć się mówić musi ćwiczyć z logopedą:

oddech, fonację, artykulację i słuch.

Powinien nauczyć się również odczytywać mowę z ust oraz

język migowy.

Mowa a myślenie:

Zaburzenie rozwoju mowy wpływa na zaburzenie rozwoju myślenia.

Osoba niesłysząca z niewykształconą mową ma duże trudności z pracą

intelektualną mimo, że ma prawidłowy mózg. Nie ma narzędzia myślenia

jakim jest mowa wewnętrzna.

Dlatego osoby niesłyszące często funkcjonują poniżej swoich możliwości.

Rzadko końcża studia i w szkole mają problemy z naukami opartymi o

abstrakcję np. nauki ścisłe czy historia.

Jeśli niesłyszący nauczy się dobrze funkcjonować intelektualnie jest w stanie

kontynuować naukę np. Uniwersytet Gallandeta w USA czy kadra Krzemowej

Doliny

METODY NAUCZANIE OSÓB Z USZKODZONYM SŁUCHEM:

Metody:

1.Metoda oralna-

nauczenie mowy ustnej pomaga w nauczeniu się myślenia

3.Metoda daktylograficzna:

Alfabet palcowy z odmianą dla głuchoniewidomych

4.Metoda oralno – fonogestowa:

Fonogesty wspierają komunikację oralną – umowne gesty wspierają głoski

Sposób ustawienia dłoni / spółgłoski / i miejsce na twarzy / samogłoski /

4. Metoda oralno – migowa:

Język migowy – język natywny , wymyślony przez osoby niesłyszące w wielu

odmianach.

Język migany – język opracowany dla niesłyszących aby ujednolicić

komunikację / twórca B. Szczepankowski /

Aktualne tendencje w pracy z niesłyszącymi:

1.Wychowanie słuchowe –

Zaktywizowanie resztek słuchu – celem jest opanowanie mowy i

zaaparatowanie

2. Programy manualne -

Migi, fonogesty, daktylografia

3. Komunikacja totalna :

Wszelkie formy komunikacji ponieważ są podstawą do rozwoju mowy.

-komunikacja niewerbalna, systemBlissa, Makaton, mowa ciała, rysunki,

piktogramy

NOZOPEDAGOGIKA

TERMINOLOGIA:

1.Dziecko przewlekle chore to takie , które cierpi na nieuleczalną, nawracającą lub

postępującą chorobę trwającą rok lub więcej.

Dzieci przewlekle chore stanowią 10- 15 % populacji

Chorobę przewlekłą traktuje się jako niepełnosprawność.

Nie każda choroba przewlekła eliminuje całkowicie aktywność i wyłącza z

wypełniania zadań życiowych.

2. Choroba przewlekła to wszelkie zaburzenie , odchylenie od normy które ma 1 lub więcej cech:

-jest trwała ,

-pozostawia inwalidztwo

-spowodowana nieodwracalnymi zmianami patologicznymi ,

-wymaga specjalnego postępowania rehabilitacjnego , długiego nadzoru , obserwacji , opieki

/ Pileccy 1992 /

PRZYCZYNY CHORÓB:

1.Powikłania w czasie ciąży lub w okresie porodu

2. Nie zaspakajanie potrzeb biologicznych

3. Choroby ze środowisk dorosłych

4. Wypadki i kalectwa nabyte

KLASYFIKACJE CHORÓB I WAD :

Klasyfikacja dzieci przewlekle chorych wg. J. Doroszewskiej

I . Dzieci prewentoryjne:

1. Dzieci ze świeżymi zakażeniami

2. Ozdrowieńcy

3.Dzieci wynędzniałe

4.Dzieci słabowite

5.Dzieci z kontaktu

II. Dzieci ze schorzeniami wewnętrznymi

/ grużlica, reumatyzm , alergie, inne/

III.Dzieci ze zmianami w narządzie ruchu:

1. pochodzenia mózgowego

2.pochodzenia rdzeniowego

3.pochodzenia stawowego

4.powypadkowe

IV. Dzieci chore psychicznie:

/ epilepsja, nerwice , inne /

Typologia kalectw:

1.Kalectwa wrodzone

Głównie 1 faza zarodkowa

- dysplazja stawu biodrowego

-zajęcza warga

- wilcza paszcza

- rozszczep podniebienia

- kręcz karku

- koślawość kolan

- szpotawość kolan

- stopa końska

- płaskostopie

- rozszczep kręgosłupa

- wrodzone niewykształcenie kończyn

2.Kalectwa związane z okresem okołoporodowym:

A. porodowe porażenie kończyn

B.MPD:

Klinika:zaburzenie neuronu ruchowego, zerwanie transmisji mózgowo-

rdzeniowej

powstaje przez niedotlenienie, zastój żylny, wylew domózgowy, bezpośrednie

uszkodzenie tkanki mózgu, porażenie, niedowład, zaburzenie równowagi ,

nadmierne lub brak napięcia mięśni, ruchy mimowolne, upośledzenie umysłowe,

epilepsja, wady analizatorów, mowy

- typ spastyczny / piramidowy / 75 % przypadków

· niedowład połowiczy

· niedowład czterokończynowy / postać najcięższa , uszkodzenie obu półkul, porażone mięśnie twarzy / połykanie , mowa/ małogłowie, padaczka /

· obustronny niedowład kurczowy / kończyny górne bardziej sprawne niż dolne – jeśli nie opanuje chodzenia do 7 r. ż. To nie chodzi

- typ pozapiramidowy 10%

choreoatetoza , różne ruchy mimowolne, ograniczenie ruchów, zaburzona

mowa

-typ móżdżkowy 5% / postać ataktyczna /

nie panuje nad ruchami, zła równowaga, wiotkość, drżenie, lęk wysokości,

zaburzenia psychiczne – nietolerancja bliskich kontaktów / nauczanie

indywidualne/

- typ mieszany 10%

3. Kalectwa nabyte:

A. Poinfekcyjne

/grużlica, reumatyzm, Heine- Medina - zmalały ze względu na nowe leki /

B Pourazowe

/statystyka rośnie – więcej przypadków niż na wojnie/

4.Skrzywienia kręgosłupa:

Pochodzenie : 80% nieznane , 20 % w życiu płodowym

Zapadalność wzrasta:

- ratujemy wcześniaki

- akceleracja nie idzie w parze z rozwojem statyki

Rodzaje skrzywień kręgosłupa:

-lordozy

- kyfozy

- skoliozy

lub :-lini pionowej - lini bocznej

Polska jest w czołówce ortopedii.

