1.Definicja,cechy i warunki funkcjonowania gosp. rynkowej

Opiera się ona na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej.Charakteryzuje się tym, iż prawie wszystkie zasoby,których prawo własności jest nienaruszalną zasadą,znajdują się w rękach społeczeństwa czyli są własnością prywatną

Gospodarka rynkowa posiada dwie podstawowe cechy:

ü Dominuje w niej prywatna własność czynników produkcji

ü Występuje rynkowy mechanizm funkcjonowania gospodarki

dominacja prywatnej własności, rachunku mikroekonomicznego, praca na własny rachunek i odpowiedzialność, wymienialność pieniądza i mechanizm rynkowy jako główna forma funkcjonowania gospodarki.

2.Popyt,funkcja popytu i nietypowe krzywe popytu.

Popyt, ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie przy ustalonej cenie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrost ceny powoduje zmniejszenie wielkości popytu, a obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu.

Funkcja popytu

Przy konstruowaniu funkcji popytu ustalamy cenę na poziomie nieskończoności i stopniowo ją obniżamy do momentu, gdy nie zgłosi się pierwszy konsument gotowy nabyć jedną jednostkę dobra po określonej cenie. Następnie dalej obniżamy cenę, aż nie zgłosi się kolejny konsument, itd. Postępujemy tak, aż cena spadnie do zera. Odcinki osi układu współrzędnych również należą do krzywej popytu, ale zwykle pomijamy je przy konstrukcji.

Równanie liniowej krzywej popytu: Q = a - bp

Cena graniczna jest to maksymalna cena, jaką konsument jest gotów zapłacić za dane dobro.

Nietypowe krzywe popytu:

• popyt nie reaguje – popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) dotyczy dóbr pierwszej potrzeby, niesubsydiowalnych (leki, sól, trumny itp.) à wykresem jest linia pionowa

• popyt reaguje krańcowo – popyt doskonale elastyczny, całkowicie zamiera popyt na dane dobro à wykresem jest linia pozioma

• popyt reaguje paradoksalnie (c↑p↑ lub c↓p↓)

o paradoks Veblena – dobra prestiżowe c↑p↑

o paradoks Giffena – dobra podrzędne (efekt dochodowy silniejszy od efektu substytucyjnego), mimo podwyżek cen, spadku dochodów, dobra te są nadal tańsze od innych, więc wzrasta na nie popyt

o paradoks spekulacyjny – oczekiwania co do kształtowania się cen

3. Czynniki ksztaltujace popyt i podaz.

Czynniki kształtujące popyt:

a) ekonomiczne: cena, dochody, skłonność do oszczędzania, poziom dóbr i usług substytucjonalnych i komplementarnych

b) demograficzno - przyrodnicze: klimat, liczba ludności, struktura ludności wg płci i wieku

c) materialne: postęp naukowo - techniczny, stan posiadania społeczeństwa

d) społeczne: wykształcenie, religia, tradycja

e) psychologiczne: podatność na reklamę, oddziaływanie grupy na człowieka, moda

Czynniki kształtujące podaż:

- cena

- dostępność i cena czynników wytwórczych

- stosowana technologia wytwarzania

- oczekiwane zmiany cen

- ceny innych produktów

- czynniki losowe np. susza

4.Elastycznosc dochodowa popytu. Krzywe engla

Dochodowa elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą dochodów nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1%.

Krzywe Engla wyznacza się analizując stosunek wzrostu ilości nabywanej danego dobra do wzrostu dochodu, co przedstawia krzywa dochód konsumpcja. Jeśli ilość nabywana dobra rośnie wolniej niż dochód to jest to dobro podstawowe, jeśli ilość nabywana dobra rośnie szybciej niż dochód to jest to dobro luksusowe, a jeśli ilość nabywana dobra maleje w miarę wzrostu dochodu to takie dobro nazywamy podrzędnym.

5.Cena jako aktywny element rynku i jej funkcje

Funkcje cen:

-informacyjna: podstawa podejmowania decyzji przez producentów i konsumentów

-kosztowa: producent ponosi koszty

-przychodowa: dostarcza środki finansowe na prowadzenie dalszej działalności

-motywacyjna: wysokość cen produktu kształtuje u producenta strukturę produkcji a u konsumenta strukturę konsumpcji

-bilansowa: wykorzystuje ceny dla równoważenia rynku

6.Interwencjonizm panstwowy w gospodarce rynkowej.

