Nazwa ośrodka: Regionalna Agencja Restrukturyzacji “ODNOWA” Sp. z o. o.
w Suwałkach, Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR" sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PARP

Tytuł pakietu: Nowe zadania dla pracodawcy

Grupa: Reforma Systemu Ubezpieczeń Społecznych

Autor: Tadeusz Kłaczkowski

Aktualizacja: Tomasz Burzyński

Data aktualizacji: 20.10.03r.

1.Charakterystyka trzech filarów emerytalnych z określeniem roli pracodawcy w każdym z nich.

Docelowo w nowym systemie emerytalnym wszyscy przyszli emeryci będą otrzymywać świadczenie z dwóch obowiązkowych źródeł (I i II filar) oraz ewentualnie z ubezpieczeń dobrowolnych (III filar).

I filar to emerytura wypłacana ze zreformowanego ZUS w/g nowych zasad. Emerytura z tego źródła będzie - jak dotąd - wypłacana przez ZUS i finansowana z bieżących składek wszystkich pracujących. W ramach działania I filaru utworzone zostaną dla wszystkich ubezpieczonych indywidualne konta, na których będą zapisywane wszystkie wpłacone składki. Dla wszystkich, którzy pracowali w momencie rozpoczęcia reformy, a urodzili się po 31 grudnia 1948 r. zostanie naliczony tzw. kapitał początkowy.

Pracodawca będzie miał obowiązek:

• zgłosić do ubezpieczenia społecznego,

• informować ZUS o zmianach,

• odprowadzać składkę na ubezpieczenie za siebie i za pracownika,

• przygotować dane do naliczenia kapitału początkowego.

II filar - to oszczędzanie w prywatnym funduszu emerytalnym wybranym przez pracownika. Pracodawca będzie odprowadzał do ZUS składkę na ubezpieczenie w II filarze. ZUS dokona podziału przekazanych składek i przekaże składkę do właściwego Otwartego Funduszu Emerytalnego. Pracodawca uczestniczy w II filarze tylko w zakresie naliczenia i przekazania składki. Zakazane jest prowadzenie działalności akwizycyjnej wśród pracowników, a także pośredniczenie w takiej działalności. W przypadku naruszenie tych zakazów UNFE może nałożyć na pracodawcę kary - do wysokości 1 mln zł, wykreślenia z rejestru osób uprawnionych do akwizycji.

III filar to ubezpieczenia dobrowolne, z których najbardziej korzystną formą oszczędności na starość będą Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). Decyzja o założeniu PPE jest decyzją pracodawcy. Wprowadzenie takiego programu wymaga spełnienia przez pracodawcę następujących warunków:

-umożliwienie udziału w programie co najmniej połowie pracowników zakładu - przy

zasadzie równego dostępu

-wynegocjowanie zasad działania programu ze wszystkimi związkami zawodowymi lub inną

reprezentacją pracowników

-zarejestrowanie programu w Urzędzie nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi.

Do pracodawcy należy:

• wybór formy programu,

• przygotowanie dokumentów tworzących PPE,

• wybór instytucji administrującej programem lub powołanie pracowniczego funduszu emerytalnego,

• przeprowadzenie negocjacji ze związkami zawodowymi lub inną reprezentacją załogi,

• zawarcie zakładowej umowy emerytalnej,

• rejestracja programu w UNFE,

• naliczanie i odprowadzanie składek na rachunek pracownika do podmiotu zarządzającego

środkami.

2.Przeprowadzenie ubruttowienia płac w celu ustalenia podstawy do naliczenia składki.

W nowym systemie emerytalnym składkę na ubezpieczenie społeczne będą w mniej więcej równych częściach płacili pracownik i pracodawca. O część przypadającą na pracownika zostaną, od 1 stycznia 1999r., “ubruttowione” płace na podobnej zasadzie jaką zastosowano przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fizycznych. Nowo wyliczona płaca brutto(tj. powiększona o część składki płaconą przez pracownika) będzie stanowić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Składka płacona przez pracownika nie będzie wchodzić do podstawy naliczania podatku dochodowego od osób fizycznych. Ubruttowienie będzie operacją techniczną, nie spowoduje zmniejszenia wynagrodzenia netto.