PSYCHIKA OSÓB PRZEWLEKLE CHORYCH:

Czynniki wpływające na psychikę:

1. Czynniki endogenne-

Stan kalectwa objawia się dolegliwościami i cierpieniem fizycznym

2. Czynniki egzogenne:

Z racji choroby zmieniają się warunki życia osoby. Następuje dezorganizacja życia.

Psychiczne następstwa choroby:

- lęk

- koncentracja na wartościach podstawowych / na tu i teraz /

- poczucie nieuchronności, bezsilności

- utrata nadziei, perspektyw

- poczucie ubezwłasnowolnienia

- utrata poczucia wolności

- obniżenie własnej wartości

- wstyd

- poczucie bycia innym

- ograniczenie stymulacji zewnętrznej i wewnętrznej

- deprywacja potrzeb emocjonalnych

- bierność, bezradność

Choroba szpitalna:

Długotrwałe przebywanie w warunkach szpitalnych powoduje:

- dezorientację w miejscu i czasie

- zaburzenie zapamiętywania

- rozpada się struktura myślenia i mowy

- zaburzenie uwagi , woli , dzialania

- zaburzenie rytmu snu i czuwania

- spowolnienie procesów motorycznych

- łatwe męczenie się

Etapy choroby szpitalnej :

1. protest

2. rozpacz

3. zobojętnienie

METODY TERAPEUTYCZNE W NOZOPEDAGOGICE:

1. Terapia odciążeniowa / spoczynkowa /

- hamowanie senne

-najmniejszy poziom obciążenia / tylko zajęcia receptywne /

- zmniejszone obciążenie / obarczanie /

-zamiana bodźców na inne / uczynnianie innych mechanizmów nerwowych

np. zabawa , rozrywki/

-uchylanie przykrych skojarzeń

- zwolnienie długotrwałych napięć / zahamowań, tęsknoty , niepokoju , tremy /

2. Terapia czynnościowa / uczynniając /

- terapia obcowania / obcowanie wychowawcy z dzieckiem /

- terapia ruchowa / codzienne czynności /

- terapia zabawowa / dostarczanie pozytywnych wrażeń /

- terapia zajęciowa / najważniejsza czynność nie rezultat /

Rodzaje zajęć wykorzystywanych na terapii zajęciowej:

Ergoterapia , arteterapia , estetoterapia , muzykoterapia , plastykoterapia ,

dramoterapia, choreoterapia , bibioterapia / bajkoterapia , poezjoterapia /

silvoterapia , talasoterapia , hortikuloterapia , animaloterapia / dogo , hipo /

WPŁYW CHOROBY NA DZIECKO – KONCEPCJE:

1. Janina Doroszewska – Koncepcja swoistych obrazów psychicznych

Choroba przeciąża nie tylko układ nerwowy ale deformuje prawidłowe

funkcjonowanie. Pojawiają się charakterystyczne cechy psychiczne.

- drażliwość , wybuchowość , gniew

- zmienność nastrojów , niepokój , pobudzenie , nerwowość

- apatia , ospałość , niechęć do wysiłku , męczliwość

- mała wytrzymałość umysłowa

2. A. Hulek - Koncepcja wspólnych i swoistych cech osobowości

-Osoby chore ujawniają wszystkie cechy i dyspozycje , które ujawniają osoby

zdrowe

- Nie ma jakościowych cech osobowości wywołanych chorobą

- Zaistniałe zmiany są tylko konsekwencja negatywnych doświadczeń związanych

ze środowiskiem społecznym i tym jak odbiera ono chorobę

3.Janusz Reykowski , Zofia Sękowska – Koncepcja : Choroba jako sytuacja trudna

Choroba zaburza obraz siebie , obniża samoocenę , poczucie wartości ,

Naraża na frustrację , deprywację . Prowadzi do zaburzeń zachowania.

Choroba jest sytuacją trudną z którą ciężko jest sobie poradzić.

4. Z. Skorny – Koncepcja : Choroba jako źródło deprywacji

Choroba pozbawia kontaktów , możliwości działania , zuboża bodzće i poznanie ,

Następuje deprywacja poznawcza i emocjonalna.

5. E. Wielgosz – Koncepcja : Choroba jako czynnik traumatyzujący

Choroba wpływa niekorzystnie nie tylko na dziecko / niekorzystny bodziec

hamujący rozwój fizyczny , psychiczny , intelektualny / , ale i na całą rodzinę

Im mniejsze dziecko tym większa szkoda wyrządzona przez chorobę.

PEDAGOGIKA KOREKCYJNA

Pedagogika korekcyjna zajmuje się osobami u których typowym objawem są

trudności w uczeniu się.

W 1963 Sebastian Kirc wprowadził termin pedagogika osób z trudnościami w

uczeniu się.

Typy problemów w pedagogice korekcyjnej:

1.Trudności w opanowaniu mowy - logopatia

2. j. w. czytania i pisania - dysleksja

3. j. w . matematyki - dyskalkulia

4. j . w . pisania - dysgrafia

5. j . w . ortografii - dysortografia

6. j . w . muzyki - dysmuzja

7. Zaburzenia sprawności motorycznej

8. Zaburzenia funkcji percepcyjnych / wzrokowych , słuchowych ,kinestetycznych/

9. Zaburzenia myślenia

Prawdopodobne przyczyny zaburzeń:

1.Czynniki zewnętrzne :

Ubogie , niestymulujące środowisko , brak dostępu do wiedzy

2. Czynniki wewnętrzne :

Zaburzenia w centralnym układzie nerwowym

DYSLEKSJA ROZWOJOWA:

To specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci z prawidłowym rozwojem

umysłowym / związane z percepcją i pamięcią wzrokowo – słuchową oraz

ciągłością uwagi.

Diagnoza:

Dysleksję rozpoznajemy po 3 klasie szkoły podstawowej / masowej lub

integracyjnej /. Wcześniej mówimy o „ ryzyku dysleksji „.

U dziecka upośledzonego umysłowo nie mówimy o dysleksji ale o całościowym

upośledzeniu.

