METODY PROGNOZOWANIA PLONÓW: Metody intuicyjne: Metoda obserwacyjna: polega na wielokrotnej lustracji sadu i obserwowaniu przebiegu wegetacji oraz wpływu najistotniejszych czynników na plony, po przez wszystkie formy fenologiczne(1. zawiązywanie pąków kw. 2.spoczynku zimowego, 3. kwitnienia, 4. intensywnego wzrostu i rozwoju ow, 5. dojrzewanie owoców) Metoda ekspertów: tylko dla osób z dużym doświadczeniem, Metoda zbierania opinii - wykonywana w oparciu o wyniki ankiet, wypełnianych przez osoby związanych z produkcją i obrotem owoców oraz doradztwem sadowniczym. Metody Bevandorfska - polega na wykonywaniu pomiarów biometrycznych drzewa, w celu określenia siły wzrostu drzewa, pomiar dotyczy obw. Pnia, PPPPP-pole pow. przekroju poprzecznego pnia, polega na mierzeniu powierzchni owoconośnej, należy wziąć pod uwage rozpiętość korony, długość i ilość odrostów jednorocznych; pomiar zależy od rodzaju drzewa, wykonuje się po czerwcowym opadzie zawiązków, wyniki podawane są w t/ha, stosuje się na kilku drzewach(wiarygodność) TATURA: drzewo w kształcie Y, sadzimy okulanty 4,5-6m x 0,9-2 m, max wys. 3m ; DRILING: 3 przewodniki są do siebie pod kątem 20 C, musi być stelaż, dość duże odległości między drzewami WAZOWA, pucharowa: usuwa się przewodnik i pędy rosnące pionowo ; Formy do ogrodów przydomowych: sznury pionowe, sznury poziome, sznury skośne, formy sztandarowe, formy kratowe, formy łukowe, świeczniki MIKADO 4przewodniki, konary przymocowane do drutów, każdy z nich prowadzony na wysmukłe wrzeciono, dobrze oświetlona HYTEC przypomina wrzeciono, każdego roku wycina się przewodnik i zastępuje go najbliższym pędem, powoduje zagęszczenie korony i mniejsze doświetlenie, osłabia wzrost, prowadzona przy palikach SOLEN: korona dobrze naświetlona, główny pień wys. 1,2 m, formujemy 2 pędy, na każdym po 12 długopędów. FORMOWANIE KORONY WRZECIONOWEJ: delikatne cięcie po posadzeniu, przyginamy pędy aby był kąt prosty między przewodnikiem a bocznym pędem, w 2 roku tniemy lub przyginamy, w 3-4 roku formujemy przewodnik, kształtujemy koronę, po 4 roku cięcie odnawiające KORONA SZPALEROWA wyprowadza się przewodnik a pędy kieruje się w dwie przeciwne strony, albo pod kątem 90st. albo pod kątem ostrym; korona jest piętrowa; ma znaczenie ozdobne, wycina się wszystkie pędy które wchodzą na międzyrzędzia. KORONA OSIOWA: przypomina walec, wys 2,5-3m; mocny przewodnik, słabsze gałązki równej dł. od dołu do góry; wycinamy najstarsze pędy, nadają się drzewa dobrze wyrośnięte, wys 1,4m , dobrze rozgałęzione, Formowanie po posadzeniu nie przycinamy- tworzą się pędy krótkie pokryte pąkami kwi.; w 2 roku nie stosuje się cięcia, jedynie pęd konkurujący z przewodnikiem; w 3 roku-swobodny wzrost przewodnika do wys 2,5m, usuwa się pędy konkurencyjne, cięcie odnawiające. Formy do ogrodów przydomowych: sznury pionowe, sznury poziome, sznury skośne, formy sztandarowe, formy kratowe, formy łukowe, świeczniki ; ŚLIWY prod owoców niewielka, z powodu braku odp. Na mróz, na choroby, szkodniki , śliwa domowa- dojzałosci konsumpcyjne, odm wczesne, wybieramy odm odp na szarke, wczesne to spełniają w wiekszosci (opal, herman, katinka- nie wysoka plennosc), odm sredniowczesne (renkloda ulena- do przydomowych sadów, samopłodna, odporna. węgierka wczesna, krolowa wiktoria, silvia- odm wysoko plenne 15-20t), odm późne (stanley, węgierka zwykła-brak odp na szarke, nektaria-szarka, promis), śliwy są samopłonne lub samobezpłodne, owoce świerze są od lipca do października, ; WIŚNIE I CZEREŚNIE: - cz. ptasia, p. cerasus. - cz. pospolita, p.acidia - cz. kwaśna, p. fruticosa - cz. karłowa, p. mahaleb - antypka,