Pracodawca będzie musiał ubruttowić płace od 1 stycznia 1999r.

3.Zorganizowanie wewnętrznego systemu informacji dla pracowników i ZUS.

Pracodawca - płatnik składek - będzie musiał informować pracownika o wysokości odprowadzanych składek - ile za pracownika, ile za siebie. Sposób informowania należy do pracodawcy, może to być np. odcinek listy płac tzw. pasek.

Zakres obowiązków płatnika składek w nowym systemie ulega znacznemu rozszerzeniu. Wszystkie informacje dotyczące rozliczeń składek i świadczeń będą ewidencjonowane na odrębnych kontach, które płatnicy będą mieli w ZUS. Obowiązki pracodawcy w zakresie zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenia kont i rejestrów oraz zasady rozliczania składek i zasiłków zawarte są w rozdziale 4 art. 33 - do art. 50 ustawy o ubezpieczeniach społecznych. ZUS przeprowadzi szkolenia pracodawców w tym zakresie po wejściu w życie ustawy o emeryturach i rentach i przepisów wykonawczych.

4. Wdrożenie nowych zasad naliczania, rozliczania i przekazywania składek.

Pracodawca będzie musiał obliczyć i przekazać do ZUS składki z rozbiciem na rodzaje ubezpieczeń. Nie będzie ich przekazywać osobno, ale wyliczyć musi. na pracodawcy spoczywa obowiązek pilnowania limitu górnej granicy podstawy wymiaru składki - 30-krotności prognozowanej średniej krajowej.

Pracodawca, jako płatnik składek co miesiąc będzie przekazywał do ZUS:

• miesięczne raporty imienne odnoszące się do każdego ubezpieczonego z osobna, w których będą zawarte m.in. jego dane identyfikacyjne, wymiar czasu pracy, wyliczenie należnych składek na ubezpieczenia społeczne (z podziałem na poszczególne ubezpieczenia), podstawa wymiaru i kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, rodzaje i okresy przerw w opłacaniu składek,

• deklarację rozliczeniową, która będzie zawierać m.in. dane identyfikacyjne płatnika składek, informacje o liczbie ubezpieczonych, zestawienie należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń społecznych, zestawienie należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zestawienie zbiorcze należnych składek oraz kwot do zapłaty. Płatnik będzie zwolniony z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz miesięcznych raportów imiennych za kolejny miesiąc, jeżeli nie nastąpiły żadne zmiany w stosunku do miesiąca poprzedniego.

Pracodawca będzie przekazywał składki na wydzielone rachunki w NBP - należności z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne, należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, należności z tytułu składek na FP i FGŚP. Od 1 stycznia 2000 r. będą gromadzone należności na odrębnym rachunku z tytułu składek na PFRON.

Dokumenty powyższe będą składane w następujących terminach:

• 5 dnia m-ca jednostki budżetowe gospodarki pozabudżetowej w rozumieniu art.14-17 ustawy Prawo budżetowe z dnia 5.01.1991r.,

• 10 dnia miesiąca osoby indywidualnie rozliczające się z ZUS,

• 15 dnia miesiąca wszyscy pozostali płatnicy.

Jeśli zajdą jakieś zmiany w sytuacji pracownika - pracodawca musi w ciągu 7 dni poinformować ZUS.

5.Przygotowanie dokumentacji dla ZUS do naliczania kapitału początkowego dla pracujących w wieku do 50 lat.

ZUS będzie miał 5 lat od daty wprowadzenia nowego systemu emerytalnego na obliczenie kapitału początkowego dla wszystkich ubezpieczonych, których to dotyczy. Oznacza to praktycznie konieczność zgromadzenia przez każdą osobę objętą powszechnym ubezpieczeniem społecznym - w terminie i trybie wybranym przez ZUS - takiej samej dokumentacji, jaką musi zgromadzić osoba przechodząca na emeryturę ze starego systemu. ZUS będzie żądał takich dokumentów od pracodawcy.