Do badania dysleksji wykorzystujemy specjalne skale :

Skala Ryzyka Dysleksji Dla Dzieci

Skala Ryzyka Dysleksji Dla Dorosłych

Przyczyny dysleksji:

-Zaburzenia struktur mózgowych odpowiedzialnych za czytanie i pisanie,

-Zaburzenia niektórych funkcji poznawczych , motorycznych

-Zaburzenia ich integracji

- zaburzenie funkcji językowych i pamięci WSR

- Zaburzeni lateralizacji i schematu ciała

- Uwarunkowanie nieprawidłowym rozwojem układu nerwowego

- ograniczenia biologiczne / alergie , awitaminoza , testosteron /

- ograniczenia społeczne

Epidemiologia : wg. ICD 10 , DSM IV

Europa 10 – 15 % / w tym 4 % głęboka dysleksja /

Poska 9 – 10 % / 1968 – 82 /

Objawy dysleksji :

1.Objawy są w jednym obszarze- nasilone , uporczywe

2.Objawy są w kilku obszarach w mniejszym natężeniu

Dysleksja jest zespołem symptomów , choć każde dziecko ma indywidualny

obraz zaburzeń.

Dysleksji często towarzyszy spadek motywacji i samooceny.

Rodzaje dysleksji – Typy:

- Wzrokowa / trudności w zapamiętywaniu liter , cyfr /

- Słuchowa / trudności w słuchowym odróżnianiu podobnych głosek /

- Integracyjna / zaburzony proces łączenia bodzców pochodzących z różnych

zmysłów

Profilaktyka :

Wczesna opieka nad dziećmi z nieprawidłowych ciąż , porodu lub

Wykazujących od maleńkości deficyty funkcji psycho – motorycznych

z tzw. „ryzyka dysleksji „ . Im wcześniejsza opieka tym lepiej .

Objawy „ryzyka dysleksji „ w wieku przedszkolnym :

- opóżniny rozwój mowy

- wadliwa wymowa

- trudności w rozróżnianiu i zapamiętywaniu głosek , liter i cyfr

- trudności w opanowaniu prawidłowej pisowni / lustrzanka ,

mylenie podobnych liter , opuszczanie , przestawianie , błędy ortograficzne/

- trudności w czytaniu mimo dobrej inteligencji i braku zaniedbań

środowiskowych

- trudności w odtwarzaniu znaków , wzorów graficznych lub układanek

- trudności w zakresie małej motoryki / nożyczki , plastelina /

- mylenie prawej i lewej strony

Terapia :

1. Pomoc w szkole :

- zajęcia wyrównawcze 4- 8 osób 2 -3 X tygodniu

- zajęcia terapii pedagogicznej 2 – 5 osób 2 – 3 X tygodniu

- klasy wyrównawcze

2. Zajęcia w Poradniach Psychologiczno - Pedagogicznych

3. Zajęcia w Polskim Towarzystwie Dysleksji

Praca na zajęciach następuje z każdą zaburzoną funkcją. Prowadzona jest w

formie zabawy.

LOGOPEDIA

*ETYMOLOGIA

logos - słowo, mowa

paideia - wychowanie

*DEFINICJA – ZAKRES :

nauka o

- kształtowaniu prawidłowej wymowy i

- usuwaniu wad wymowy

- nauczanie mowy w przypadku jej braku

* logopedia jest zarówno teorią jak i praktyką

- komunikacja -fonologia

* logopedia zajmuje się wszystkimi aspektami mowy:

- embrologicznym

- patologicznym

- społecznym

- artystycznym

* SPECJALIZACJE LOGOPEDYCZNE:

- logopedia ogólna / korekcyjna, wychowawcza/ 2440601

kształtowanie prawidłowej wymowy i profilaktyka wad wymowy,

czuwanie nad rozwojem fonetycznym, gramatycznym, leksykal-

nym, doskonalenie mowy ukształtowanej, nauczanie mowy gdy jej

brak, usuwanie zaburzeń głosu, trudności w pisaniu i czytaniu

Prowadzona jest w szkołach, przedszkolach, poradniach -PPP,

poradniach foniatrycznych, Polskim Towarzystwie Dysleksji

-neurologopedia : kształtowanie i nauka mowy u osób ze

neurologicznymi / np. po udarach, z padaczką, MPD, autystów/

kod 2440602

- surdologopedia : kształtowanie i nauka mowy u osób słabo-

słyszących, niesłyszących, głuchoniemych

kod 2440603

Istnieje też :

-logopedia artystyczna : kultura żywego słowa, kultura mowy, śpiewu,

recytacji .Propagowana w Domach Kultury, teatrach, placówkach

kultury. Osoby zainteresowane to dziennikarze, artyści, śpiewacy.

-emisja głosu : nauka sposobu wydobywania głosu i mowy bezpiecz-

nie dla narządów mowy

*ZADANIA LOGOPEDII:

- kształtowanie mowy

-dbanie o jej prawidłowy rozwój

-zapobieganie wadom wymowy

-usuwanie istniejących wad wymowy

-nauczanie mowy w przypadku jej braku

-kształtowanie kultury żywego słowa

-rozbudzanie zainteresowań mową, językiem, literaturą

-usuwanie defektów w psychice / gdy neurogenne pochodzenie wady/

-wyrabienie prawidłowej postawy w stosunku do mowy / chęć do

mówienia i otwartość w kontaktach

*KONSEKWENCJE BRAKU ODDZIAŁYWAŃ:

- psychiczne - często wady mowy mają wpływ na psychikę

/wstyd, nieśmiałość/

- pedagogiczne - wada mowy wpływa na czytanie i pisanie

dziecko „pisze tak jak mówi „ –robi błędy ortograficzne,

przez słabe rozumienie nie uczy się i nie rozwija umysłowo

- rozwojowe - w przypadku daleko idących deficytów mowy

oraz głuchoty dziecko nie może rozwijać się intelektualnie

nie ma aparatu, instrumentu do myślenia

- życiowe - dziecko może być gorzej traktowane przez grupę

/ wyśmiewane/ konsekwencją jest zamknięcie się w sobie lub

agresja. Dziecko nie zdobywa nowych doświadczeń społecznych.