WIŚNIA: 12-15t/ha, poza łutówka wszystkie muszą mieć zapylacz, np. Pandy-nie wytrz na mróz(5t/h), głownie przetwórstwo, odm wczesne (agat, Sabina, northstar), odm sredniowczesne (nefris, pandy, kelleris 16, diament), odm późne (łutówka-doskonała przydatność przetwórcza, wytrzymałość na mróz, nie jest uszkadzana przez przymrozki, odm. Samopłodna, na kwatere jednoodmianową), ametyst), CZEREŚNIE: Gosp.: mały udział w przetwórstwie, głownie wykorzysta deserowe, zabezpieczenia przed pękaniem kosztowne, biol problem samobezpłodnosci-wymagany zapylacz, samopłodne odm; samba, santina, senata, wszystkie odm nie są odp na pękanie, od deszczu, wielkość drzewa jest uciążliwa(gisela5-droga), pref. Odm. Wytrzymałe na transport, mało odporna na przechowywanie odm wczesne (rivan), odm sredniowczesne (karesova, vega, summie), odm późne (kordia, Regina, Rainier)MALINA schem owoc:-a)owocują na p. jednorocznych: (Koral, Laszka, Veten, Canby),- b)na p. tegorocznych/powtarzają owocowanie (Pokusa, Polana, Polesie) znaczy to że np. w 2008 owocowała góra pędu a w 2009 dół pędu, po II roku wycinamy,biol: -przemarzają, są chorowite,- owoc delikatny sciągany bez dna kwiatowego wVII, gosp: Plon 4-10 t/ha, BORÓWKA biol:odporna na: mróz, choroby, szkodniki, choruje na zamieranie pędów i mączniaka, największy szkodnik- ptaki, wymaga kw.pH, mikoryza, owocuje do 40 lat, , gosp: plon 4-5t/ha max 10t/ha, lepiej owocuje na plantacjach mieszanych(nie w pełni samopłodna), owoc może być przechowywany w temp pokoj kilka dni - odm: Bluecrop: USA, spełnia war klimat, plenna, owoce duże, -odm Brygida N.Zeland.wrażliwa na mróz, -Dixi USA, -Darrow USA nadaje się do ogrodów, -Herman USA (owoce trzeba zbierać co 2 dni.) TRUSKAWKA biol: mrozoodporność rużna od -20 do -25stC., wysokie zapatrz. Na wode, gosp:6t/ha średnia kraj, 20t/ha-duży plon, odm: śr wczesne(zenta, elkat), wczesne(kent, moneauge), śr. Puźne (senga-senga), puźne(Vicada). Odm śr. Wczesne powtarzają owocowanie
POŻECZKA . Biol: mrozoodporne: (var. europeum, var sibirum,), często uszkadzana przez przymrozki wiosenne, chor. I szkodniki: opadanie liści, mącznik, rdza wejmutkowo porzeczkowa gosp: 200tys ton/ rok, plenność max 10t/ha, śr. Kraj 5t/ha odm: Jonkheer van Tets(wczesna nadaje się do pędzenia), Holenderska(najwięcej w produkcji) Detran, Tatran(duży plon), Titana (wytrzymała na choroby), AGREST gosp 5-6t/ha biol: żółty -invicta, biały triumf(choruje na mączniaka), czerwony- czerwony triumf, kati, rzeszowski
USZKODZENIE MROZOWE I PRZYMROZKOWE :- przymrozkowe: -krótkie gwałtowne spadki temp na wiosne pod koniec IV -4stC. Uszkadza kwiaty, -a): adwekcyjne(zimne masy pow. .z północy) b)radiacyjne (lokalne związane z ukształtowanim terenu) , -mrozowe (gł brzoskwiń, moreli i czereśni) uszkodzenia pędów, korzeni, korony, spękania kory, Przystosowanie. Roś do zimy: -hartowanie zmiany temp, skracanie dnia, zmniejszenie fotosyntezyzrzucenie liści, tk. Korkowa pokrywa wiązki przewodzące, skórzaste osłonki pokrywają pąki, Pędy drewnieją