.Interwencjonizm – stosunki gospodarczo-polityczne, polegające na bezpośrednich interwencjach państwa w wolny rynek. Niekiedy rozumiane jako teoria ekonomiczna zalecająca takowe podejście.

10.Rola msp w gospodarce narodowej.

Polityka gospodarcza prawie wszystkich krajów o gospodarce rynkowej uznaje potrzebę wspierania rozwoju mniejszych przedsiębiorstw ze względu na korzyści wynikające z ich funkcjonowania w gospodarce narodowej. Kraje wysoko rozwinięte wyraźnie akcentują, że bez rozwoju małych przedsiębiorstw niemożliwe jest harmonijne funkcjonowanie mechanizmów rynkowych. Dotyczy to zwłaszcza realizacji podstawowej zasady systemu rynkowego, jaką jest zasada rozwoju konkurencji. Wzmacniając konkurencję małe przedsiębiorstwa umożliwiają uzyskiwanie równowagi rynkowej oraz stają się poważnym czynnikiem utrzymywania cen wyrobów na odpowiednio niskim poziomie, co sprawia, że mogą również umocnić pozycję konkurencyjną gospodarki kraju na rynkach zagranicznych.

Małe przedsiębiorstwa, w przeciwieństwie do przedsiębiorstw dużych nastawionych na produkcję wieloseryjną i masową, łatwiej dostosowują się do zmieniających się postaw konsumpcyjnych. Częstokroć lepiej mogą zaspokajać różnorodne gusty i wymagania konsumentów. Są w stanie szybko reagować na zmiany popytu, a w razie jego zwiększenia – wypełnić braki na rynku.

7.Przedsiebiorstwo w gospodarce rynkowej i jego formy organizacyjno prawne.

rzedsiębiorstwo jest podstawowym ogniwem życia gospodarczego. To sprawność działania poszczególnych przedsiębiorstw decyduje o sprawności całej gospodarki. Każde przedsiębiorstwo bez względu na formę własności i strukturę organizacji, charakteryzuje się :

1) celem działalności

2) odrębnością ekonomiczną – przedsiębiorstwo dysponuje wydzielonym majątkiem, który rozwija.

3) odrębnością prawną – ma osobowość prawną.

4) odrębnością organizacyjną

5) wyodrębnieniem obszaru – na którym jest zlokalizowane

1) kooperacja – forma, w której istnieje dobrowolna współpraca przedsiębiorstw w oparci o zawartą umowę. Strony nie tracą odrębności prawnej i samodzielności gosp. w dziedzinach nie zawartych w umowie. Formy kooperacji:

a) konsorcjum

b) kartel

2) koncentracja – forma, w której strony tracą samodzielność gosp. na rzecz centralnego kierownictwa, podporządkowując się mu. Często rezygnują z odrębności prawnej.

9.Istota spolecznej gopsodarki rynkowej.

Istotą gospodarki rynkowej jest istnienie możliwie dużej liczby niezależnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) – stwarza to, bowiem możliwość istnienia konkurencji, a ta jest niezbędnym atrybutem rynku, siłą napędową każdej firmy.

11.Istota i funkcje pieniadza oraz rodzaje popytu na pieniadz.

istota pieniądza – określana jest przez spełniane funkcje pieniądza

Funkcje:

Środek wymiany. W gospodarce pieniężnej ludzie mogą sprzedawać komukolwiek to, co chcą, a następnie za pieniądze, które otrzymają, mogą kupić pożądane dobro lub usługę. Tak więc pieniądz, będąc środkiem wymiany, znacznie ułatwia i przyspiesza proces wymiany dóbr i usług w stosunku do stosowanego dawniej handlu wymiennego.

Miernik wartości. Pieniądz umożliwia określenie ceny danej rzeczy w sposób zrozumiały dla wszystkich.

Środek przechowywania wartości. Pieniądz umożliwia łatwe przechowywanie wartości, aby dokonać zakupu dóbr lub usług w przyszłości.