MOWA:

· Słownik Pedagogiczny podaje: Mowa to zdolność

porozumiewania się za pomocą symboli

· Encyklopedia Pedagogiczna : Mowa stanowi wysoko

zorganizowaną zdolność porozumiewania się między ludżmi

zgodnie z zasadami przyjętymi w danej grupie

* Encyklopedia : Mowa to specyficznie ludzka zdolność

porozumiewania się za pomocą symboli dźwiękowych związana z

umiejętnością myślenia abstrakcyjnego i tworzenia pojęć

Powstanie mowy w procesie ewolucji uwarunkowane było rozwojem kory mózgowej i wykształcenia specjalnych struktur tworzących obszar mowy.

Mowa powstała wraz z człowiekiem.

Jest aktem językowym porozumiewania się słownego. Jej istotą jest przekazywanie dżwięków i odbiór słuchowy informacji.

Informację przekazuje nadawca mówiący odbiera rozmówca – odbiorca. Te procesy nadawania i odbioru są możliwe jeśli obaj znają kod /np. j. polski/

i subkod / alfabet/

Nadawanie : wytworzenie treści myślowych i przekazanie ich za pomocą ruchu narządów mowy oraz drgań powietrza.

Odbiór : Wychwycenie dzwięków przez aparat słuchowy do mózgu w celu ich identyfikacji i rozumienia.

Język : zamknięty zbiór znaków

– symboli prozodycznych / melodia, akcent, rytm/

- symboli fonologicznych /fonemy/

- częściowo zamknięty zbiór symboli morfologicznych /morfemy/

- otwarty zbiór symboli leksykalnych / słowa/

- układ zasad gramatycznych wg. których tekst się buduje i

odczytuje

Przekazywanie informacji : może być

Mówione: kora- narząd mowy –ucho - kora

Pisane : kora – ręka , pisany tekst,

Sygnalizowane : kanał wzrokowy , słuchowy, ruchowy – tekst może być stukany , gwizdany, świetlny, palcowany

Tekst słowny : strona dzwiękowa i znaczeniowa

-wytwór mówienia

-linearny

-płaszczyzny : suprasegmentalna /melodia , akcent, rytm/

segmentalna / głoski/

Głoski są podzielne, inne elementy nie.

Tekst pisany :

Ma substancję graficzną a w niej-

Płaszczyzna niepodzielna > znaki przestankowe

Płaszczyzna podzielna > litery

Tekst pisany może być ulotny lub trwały

Składniki mowy:

JĘZYK

^

/

NADAWCA < -------------/-------------- àODBIORCA

/

/

^

INFORMACJA

Nadawca to przekaz przez mówienie - pisanie - sygnalizowanie

Odbiorca to odbiór przez słuch wzrok- ruch- dotyk

Informacja to komunikat w postaci słowa- zapisu- sygnału

JĘZYK JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE:

Język jest zjawiskiem społecznym bo :

- został stworzony przez ludzi

- jest modelem , systemem do którego stosuje się nadawca i odbiorca

- jest właściwy wszystkim członkom grupy

- charakter abstrakcyjny/ pojęcia wyabstrahowane z desygnatów/

- charakter nielinearny / dowolne ustawienie/

Definicja języka –

Język to zespół środków powstałych w doświadczeniach społecznych

,które służą ludziom w poznawaniu rzeczywistości i porozumiewaniu się. Środki te to system wyrazów / słowotwórstwo - leksyka/ oraz reguły gramatyczne / gramatyka/.

Język to system znaków –wyrazów

Język jest systemem dwuklasowym:

- znaki proste

- znaki złożone

Znaki proste łączą się w złożone reguły np. gramatyczne

Język jako system znaków trzystopniowy:

-fonemy>

-wyrazy>

-zdania

WYRAZ : – podstawowy samodzielny element języka

- podstawowy element zasobu leksyki

- najmniejszy element znaczeniowy i formalny języka

Wyrazy języka są znakami językowymi / mownymi/ elementów rzeczywistości:

- są utrwalone społecznie

- wyodrębnione przez świadomość mówiącego

GRAMATYKA :

- morfologia :

* fleksja – odmiana wyrazów

*słowotwórstwo – budowanie wyrazów i tworzenie nowych

- składnia : budowa grup wyrazowych i zdaniowych

FLEKSJA :

Język polski jest językiem fleksyjnym – ma rozbudowaną odmianę wyrazów:

Temat + końcówka fleksyjna

Deklinacja – odmiana rzeczowników

Koniugacja – odmiana czasowników

SKŁADNIA : ma

-Środki morfologiczne / otwierają puste miejsca np. „duży” dom/

-Środki fonologiczne / zdania oznajmujące , pytające , wykrzyknikowe

-Pauzy

MORFEM :

Podstawowy, najmniejszy element języka

Morfem

> leksykalny rdzeń

> gramatyczna końcówka

* fleksyjna - końcówki przypadków / np. dom, domu, domowi, dom,

z domem, o domu, O dom!/

* słowotwórcza- końcówki prefiksy / przed/ sufiksy/ za/ anfiksy

infiksy /w wyrazie/

np. przy-domowy , domo-krążca, wod-o-lot

GŁOSKA :

Głoska to zespól ruchów artykulacyjnych i fonacyjnych występujących jednocześnie.

Każda głoska ma kilka ruchów artykulacyjnych równocześnie.

Ruch artykulacyjny to cecha artykulacyjna

CECHY ARTYKULACYJNE głosek:

Ruchy warg- zaokrąglenie , spłaszczenie, neutralne

Ruchy języka – przednia tylna, niska wysoka średnia

Ruchy podniebienia miękkiego- ustna nosowa

Ruchy więzadeł głosowych – dzwięczna , bezdzwięczna

Każda samogłoska ma 5 cech artykulacyjnych. Ich naruszenie zmienia znaczenie wyrazu.

CECHA DYSTYNKTYWNA ::

Cecha która zmienia znaczenie wyrazu

Np. ustna – nosowa drogą – drogo

Inna cech artykulacyjna może nie zmieniać znaczenia

Np. pozycja warg

Ważna opozycje :

* ustne – nosowe /podniebienie miękkie/ kosa – kąsa

*przednia –tylna / pozycja języka/ wir – wór

*niska- średnia – wysoka / pozycja języka/ kara - kora- kura

*dżwięczne – bezdźwięczne/ więzadła półka - bułka

FONEM :

Zespół cech dystynktywnych tzn. funkcjonalnie ważnych

Fonemy samogłoskowe : A O U E I Ą Ę 7

Fonemy spółgłoskowe : pozostałe 35

Fonemy mogą różnicować wyraz w opozycjach

Cechy opozycji:

- opozycja prywatna jest – nie ma

-opozycja stopniowa jest w różnym natężeniu

-opozycja równorzędna jest różnie realizowana

Alofony :

Mają wspólne cechy dystynktywne różnią się cechami które kiedyś były uchwytne dziś nie

Ł – U r/ polskie/ - R /francuskie/

System fonologiczny :

Opis fonemów i relacji zachodzących między nimi.