Pasywne met. Ochrony: -nie zakładanie zadów w zastoiskach mrozowych, -odpowiedni dobór gat i odm, -naworzenie ochrona i pielęgnacja, -cięcie zimowo-wiosenne w odpowiednim czasie wyk.- stos. Osłon przed mroźnymi wiatrami Aktywne met. Ochrony: -ogrzanie sadu, -mieszanie powietrza, -zraszanie drzew Czynniki war. Wytrzymałość Mrozową: -naturalna odporność(ewolucyjna), -unikanie zamarzania treści komórki, - hartowanie Wpływa Na Wielkość Strat Mrozowych: -obecność w roś ptk. Krystalizacji, -stan uwilgotnienia roślin, -zaw. H2O w kom. W okresie kw., -stan zdrowotny roś. -nieprawidłowy przebieg procesu w kom. -niedobór K, Ca, białek, -zaw wapnia w kom. Polepszenie Wytrzymałości Mrozowej: -stos prep. Zaw. Br, Ca, P, -podajemy mocznik po kwitnieniu, -na 72h przed przymrozkiem oprysk „Help4%”, -Po przymrozku Asahi 0,1%, - nawozy dolistne poprawią jakość owoców (wapniowit) Wzór Kammermana Tmin=T-8,1 ; Tmin-temp spodziewana dnia następnego; T-temp o15:00 z butki meteo PRZEŻEDZANIE KWiatów/ZAWiązków.: Jabłonie- usuwanie nadmiaru kw./zaw.: -zapobiega przemiennemu owocowaniu, -poprawia jakość owoc(odp. stos. ekstraktu, wapnia)., zmiennie owocują: Jonagold, Lobo, Elisa, drobnieją: Spartan, Champion, Golden del. Śliwy: etefon (większe stężenie)(Friga, Opal, Węgierka.W.) poprawia jakość, zdrowotnośc owoc, Grusza (Konferencja, Faworytka, Red Faworytka),
Brzoskwinia(wszystkie odm.) METODY PRZEŻEDZANIA: chem. -oprysk kw/zaw. podczas kwit., nie stos. w okresie przymrozków. Preparaty: : ręcznie (lepsza jakość, wybarwienie, zaw.ekstraktu i wapnia )-w puźniejszym okresie(15-30 VI spóźnienie obniża plon następnego sezon o 10%)., -uzupełnienie chem., -gdy nie da się chem, sposoby: -przeżedz. Owocolistków (pozostawić 2-3 zawiązki), -porawki po chem., -selekcja negatywna, -usuwanie zaw. Z puźnego kwit, -rozczedzanie na pędzie w odległości ok.20cm.. Preparaty chem: -na początku kwit.: zaw.Etefon: -Etrel 480SL 40-60ml/100L., -Agrostym 480SL 40-60ml/100L.,zaw trisiarczan amonu: -ATS 0.5-1%, stos gdy 10-20% kwiató rozwiniete -pełnia kwit.: zaw. NAA: -Pommit Ekstra 110 SL 20-30 ml na 100 litrów wody, -Pomonit 505 SL, 30 ml na 100 litrów wody., -Pomonit Super 050 SL 20-40 ml /100 l wody. Stos gdy 50% kwiatów rozwinięte, można stos. do momentu, gdy zawiązki z kw. centralnych mają fi10 mm. -po kwitnieniu (2 tyg) Paturyl 100 SL 47-94 ml/100 l wody, -Bioprzerzedzacz 060 SL 75-90 ml /100L wody (najlepiej działają na zawiązki o fi 10-12 mm, nie stos. Na młode drzewa), stos. Gdy zaczynają opaać płatki korony * 3 dni od opadnięcia 80% płatk.korony -zw. Czynny NAA Pomonit super skład:- Pommit Extra 8% NAA i mocznik (ułatwia wnikanie przy złej pogodzie),- Pomonit R10(skuteczność zal.od pogody) , Pomonit 505 SL 0,5%NAA
WAR. MODYFIKUJĄCE DZIAŁANIE ŚR. CHEM: - odm. łatwo poddające się niskim dawkom: Jonagold, Gala, Idared, -wyższe dawki dla: Gloster, Boskop, Lobo,- pogoda (15-25°C), -dawka, termin, środek chem., - Spadek temp. w ciągu dnia i suche powietrze nie sprzyjają chem. przerzedzaniu.-Łatwo przeżedzamy jeśli: krótkopędy są na gałęziach zacienionych, drzewa są źle nawoż/nawodnione, sys. Korz.. jest uszkodzony(szkodniki), kwit. jest obfite, odm. mają tendencje do zżucania zaw., drzewa młode maja dużo silnych pionowych pędów, wysoka temp/wilg.pow.
