:ariska podczas

(Al Kunde), który prawdopodobnie miał być Amerykaninem polskiego pochodzenia, wymieniony zaraz po nim⁴⁴.

Zresztą chyba dobrze, że anonimowy polski robotnik ma tak małą rolę. Pierwotnie miał większą. W rozbudowanej se­kwencji ukazującej fantazje amerykańskiego pracownika fa­bryki, Joe'a Dunhama, Polak jest słabo zmotywowanyrn ro­botnikiem w Warszawie, „posłusznym", ale nie zamierzającym „przejmować się kłopotami reszty świata". Jego samolubne leni­stwo przerywa niemiecka inwazja na Polskę, Symboliczny Polak najwyraźniej przyniósł zgubę swojemu narodowi poprzez brak czujności i poczucia obowiązku. Kontrastuje z tym filmowy obraz rosyjskiego robotnika, który także pracuje, ale ważniejsza jest jego reakcja na niemiecką inwazję, po której „zostawił swoją maszynę, by chwycić za broń". OWI wyraziło sprzeciw: „Czy naprawdę możemy powiedzieć, że to samozadowolenie i ni­skie morale polskich, czeskich i francuskich robotników dopro­wadziły do blitzkriegu w ich krajach?". Bez względu na to, czy OWI chciało objaśniania wojny jako wywołanej przez lenistwo, czy też przez faszyzm — jak brzmiała jego ulubiona wersja — to zestawienie leniwego, samolubnego Polaka z dzielnym rosyj­skim patriotą jest symptomatyczne dla hollywoodzkiej praktyki ukazywania Polski w niepochlebnym świetle. Tę złośliwie po­myślaną sekwencje najwidoczniej wycięto lub skrócono w osta­tecznej wersji, tym samym ograniczając rolę Donatha.

Inna lekceważąca wzmianka o Amerykanach polskiego po­chodzenia pojawia się w filmie RKO z 1943 roku Tender Com-rade. Ginger Rogers występuje jako gospodarna Jo Jones, która

przekonuje grupę koleżanek z fabryki uzbrojenia do wspólnego mieszkania i podziału wydatków. Najmłodsza z grupy, Doris White (Kim Hunter) wychodzi za żołnierza i nieśmiało ogłasza to nagłe zamążpójs'cie swoim przyjaciółkom. Następuje taki oto dialog; „Jak się teraz nazywasz?", pytają ją. „Dumbrowski", od­powiada, wyraźnie zawstydzona. „Chcesz powiedzieć, że za­mieniłaś nazwisko takie jak «White» na «Dumbrowski»?", pyta z niedowierzaniem inna robotnica, zacinając się przy wymowie nazwiska. W tym momencie Jo wtrąca surowo: „Co jest nie tak z «Dumbrowski»"?. Tak kończy się ta nieprzyjemna konwer­sacja. Mąż, Mikę Dumbrowski (Richard Martin), pojawia się później w krótkiej scenie, ale jest nieciekawą miernotą. Oboje z żoną ukazani są jako beznadziejnie naiwni. Scena w oczy­wisty sposób sugeruje, że polskie nazwisko to piętno, którego nie przyjąłby dobrowolnie nikt rozsądny. To, że inna postać sprzeciwia się wyrażaniu werdyktu społeczeństwa w tej kwe­stii, znaczy tylko, że przyznawanie pewnych rzeczy publicznie bywa w złym guście, a nie, że coś jest nie w porządku. Fakt, że Hollywood znów posłużyło się nazwiskiem Dumbrowski w tym z oczywistych względów wstydliwym⁴⁵ zapisie do wskazania Po­laka, świadczy o pogardzie⁴⁶.

Poza tymi paroma wizerunkami mamy tylko urywki. Weźmy na przykład śmiechu warty, niskobudżetowy film Hitler — Dead orAlive o właśnie wypuszczonych z Alcatraz gangsterach, którzy postanawiają zrobić patriotyczny użytek ze swoich przestępczych skłonności i zamordować Adolfa Hitlera dla miliona dolarów na­grody, jaką obiecuje bogaty ekscentryk, jeszcze większy patriota.

⁴⁴ Zobacz pełna listę płac Gangiuay for Tomorrow (1943), TCM Movie Database, Jittp://www.tcm.com/tcmclb/titlc.jsp?stid=75985&category=FuJl-Crcdits. Ten sam los spotkał Uickie'ego Meyersa, który zagrał mikrosko­pijna rolę Norwaskiego, być może Polaka, w łaskawie zapomnianym filmie GoodLuck, Mr. Yates (Columbia, 1943).

316

Ang. dumb — głupi, tępy (przyp. red.).

Postać Rogers jest zarówno przywódczynią grupy, jak i jej custos morum. W pewnym momencie wygłasza płomienną przemowę o patriotyzmie i odpowiedzialności obywatelskiej. w¹ porównaniu z nią polskie postacie są nieistotne i niepoważne.

317