W j. polskim kilka systemów fonologicznych – gwary krakowska, w-wska

Prymarny system fonologiczny:

Ustalony na podstawie języków świata system fonologiczny składa się z fonemów występujących w prawie wszystkich językach świata.

System ten jest podstawą do porównywania innych systemów

To głoski systemu prymarnego : I A U P T K S M N R/L/

System fonologiczny może być spółgłoskowy gdy jest

30% samogłosek 70% spółgłosek

Samogłoskowy gdy samogłosek jest więcej

J.Polski zawiera :

84,6% fonemów spółgłoskowych

15,4% „ samogłoskowych

===Jest systemem spółgłoskowym

ZABURZENIA MOWY :

Możemy zaburzenia mowy również podzielić ze względu na miejsce powstawania:

Klasyfikacja poniższa wyróżnia wady wymowy uwarunkowane uszkodzeniami centralnego układu nerwowego lub obwodowych narządów mowy.:

1. Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem struktur korowych:

a) afazja

b) alalia

c) dyslalia

Ad. a)

Afazja to spowodowane ograniczonym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności. Afazja jest częstym objawem udaru mózgu, zwykle lewej półkuli mózgu.

Ad. b)

Alalia polega na tym, że uszkodzenie struktur korowych występuje jeszcze przed rozwojem mowy i uniemożliwia jej normalny rozwój. Dziecko w ogóle nie mówi, posługuje się tylko gestami i krzykami, zrozumiałymi tylko dla najbliższego otoczenia Rodzaje alalii:

Ad. c)

Dyslalia nie jest jednostką chorobową, ale objawem, który może być wywołany bardzo różnymi przyczynami. Znane są liczne podziały dyslalii. W jednych przyjmuje się za podstawę podziału dźwięki, które osoba chora zniekształca, w innych mechanizm patologiczny, leżący u ich podstawy. Z objawowego punktu widzenia wg G. Demel wyróżnić można następujące typy dyslalii:

a) seplenienie – nieprawidłowa wymowa głosek s,z,c,dz,dź,sz,ż,cz,dź,ś,ź,ć

b) reranie – nieprawidłowa wymowa głoski „r”

c) kappacyzm – nieprawidłowa wymowa k,g

d) bezdźwięczność – zastępowanie głosek dźwięcznych przez ich bezdźwięczne odpowiedniki

e) nosowanie – wszystkie zaburzenia mowy, których przyczyną są chorobliwe zmiany zlokalizowane w jamie gardłowej oraz w nosie.

2. Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem układu pozamiradowego

a) dysartia

b) anartia

Ad. a)

Dysartia to zaburzenia mowy wynikające z uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych, unerwiających narządy mowne. Rodzaje:

Ad b)

Anartria – brak rozwoju mowy lub utrata już nabytych umiejętności wytwarzania dźwięków mowy spowodowany uszkodzeniem ośrodków i dróg nerwowych unerwiających narządy mowne.

3. Zaburzenia mowy spowodowane nieprawidłową budową anatomiczną narządów mowy (dysglosja)

a) nieprawidłowości zgryzu

b) rozszczep podniebienia

4. Zaburzenia mowy spowodowane upośledzeniem umysłowym – oligofazja

5. Zaburzenia mowy spowodowane chorobą psychiczną – schizofazja

6. Jąkanie i nerwice mowy

a) mutyzm – zachowanie całkowitego milczenia, mimo że istnieje zdolność mówienia

b) afonia – upośledzenie fonacji lub całkowite jej zniszczenie.

Wielu autorów zwraca uwagę na możliwość współwystępowania różnych zaburzeń mowy u jednego pacjenta. Zaburzenia mowy mogą współwystępować z innymi zaburzeniami rozwojowymi, mogą też być defektem izolowanym.

PRZYCZYNY ZABURZEŃ MOWY :

0. Wady uzębienia

1. Nieprawidłowa budowa żuchwy, brak zwarcia warg

2. Rozszczepienie podniebienia

3. Zaburzenia słuchu

4. Zaburzenia głosu na skutek stanów chorobowych krtani (organiczne), nadużywanie głosu ( funkcjonalne)

5. Zaburzenia głosu na skutek urazu: psychicznego, emocjonalnego, zaburzeń sfery społecznej

REHABILITACJA LOGOPEDYCZNA

– ZASADY:

0. Każde ćwiczenie powinno być najpierw przykładowo wykonane przez logopedę

1. Tempo przerabiania materiału musi być dostosowane do możliwości ucznia

2. Konieczne jest budzenie zainteresowań działaniem

3. Należy pobudzać do współpracy

4. Umożliwić dziecku osiągnięcie sukcesu (na początku nie wymagać zbyt wiele)

5. Zajęcia prowadzone w małych grupach lub indywidualnie

6. Wprowadzać elementy rytmizacji

7. Chwalić ucznia, nie zniechęcać go

8. Konieczna jest współpraca z rodzicami, a nawet ich obecność na zajęciach

9. Kontynuowanie ćwiczeń mimo postępów ucznia

10. Często powtarzać przerobiony materiał

11. Dobrze przeprowadzone ćwiczenia powinny przynosić efekty

-POSTĘPOWANIE:

1.Cwiczenia oddechowe

2.Cwiczenia narządów mowy

3.Ćwiczenia fonacyjne / głosowe/

4.Ćwiczenia artykulacyjne

- wywoływanie głoski w izolacji

- wywoływanie głoski w pozycjach w wyrazie ; nagłosie, śródgłosie, wygłosie

- ćwiczenie głoski w wyrazie i w zdaniu

- ćwiczenie wyrazów w mowie swobodnej

OKRESY ROZWOJU MOWY DZIECKA:

1. Okres melodii - trwa od urodzenia do 1 roku życia.

* Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku. Jest on oznaką jego życiowej aktywności, ale również potwierdzeniem funkcjonowania narządów mowy.