Wartość pieniądza - realna wartość pieniądza zależy nie od jego nominału, lecz od siły nabywczej, czyli ilości i jakości dóbr, które można za określoną sumę pieniędzy nabyć. Rosnące ceny powodują, że za tą samą sumę pieniędzy możemy coraz mniej kupi

Według teorii popytu na pieniądz J.M Keynesa powody, co do chęci posiadania i utrzymywania pieniądza są następujące:

popyt na pieniadz

* powód transakcyjny rodzi popyt transakcyjny, który wynika z konieczności posiadania pieniądza w celu dokonywania operacji handlowych;

* powód przezornościowy (ostrożnościowy) rodzi popyt przezornościowy (ostrożnościowy), który wynika z niepewności co do przyszłych dochodów i wydatków oraz dążenia do bezpieczeństwa;

* powód spekulacyjny rodzi popyt spekulacyjny, który polega na dążeniu do posiadania pieniądza przynoszącego zysk w przyszłości;

* powód portfelowy rodzi popyt portfelowy, który jest konsekwencją występowania skłonności do posiadania pieniądza w sytuacji niechęci do podejmowania ryzyka.

12.Akcje i obligacje jako papiery wartosciowe.

AKCJE – z łaciny „actio”; są to papiery wartościowe, które emitowane przez spółkę akcyjną jako dokumenty, stwierdzają ułamkową własność kapitału akcyjnego oraz ogół praw i obowiązków przynależnych akcjonariuszom, czyli osobom nabywającym akcje. W powyższym znaczeniu, akcje stanowią formę finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorstw z jednej strony, a z drugiej formę inwestowania własnych oszczędności w aktywny sposób.

Obligacja jest instrumentem fi nansowym (a jednocześnie papierem wartościowym),

którego emitent jest dłużnikiem obligatariusza (posiadacza obligacji) i zobowiązuje

się wobec niego do świadczenia polegającego na wykupie obligacji.

Oznacza to, że emitent obligacji zaciąga dług u obligatariusza i zobowiązuje

się spłacić ten dług (wraz z odsetkami).

13.Produkt narodowy pojecie i rodzaje i sposoby jego

pomiaru.

Produkt Narodowy Brutto -jest miarą aktywności gospodarczej całego narodu, wlicza się więc do niego produkcję powstałą jako rezultat wykorzystania czynników produkcji danego narodu bez względu na ich lokalizację;

Produkt Narodowy Netto - wyraża wielkość produktu narodowego z potrąceniem tej części produkcji, która jest niezbędna do odtworzenia zużytych dóbr kapitałowych;

14.Narzedzia polityki pieniezno kredytowej banku centralnego.

Realizatorem polityki pieniężnej jest na ogół bank centralny. Wpływ rządu na bank centralny jest różny w poszczególnych krajach.

W Polsce bankiem centralnym jest Narodowy Bank Polski, do którego głównych zadań związanych z polityką monetarną należy zaliczyć: ustalanie podstawowych stóp procentowych, udzielanie kredytów refinansowych bankom, kształtowanie systemu rezerw obowiązkowych, kształtowanie zasad ustalania kursu walut obcych, regulacja obrotu dewizowego, prowadzenie gopodarki rezerwami dewizowymi, emisja własnych papierów wartościowych i obrót papierami wartościowymi emitowanymi przez skarb państwa, licencjonowanie banków i nadzór nad ich działalnością.

Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej można podzielić na trzy główne grupy: instrumenty kontroli ogólnej (zmiany oficjalnej stopy redyskontowej, operacje otwartego rynku i system minimalnych rezerw obowiązkowych), instrumenty kontroli selektywnej (kontrola rozmiarów udzielonych pożyczek, kontrola stóp procentowych i polityka selektywnych wskaźników rezerwowych) oddziaływanie poprzez perswazję (przekazywanie sugestii w sprawie pożądanych kierunków polityki banków prywatnych).

Funkcje stopy procentowej (dochodowa, agregacyjna, informacyjna, rozdzielcza, motywacyjna i redystrybucyjna ). Manipulowanie stopami procentowymi ma istotny wpływ na gospodarkę.

.15.Rola i funkcje banku centralnego i komercyjnego.