-Trudno przeżedzać gdy: owoce znajdują się w słońcu, na drzewach starszych gdy zawiązki są trudnodostępne, zawiązki pojedynczo są na krótkopędach, niska wilg.ć pow. przed i po oprysku(szybsze wysychanie cieczy). Dawkowanie: odm. łatwo poddające się niskim dawkom: Jonagold, Gala, Idared, -wyższe dawki dla: Gloster, Boskop, Lobo, SYS. UTRZYMANIA GLEBY W SADZIE dostarczanie wody i skł.min, ochrona przed chwast., utrzymanie odp.struktury. TAB: sys.utrz.gl. > z upr.mech. > bez.upr.mech bez dostar.materi.org.>##czarny ugór>ugór herbicyd. Ściółka nieorg. z dostar. Mat org.>##czarny ugór z nawożeniem obornikiem>ściółka pochodzenia org. z produkcją pateri org.w sadzie >##cz.ugór z roś okrywowymi> murawa. Czarny ugór mech: Zal:: -gleba często spulchniona więc duża aktywność bakterii i intensywna mineralizacja sub.org, -lepsze zwalcznie chwastów (skuteczniejsze tylko herbicydy), -ograniczone parowanie wody, ograniczenie naworznia min., brak konkurencji o wode i skł.pok., -, Wady: zły wpływ na wł. Fizyko-chem. I biol. Gleby, ugniatanie gleby, utrata sub.org, struktury zlewanie gleby, brak fauny sprzyjającej walce ze szkodnikami, utrudniony przejazd, owoce łatwo się brudzą, zanieczyszczanie spalinami, , niebezpieczeństwo uszkodzeń pni, pąków, korzeni czarny ugór z roś. Okrywowymi meh.: -gorczyca, koniczynaod wiosny do połowy lata potem pozwala się na rozw. chwastów/wysiewa się nawóz zielony i pozostawiamy do zimy(f. okrywowa). -7-10 zabiegów koszenia lub przyorywania, -koszt zakupu i wysiew nasion.- konkurencja o wodę i skł.pok,-sprzyjają rozwojowi gryzoni. ###Ściółki org.:obornik, słoma zbożowa, siano, trociny, kora, wiórki kokosowe, kompost przemysłowy, makulatura. Nieorg: folia perf, czarna wpuklina/folia polietylenowa. Zal:: korzystne dla gleby, lepsze war: Wilg. temp sys korzen., ograniczenie chwastów, org-zwiększa porowatość, wzbogaca, więcej bakteri i dżdżownic, trociny i kora sprzyjają rozwojowi grzybów mikorytycznych, Wady: kosztowniejsze od herbicydów, pracochłonne, sprzyjają gryzoniom, większe uszkodzenia mrozowe, zakłócenia w gospodarce azotowej u młodych drzew
Murawa: (mieszanka kg/ha: życica trwała 20, kostrzewa czerwona 10, wiechlina łąkowa 10) zakładamy ją w 4 roku(wcześniej wysoka konkurencja) Zal:: ogranicza erozje; ugniatanie, wzbogaca w próchnice, ułatwia przejazd, poprawia struktóre, zapobiega wymywaniu Mg i Ca, przeciwdziała zakwaszaniu. Wady: częste koszenie (6xrok), pobiera skł pok., wyższe nawożenie, gryzonie, straty wilgoci, Ugór Herbicydowy: Zal:: skuteczny, mało zabiegów (3xsezon), ułatwia ochrone przed gryzoniami, ułatwiony przejazd dużym sprzętem, przerastanie kożeni do górnych warstw gleby(nie są uszkadzane), brak roś. Konkurencyjnych, Wady: spadek ilości pruchnicy, wzrasta odporność chwastów, uszkodzenia drzew o niskich koronach, ceny herbicydów. HERBICYDY Adiuwianty- wspomagacze(zmniejszają napiecie powieszczniowe-lepsze wnikanie): Adbios+Roudup, Atpolen+Fusilode, dejan+ Basta, Siarczan amonu+Roudup/Basta ###
Podział herb.: I -a)Totalne(na wszystkie roś.), -b)Selektywne (na określone roś. Np. jednoliścienne/dwuliścienne/grupy chwatów) II a)kontaktowe: działają na powierzchni w miejscach kontaktu z roś. b)Układowe: wnikają do wiązek przewodzących uszkadzając całą roś. III a)Dolistne działają już po skiełkowaniu (15oc), b)Doglebowe działają na: kiełkujące, młode, oraz nasiona, dawki wody: doglebowe+400-600l wody/ha,, dolistne 200-300l wody/ha, nie wykonywać gdy wieje wiatr, wykonywać rano/wieczór. Uciążliwość chwastów: konkurencja o skł, utrudniają dostęp do roś, żywiciele choró i gryzoni, allelopatyczność, łatwo się namnażają i adaptują do środowiska, rotacja herbicydów: by chwasty się nie uodparniały spis chwastów: powój polny, ostrożeń polny, skrzyp polny, chrzan, szczaw, rzepicha leśna, jeżyna popielica, wierzbownica, rdest, rumień, perz, ostrożeń, pokrzywa,