* Około 2 - 3 miesiąca życia pojawia się u niemowlęcia głużenie. Jest to odruch bezwarunkowy, który oznacza dobre samopoczucie u dziecka. Pojawia się zazwyczaj, gdy jest ono zdrowe, syte, wyspane itp. W wyniku głużenia powstają dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek. Brzmią jak gli, tli, gla, ebw itp. Początkowo głużenie ma charakter samorzutny a następnie pojawia się już jako reakcja na widok bliskiej osoby. Towarzyszą temu nieskoordynowane ruchy kończyn i całego ciała. Głużenie występuje u wszystkich dzieci, nawet u głuchych i niedosłyszących. U dzieci głuchych głużenie stopniowo zanika i nie pojawia się kolejny etap kształtowania mowy - gaworzenie.

* Około 6 miesiąca życia dziecko zaczyna gaworzyć, czyli powtarzać dźwięki zasłyszane z otoczenia, jest to odruch warunkowy. Na tym etapie dziecko wymawia prawie wszystkie samogłoski, i niektóre spółgłoski, np - p, b, t, d, k, g, n. Dziecko powtarza sylaby takie jak: ma-ma, ba-ba, ta-ta, la-la. Sylaby te nie mają jeszcze dla dziecka konkretnego znaczenia. Gaworzenie dostarcza dziecku nowych wrażeń słuchowych, dzięki którym przekonuje się, że odpowiednie ułożenie narządów mowy powoduje wydawanie odpowiednich dźwięków.

* Około 7-8 miesiąca życia dziecko zaczyna reagować na mowę, doskonale rozróżnia melodię mowy, tzn. na podniesiony ton reaguje płaczem, a na mowę cichą, pieszczotliwą reaguje uśmiechem, jest zadowolone.

* Około 10 miesiąca życia pojawiają się echolalie. W okresie tym dziecko przejawia tendencję do powtarzania własnych i zasłyszanych słów, które doskonali metodą prób i błędów. Dziecko zaczyna kojarzyć wielokrotnie powtarzane dźwięki ze wskazywaniem odpowiedniej osoby lub przedmiotu.

* Około 12 miesiąca życia dziecko zaczyna rozumieć, co do niego mówimy, reaguje na swoje imię, jest w stanie zrozumieć więcej niż samo potrafi powiedzieć. Pojawiają się pierwsze wyrazy wypowiadane ze zrozumieniem.

Co ciekawe rozwój mowy w okresie melodii postępuje zazwyczaj równolegle z rozwojem fizycznym:

- fazie głużenia odpowiada umiejętność unoszenia głowy;

- gaworzeniu - umiejętność siadania,

- pierwszym wyrazom - pozycja pionowa, stawanie na nóżki.

2. Okres wyrazu przypada na drugi rok życia dziecka.

* Maluch rozumie o wiele więcej słów, wyrażeń i zdań niż jest w stanie samodzielnie wypowiedzieć.

* W okresie tym obok istniejących już samogłosek w mowie dziecka doskonali się artykulacja spółgłosek: m., p, b, m., t, d, n, k, ś, ć czasem ź, dź. Pozostałe głoski zastępowane są łatwiejszymi o zbliżonym miejscu artykulacji.

* Charakterystyczną cechą wymowy dziecka w tym okresie jest upraszczanie budowy słów przez określanie nazwy wyrazu jego pierwszą lub ostatnią sylabą (np. miś - mi, daj - da, jeszcze - esce, zobacz - ać, kwiaty - katy, pomidor - midol).

* Pojawiają się też onomatopeje, np. mu, chał-chał, miał, itp.

* Pojawiają się wyrazy takie jak: mama, tata, papa, papu.

* Między 14-15 miesiącem życia dziecka, następuje rozkwit wymawianych przez dziecko pojedynczych wyrazów. Jest to spowodowane burzliwym rozwojem ruchowym, jak i umysłowym dziecka. Dziecko zaczyna chodzić, następuje rozwój spostrzegania i pamięci dziecka, a także intensywne poznawanie otaczającego świata i nazywanie przez dziecko interesujących go przedmiotów, a także odgrywanie ich cech.

3. Okres zdania, przypada między drugim a trzecim rokiem życia.

* Jest to czas budowania zdań. Początkowo są to zdania proste, złożone z dwóch lub trzech wyrazów i stopniowo przechodzą w wypowiedzi dłuższe, cztero-pięcio wyrazowe.

* Pierwsze zdania są twierdzące, a następnie pojawiają się zdania pytające i rozkazujące. Dziecko używa przede wszystkim rzeczowników, czasowniki początkowo używane są w formie bezokolicznika. Przypadki są używane często niepoprawnie.

* W tym okresie wypowiada już prawidłowo spółgłoski: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l oraz samogłoski ustne a, o, u, e, y, i, a czasem nosowe: ą, ę.

* Pod koniec tego okresu pojawia się s, z, c, dz, które wcześniej były zastępowane przez ś, ź, ć, dź. Wymienione głoski nie zawsze są pełnowartościowe, ze względu na małą sprawność narządów artykulacyjnych. Zwłaszcza w trudniejszych zestawieniach, bywają zastępowane głoskami łatwiejszymi o zbliżonym miejscu artykulacji.

* Mowa dziecka staje się zrozumiała już nie tylko dla najbliższego otoczenia.

4. Okres swoistej mowy dziecięcej. Przypada na okres przedszkolny, a więc między trzecim a siódmym rokiem życia.

* W dalszym ciągu wzbogacany jest zasób słownictwa, rozwijana umiejętność budowania zdań złożonych, następuje dalszy rozwój artykulacyjny.

AUTYZM

ETYMOLOGIA SŁOWA :

Autos - sam [ gr ]

1943 Leon Kanner pierwszy opisał autyzm

dziś mówimy o kontinuum autystycznym

EPIDEMIOLOGIA :

4 – 6 dzieci na 10 000

10 – 26 dorosłych na 10 000

diagnoza w wyspecjalizowanym ośrodku może być postawiona w 4 -6 r.ż.

PRZYCZYNY :

- wrodzone / mniejsze ciało modzelowate , rola hormonów , dziedziczenia /

- środowiskowe / schizoidalna matka /

Z autyzmu nie można wyrosnąć !!!

