Postawa rodzicielska

Definicje:

Wg Reykowskiego - w psychologii postawę określa się jako tendencję do zachowania się w specyficzny sposób wobec jakiejś osoby, sytuacji, czy problemu, ogólnie jakiegoś przedmiotu na który jest skierowana.

Wg Ziemskiej ( na podstawie Reykowskiego) - to tendencja do zachowania się w pewien specyficzny sposób w stosunku do dziecka.

Typologie postaw rodzicielskich:

1. Koncepcja Kanera - stworzył koncepcję zwracając uwagę na postawy rodzicielskie i zaburzenia u dzieci (przytacza nawet typowe wypowiedzi matek i ojców). Wyróżnił postawy:

1. akceptacja i uczucia

2. jawne odtrącenie

3. perfekcjonizm

4. nadmierne chronienie

Do każdej z tych postaw zaproponował pewne wypowiedzi:

Ad.1 „ dzięki dziecku dom jest ciekawy” - dziecko to szczeście, poczucie bezpieczeństwa

Ad.2 „nie lubię go” - odtrącenie, agresja

Ad.3 „ nie chcę go takim jakim jest - musi być naj” - stawianie dziecku zbyt dużych wymagań, takiemu dziecku brakuje wiary we własne siły, wycofuje się

Ad.4 „ oczywiście że go lubię, widzicie jak się poświęcam?” - psucie dziecka, zbytnia pobłażliwość, nadmierna opieka , zahamowanie samodzielności dziecka.

2. Typologia Slatera - 8 typów formułuje w postaci 4 par biegunowo przeciwnych postaw:

1. pobłażliwość - surowość

2. tolerancja - brak tolerancji

3. ciepło - chłód

4. uzależnienie - separowanie się

III. Koncepcja Anny Roe - swoja koncepcje przedstawia w formie koła. Punkty centralne chłód i ciepło.

Z postawa ciepła łączą się: akceptacja, która może mieć dwa aspekty jako akceptacja kochająca ( występuje cały czas) lub jako akceptacja przypadkowa ( występuje sporadycznie).

Z postawa chłodu jak i ciepła wiąże się koncentracja na dziecku. W przypadku koncentracji nadmiernej ( ciepło), czyli nadmiernie chroniąca. Natomiast koncentracja nadmiernie wymagająca związana jest z postawą chłodu.

4. Koncepcja Schaefera - ujęta w formie zbliżającej się lub oddalającej od uznanych za podstawowe wymiary: AUTONOMII, WŁADZY, MIŁOŚCI, WROGOŚCI.

Władza i autonomia określają postawy posiadania i swobody, a miłość i wrogość to postawa akceptacji i odwrócenie. Wg Schaefera przy pomocy autonomii i miłości można wymierzyć postawę swobody, demokratyczną, współdziałania i akceptacji. Wymiary miłości i władzy ustalają postawę akceptacji nadmiernego pobłażania, chroniącego pobłażania, nadmiernego chronienia i posiadania.

Władza i wrogość to postawy posiadania, autorytatywnego, udającego przeciwstawienia się i odrzucenia.

Wrogość i autonomia wyznaczają postawy odrzucenia, zaniedbywania, obojętności, luźnego stosunku lub swobody.

5. Typologia Makarović

1. typ monarchiarny - cała władza o życzliwym charakterze i uznana przez dziecko jest w rękach matki

2. typ demokratyczny - matka pozostawia inicjatywę dziecku i jednocześnie jest gotowa do współdziałania.

3. typ tytaniczny - dziecko jest wykorzystywane przez matkę do osiągnięcia własnych celów ( nie interesują ja potrzeby dziecka)

4. typ anarchiczny - matka zezwala na niezależność dziecku, nie interesuje się jego losem.

6. Typologia Ziemskiej (która krytykuje męskie koncepcje, w których ujęciu zawarte są tylko postawy matki wobec dziecka). Dlatego ta koncepcja jest pełna, najbardziej przystępna. Postawy dzieli na 2 grupy:

1.Prawidłowe

a) akceptacja

b) współdziałanie

c) postawa nowoczesnej swobody

d) uznanie praw dziecka

2. Nieprawidłowe

A) odtrącająca

B) unikająca

C) wymagająca

D) nadmiernie chroniąca

Ad.a

Rodzice przyjmują dziecko takim jakie jest z pozytywnymi i negatywnymi cechami, dziecko jest zadowolone z siebie i życia ma poczucie bezpieczeństwa

Ad.b

Zainteresowanie i udział rodziców czynnościach, które wykonuje dziecko, ale również angażowanie dziecka w sprawy rodzinne. Jakość angażowania dziecka wiąże się z etapem rozwoju dziecka.

Ad.c

Podlega największej przemianie wraz z rozwojem dziecka stopień swobody zależy od fazy rozwoju dziecka. Daje to możliwość dziecku na podejmowanie aktywności w sposób autonomiczny i poczucie wartości, że potrafi coś samo, ze jest samodzielne.

Ad.d

Od samego początku traktowanie dziecka jako pełnoprawnego członka rodziny.W miarę dorastania dziecko ma możliwość współuczestniczyć i współdecydować w sprawach rodziny.

Ad.A

Rodzice stosując wobec dziecka różne kary wyrażając w ten sposób swoje niezadowolenie

Ad.B

Dystans w postaci unikania wyrażany jest w sposób bierny - brak pewnych zachowań - rodzice nie zaspokajają potrzeb dziecka.

Ad.C

Nadmiernie wymagające - wygórowane wymagania stawiane dziecku nie biorąc pod uwagę możliwości dziecka, jego umiejętności i celów, spełniane są pasje rodziców

Ad.D

Nadmierne koncentrowanie się na dziecku - postawa nadmiernie chroniąca, która charakteryzuje się bezkrytycznym podejściem do dziecka, nadmierna opiekuńczość, ograniczanie samodzielności i swobody, izolacja od rówieśników.

---