Rola NBP jako banku centralnego państwa polega na formułowaniu i realizacji polityki pieniężnej, organizowaniu i czuwaniu nad sprawnym przebiegiem procesów rozliczeń i rozrachunków w systemie bankowym. NBP ponosi także współodpowiedzialność za politykę dewizową i politykę kursu walu

Centralny bank państwa - będąc bankiem państwa NBP, prowadzi rachunki bankowe dla budżetu państwa, centralnych instytucji państwowych oraz jednostek budżetowych. Przeprowadza w imieniu państwa operacje finansowe w kraju i za granicą, gromadzi i zarządza rezerwami dewizowymi, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne, jest odpowiedzialny za utrzymanie stabilnego poziomu cen.

rola banku komercyjnego

Zadania banku

-gromadzenie środków pieniężnych

-udzielenie kredytów i pożyczek pieniężnych

-dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym.

Funkcje banku komercyjnego w kontekście wykonywanych czynności bankowych to:

· dochodowa- bank gromadzi środki pieniężne i działa na rzecz maksymalizacji zysku dla właścicieli

· rozdzielcza- bank prowadzi działalność kredytową

· emisyjna- bank ma uprawnienia do emisji pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego

· depozytowa- bank jest depozytariuszem środków pieniężnych

16.Deficyt budzetowy,dlug publiczny oraz zrodla ich finansowania

Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.

Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub in. związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych. Zobowiązania te mogą mieć charakter krótko- (do 1 roku), średnio- (do 10-15 lat) lub dSpołeczność pracując przez długie lata oszczędza, gromadzi swój kapitał w postaci nieruchomości, rachunków oszczędnościowych, akcji, obligacji przedsiębiorstw jak również obligacji rządowych. Tak więc z jednej strony ludzie trzymają swoje pieniądze w papierach wartościowych, które są pożyczką dla państwa – czyli długiem publicznym z drugiej zaś strony akumulują oszczędności w kapitale rzeczowym. Co się jednak dzieje gdy dług publiczny rośnie?. Ludzie muszą ograniczać swoje inne aktywa, które ostatecznie są własnością prywatnego kapitału. Dlatego też mówimy, iż dług wypiera prywatny kapitał. Nasuwa się przy tym pytanie jak dużo dług może wyprzeć kapitału? Zależy to od warunków produkcji i zachowań gospodarstw domowych w ramach oszczędzania.ługoterminowy (powyżej 15 lat).

17.Teorie objasniajace przyczyny inflacji,rodzaje inflacji i jej skutki.

Przyczyny inflacji są różne. Mogą one tkwić w polityce pieniężnej, kredytowej, budżetowej i inwestycyjnej w dysproporcjach gospodarczych, w spadku wartości waluty krajowej w stosunku do walut zagranicznych, we wzroście cen surowców czy paliwa i energii na rynku światowym. Do najważniejszych możemy zaliczyć:

* niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)

* przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)

* ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

* wadliwą strukturę gospodarki

* wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrostu cen)

* import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)

* długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)

* recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)

* monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

Skutki inflacji ponosi zarówno społeczeństwo, jak i gospodarka narodowa. Negatywne skutki inflacji, zwłaszcza przy inflacji nieprzewidzianej ponoszą;

* ludzie oszczędzający - kiedy trzymają pieniądze w kieszeni lub na rachunku oszczędnościowym płatnym na żądanie,

* banki, które udzielają pożyczek na długie okresy i w momencie wypłaty udzielonych pożyczek pieniądze przy inflacji mają dal banków mniejszą siłę nabywczą,

* ludzie pracujący, którzy w związku z inflacją otrzymują podwyżkę płac popadają w wyższy podatek ,czyli w wyższą kategorię stawek podatkowych,

* emeryci, gdyż indeksacja emerytur, tak jak wzrost płac pracowników nie nadąża za wzrostem cen.