CECHY SCHORZENIA DSM IV 1995:

1. Jakościowe zaburzenia interakcji społecznej

-nie nawiązuje kontaktu społecznego , zwłaszcza z rówieśnikami , brak mimiki i gestu w celu

podtrzymania kontaktu , nie patrzy w oczy , jest „nieobecny „

- nie dzieli się radością , zainteresowaniami z innymi , nie bawi się w grupie

2.Jakościowe zaburzenia komunikacji :

- opóżniony lub całkowity brak mowy / mutyzm /

- zaburzenia w inicjowaniu i podtrzymywaniu rozmowy

-wykorzystywanie języka stereotypowo / echolalia /

-brak zabawy właściwej dla danego wieku

3 Stereotypowe wzorce zachowań i aktywności :

- pochłonięcie jednym zachowaniem w sposób całkowity – nienormalny

-zwyczaje i rytuały

- manieryzmy ruchowe

CHARAKTERYSTYKA AUTYSTY :

1.Lęk bez przyczyny lub na zmiany w otoczeniu

2.Brak lęku w sytuacjach rzeczywistego zagrożenia

3.Nadmierna lub obniżona reakcja na bodżce zewnętrzne

4.Ograniczony zakres zainteresowań

5.Długo skupiona uwaga na 1 elemencie

6.Mózg i układ nerwowy w stałym pobudzeniu , nie umie selekcjonować bodzćów

7.Anielski wygląd

8. Wysypkowe zdolności

9. Uczą się wybiórczo to co ich interesuje

10.Zabawki świecące , gładkie , wirujące

11. najlepiej czyją się w kącie ze ścianą za plecami

12. Problemy ze snem – krótki

13. Dieta monotonna – wybiórcza

SCHEMAT ZACHOWANIA :

Nie rozumie zachowań i intencji innych / np. mimiki / >

Nie umie przewidzieć zachowań innych>

Narasta lęk w sytuacji społecznej >

Redukcja lęku przez stereotypową działalność

ZALECENIA DO TERAPII :

1.Bazować na zainteresowaniach

2. Bazować na doznaniach przyjemnych

3.Zaspakajanie uwagi i stymulacji / huśtawka /

4.Głos spokojny , stanowczy

5. Niwelowanie autoagresji

6.Stymaulacja wzroku / latarki w ciemni /

7.Stymulacja dotyku / hydroterapia /

8. Uspokajanie i aktywizowanie / muzykoterapia , dogoterapia /

TERAPIA :

Wyspecjalizowane szkoły i przedszkola- segregacja , rzadko integracja / dla lżejszych stanów /

Nauka w malutkich klasach lub indywidualna .

Fundacje – Synapsis , Navicula

ADHD

ZABURZENIE :

Jest to specyficzny tryb pracy mózgu, który utrudnia dziecku kontrolę nad własnymi

zachowaniami i osłabia zdolność skupienia uwagi.

Dynamika tego zespołu nie jest cały czas taka sama . Objawy stopniowo ujawniają się ,

Są widoczne w 5-7 r .ż ale rozpoznanie często jest postawione dopiero w szkole.

Zespół ma przebieg powolny , bez nagłych zmian-

jeśli występują mają związek z warunkami zewnętrznymi.

Objawy :

1. Impulsywność – niemożność powstrzymania się przed dzialaniem

musi natychmiast zrealizować swój pomysł

2.Nadruchliwość – nadmierna aktywność ruchowa

3. Zaburzenia uwagi – trudności w skupieniu , łatwość rozpraszania ,

nawet przy minimalnych bodźcach

Objawy nasilają się w czasie wysiłku umysłowego i w sytuacjach grupowych.

Dzieci skupiają się dłużej jedynie na interesującej czynności.

DIAGNOZA I TERAPIA :

Diagnoza bierze pod uwagę wpływ objawów na funkcjonowanie –

czy mu to utrudnia życie i obowiązki domowo – szkolne.

Diagnozę może postawić jedynie psychiatra- on też ordynuje leki.

Psycholog prowadzi terapię relaksacyjną, terapię koncentracji oraz psychoterapię

- trening umiejętności społecznych i poprawę samooceny.

Psycholog i pedagog mogą prowadzić psychoedukację rodziców i opiekunów

Oraz mieć stały kontakt ze szkoła aby informować o zaburzeniu.

Istnieją specjalne małoliczne klasy dla ADHD.

SPOSOBY POSTĘPOWANIA:

1.Akceptacja dziecka – bo ADHD nie jest jego winą

2. Akceptacja nadruchliwości

- kanalizowanie ruchu

- przy długich zadaniach przerwy na aktywność fizyczną

- wyznaczanie stref gdzie dziecko może bezpiecznie przebywać / zamki /

3.Ustalenie reguł

- wyprzedanie i ostrzeganie

-ustalić sygnał „ nie przeszkadzaj „

- zabawy „ co by było gdyby „

4. Trening koncentracji uwagi

- ograniczenie bodzców

- interesujące metody i pomoce

- przerwy w pracy umysłowej

PRZYCZYNY :

- zaburzony proces dojrzewania układu nerwowego

- zaburzenie funkcjonowania połączeń między płatami czołowymi i resztą mózgu

- zaburzenie neuroprzekażników / noradrenaliny i dopaminy /

- dziedziczony wielogenowo

- nasila się w niekorzystnym środowisku

- z wiekiem i pod wpływem terapii objawy zmniejszają się i ustępują

RESOCJALIZACJA

Resocjalizacja to proces wykolejenia społecznego oraz profilaktyka tego wykolejenia.

NIELETNI:

Wg. UPN – Ustawy o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich z dnia 26 .10.1982

za nieletniego uznaje się:

1.osobę do 15 r.ż gdy przestępstwo popełnione przez nieletniego jest traktowane z przepisów o

zwalczaniu demoralizacji

2.osobę od 13 do 17 r.ż. gdy przestępstwo podlega przepisom o czynach karalnych

3.osobę do 13 r. ż. – za popełnione przestępstwo odpowiada rodzic

Często kwalifikacja czynu jest inna z mocy prawa natomiast zastosowane środki

są te same.

Możliwe do zastosowania środki :

-zasądzenie opieki kuratora

- pobyt w zakładzie poprawczym

- pobyt w zakładzie leczniczym

- pobyt w zakładzie wychowawczym

-wykonanie prac społecznych

- grzywna

Wobec nieletnich stosuje się decyzje Sądu Rodzinnego.

Wobec osób dorosłych decyzje Sądu Karnego dla Dorosłych.

Wobec nieletnich prawo ma obowiązek wychowywać i poprawiać.

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE:

1. Def. Wg C.Czapówa i S. Jedlewskiego:

Niedostosowana społecznie jest taka osoba, której reakcja negatywna wyklucza

pozytywne uczestnictwo w sytuacjach społecznych.

2.Def. wg MEN:

Niedostosowaną społecznie nazywamy dzieci i młodzież u których na skutek

zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych następuję

utrwalone, powtarzające się zaburzenia w zachowaniu.

Niedostosowana społecznie może być ta osoba, która popełniła przestępstwo

przeciwko innym lub też zachowała się agresywnie w stosunku do siebie.

Można popełnić przestępstwo bez niedostosowania.

Przejawy niedostosowania:

Agresja , wulgarność , konflikty , wymuszenia , niszczenie mienia , gwałty , rozboje ,

demoralizacja sexualna , ucieczki z domu , wagary , pasożytnictwo społeczne , notoryczne

kłamstwa , samobójstwa , nadużywanie środków psychoaktywnych.

Syndromy nieprzystosowania wg. J. Konopnickiego :

1.Wrogość – konflikty w otoczeniu 50 % - dzieci 10 – 13 %

2.Aspołeczność - bezinteresowna aspołeczność

3. Wrogość z tendencją do aspołecznośći 1, 6 %

skrajna aspołeczność – destrukcyjna przestępczość

4. Zahamowanie – bierność , uległość , lęk, brak inicjatywy - 3, 5 % dzieci

5. Niekonsekwencja , nadpobudliwość , brak koncentracji uwagi , równowagi emocjonalnej

Rodzaje wykolejeń / rodzaje łamanych norm / wg . C. Czapówa

1. Wykolejenia przestępcze:

- złodziejskie / kradzieże włamania /

- bandyckie / rozbój , przestępstwa przeciw życiu i zdrowiu /

- zabawowe / gwałty /

2. Wykolejenia obyczajowe :

- zachowania autodestrukcyjne / używki , samobójstwa /

- przedwczesne angażowanie się w sex / prostytucja nieletnich /

- pasożytnictwo społeczne

Odmiany nieprzystosowania :

Nieprzystosowanie: / odnośnie roli społecznej /

1. Do wymogów życia rodzinnego

2. Do wymogów grupy rówieśniczej

3. Do wymogów szkoły

4. Do wymogów małżeńskich

5. Do wymogów związanych z płcią

ETAPY WYKOLEJENIA :

1. Zaburzenia zależności emocjonalnej z rodziną

2.Bunt i wrogie reakcje przeciw autorytetom

3. Samoistne dążenie do wchodzenia w grupy przestępcze

PRZYCZYNY NIEDOSTOSOWANIA :

1. Biologiczne :

Cechy choroby / geny , zaburzenia hormonalne , zaburzenia po środkach

psychoaktywnych

Cechy osobowości / określona osobowość lub reakcje afektu /

Psychopaci : urojenia, podejrzliwość , wrażliwość

Charakteropaci : zaburzone uczucia wyższe , wzmożona pobudliwość , agresja

Osobowość nierozwinięta : labilność , wpływowość / łatwo omamić , często upośledzeni /

2.Wpływ rodziny a przestępczość : Naturalna- Adopcyjna , Normalna - Patologiczna

NN > NA 3%

PN > NA 12 %

NN > PA 7 %

PN > PA 40 %

3.Wpływ grupy rówieśniczej:

- Szukanie akceptacji i chęć przynależności nawet do patologicznej grupy

- Stosowanie się tylko do wzorców grupy z powodów osobowościowych lub zastraszenia

4. Wpływ szkoły :

Brak akceptacji i niezrozumienie problemów wychowanków powodują

opór , bunt , ucieczki , wagary , aspołeczność

NAJCZĘSTSZE PRZESTĘPSTWA :

Kradzieże z włamaniem 40 %

Rozboje 6 , 5 %

Uszkodzenie mienia 6 , 2 %

Przestępstwa drogowe

Gwałty

Alkohol jest środkiem katalizującym przestępstwa .

30 % zdemoralizowanych dziewcząt pije alkohol.

ŚRODKI SĄDU W STOSUNKU DO NIELETNIEGO :

Możliwe do zastosowania środki :

-zasądzenie opieki kuratora , rodziców , innej osoby

- pobyt w zakładzie poprawczym

- pobyt w zakładzie leczniczym

- pobyt w zakładzie wychowawczym

-wykonanie prac społecznych

- grzywna

- upomnienie

- zobowiązanie do naprawienia szkody

- przepadek mienia

- skierowanie do ośrodka pracy

- zakaz prowadzenia pojazdów

Rodzaje zakładów :

1.Zakłady poprawcze o lżejszym rygorze

2.Zakłady poprawcze o specjalnym dozorze

3.Zakłady poprawcze dla nieletnich upośledzonych umysłowo lub z zaburzeniami

4.Policyjne Izba Dziecka

5.Pogotowia Opiekuńcze

6.Domy Małego Dziecka

7.Domy Dziecka

Każdy zakład ma swój regulamin , w którym są zarówno kary jak i nagrody.

SYSTEMY RESOCJALIZACYJNE :

Modele pomocy dla niedostosowanych społecznie :

1. Model dyscyplinarno – izolacyjny

izolacja od społeczeństwa i egzekwowanie kary

2.Model opiekuńczo – izolacyjny

izolacja ale ważniejsza od kary jest opieka i

zaspakajanie potrzeb które nie były zaspokojone w środowisku

3.Modele terapeutyczno – psychologiczne :

praca psychologa nad zmianą postaw , motywacji , celów życiowych

ZASADY PRACY RESOCJALIZACYJNEJ WG . POSPISZYLA :

1.Wyzwolić energię wychowanków do budowania motywów prospołecznych

2.Przywracanie wiary w człowieka

3.Budowanie empatii

4.Rozwój wyobrażni na temat losów innych

5.Nauka konieczności rezygnacji z własnych potrzeb

6.Zasada atrakcyjności ekwiwalentu emocjonalnego własnych wrażeń