Istnieje wiele rodzajów inflacji, do najważniejszych jednak należą:

* inflacja z punktu widzenia przyczyn

o popytowa - jest ona wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Nazywa się ją także inflacją pieniężną. Występuje wówczas, gdy globalny popyt wzrasta szybciej niż wielkość produkcji.

o kosztowa - związana jest ze wzrostem kosztów produkcji. Pojawia się wtedy gdy są ograniczenia w podaży jednego lub kilku zasobów oraz występuje wzrost cen na te zasoby np. odcięcie dostaw ropy naftowej z importu z powodu wojen, czy ograniczenie dostaw surowców rolnych z powodu nieurodzaju powodują, że fizycznie jest mniejsza ilość zasobów do produkcji oraz wzrastają ich ceny. Następną przyczyną mogą być podwyżki płac niepokryte wzrostem wydajności pracy, ponieważ na wzrost kosztów robocizny na jednostkę wyrobu powodują w konsekwencji wzrost cen

o strukturalna - pojawiająca się wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury produkcji w związku ze zmianami struktury gospodarki w kraju, a braku określonych towarów na rynku nie można szybko pokryć niezbędnym importem. Zmiana struktury gospodarczej pociąga za sobą koszty finansowe, przykładowo zakup nowych technologii czy zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry. Koszty te znajdują swoje odbicie w podniesieniu cen przynajmniej w pewnym okresie czasu.

* ze względu na natężenie

o inflacja pełzająca (do kilku procent w skali rocznej), nie powodująca zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli

o inflacja kroczącą (do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać kontroli

o inflacja galopująca (powyżej 20%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego

o hiperinflacja, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego

18.Przyczyny i rodzaje bezrobocia

1. bezrobocie frykcyjne

2. bezrobocie strukturalne

3. bezrobocie cykliczne

4. bezrobocie sezonowe

Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu

Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności).

Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało produktywnymi.

Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy.

Pracodawcy mogą obawiać się zatrudniania osób pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy popyt będzie mniejszy.

19.Zaleznosc inflacji i bezrobocia.Krzywa phillipsa

Obydwie rozważane przez nas kategorie ekonomicznie na pierwszy rzut oka wydają się nie wykazywać ze sobą związku. Po chwilowym zastanowieniu możemy zaryzykować istnienie następującego mechanizmu: jeżeli maleje liczba bezrobotnych (spada stopa bezrobocia), osoby, które zyskują pracę dysponują stałym dochodem i przez to wydają więcej, a więc społeczeństwo jako całość również może wydawać więcej. Ponieważ przedsiębiorcy dostarczający dobra na rynek obserwują ten proces, na wzrost wydatków zareagują podniesieniem cen, gdyż przypuszczają, że nabywcy będą skłonni zapłacić więcej przy wyższym dochodzie. Na podstawie tego zgoła bardzo uproszczonego rozumowania można zatem sformułować następującą tezę: spadek stopy bezrobocia pociąga za sobą wzrost cen czyli inflację.

Krzywa Phillipsa

dowodził on, że roczne zmiany płac zależą ujemnie od rocznych stóp bezrobocia. Analogiczny wniosek wyciągnięto niebawem w stosunku do zmiany poziomu cen i zależność ta szybko zajęła ważne miejsce w makroekonomii pod mianem krzywej Phillipsa. Nowa teoria przyniosła ważną konsekwencję dla polityki gospodarczej: stwierdzała mianowicie, że utrzymywanie pełnego zatrudnienia przy stabilnych cenach jest niemożliwe do zrealizowania. Oba cele stały ze sobą w wyraźnej sprzeczności – należało je więc traktować jako substytucyjne.

20.Pojecie oraz rodzaje czynnikow wzrostu i rozwoju gospodarczego.

Czynniki wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy oznacza sytuację, w której produkcja dóbr i usług, mierzona wzrostem PKB, rośnie z okresu na okres. Wzrost gospodarczy zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników:

Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek.

Praca - Poziom wykształcenia polepsza jakość i zwiększa rentowność pracy.

Kapitał - to zasoby środków wykorzystane w procesie wytwarzania produkcji. Otoczenie zewnętrzne - żaden kraj nie może rozwijać się sam. Gospodarka krajowa prowadzi ze światem zewnętrznym wymianę towarów, kapitałów, wyników badań naukowych.

Rozwój gospodarczy jest długofalowym procesem przemian dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym. Jest terminem szerszym, ponieważ oprócz zmian ilościowych obejmuje zmiany jakościowe (zmiany organizacji społeczeństw)

Czynniki rozwoju gospodarczego:

* kapitał ludzki

* ziemia i surowce – odnawialne i nieodnawialne

* postęp techniczny

* inwestycje – powiększanie kapitału rzeczowego