1. Definicja języka.
system konwencjonalnych, przekazywanych przez tradycję z pokolenia na pokolenie znaków fonicznych zrozumiałych w obrębie danej społeczności, służący do porozumiewania się o wszystkim (uniwersalny). Charakteryzuje się tzw. dwuklasowością, tzn. udziałem słownictwa oraz gramatyki, umożliwiającej nieograniczone tworzenie nowych konstrukcji.

Język jest potencją realizowaną w wypowiedziach.

Język to sposób porozumiewania się ludzi a nie samo porozumiewanie się (czyli mówienie)

Mówienie to jednostkowy akt nadawczo - odbiorczy, w którym nadawca, chcąc przekazać odbiorcy pewną informację, wybiera z kodu (systemu) językowego (znanego również odbiorcy) odpowiednie słownictwo i struktury gramatyczne, uruchamia narządy mowne mające zrealizować formę wybranych jednostek językowych (a więc dokonuje tzw. fonacji i artykulacji), w wyniku czego wysyła fale akustyczne do ucha odbiorcy, w którego narządach odbiorczych dokonuje się recepcja dźwięku i jego interpretacja mentalna.

-> Odbiorca operujący tym samym kodem odczytuje przekazaną informację.

Niepełna zgodność kodu - informacja, którą otrzymał odbiorca jest inna od tej, którą wysłał nadawca.

Akty mówienia mają charakter konkretny, jednostkowy, nieograniczony (póki będą istnieć Polacy mówiący po polsku, będą powstawać nowe niekończące się wypowiedzi będące użyciem języka polskiego). Język jako kod ma charakter ogólny, społeczny i ograniczony.

 

2. Pojęcie znaku językowego

zjawisko fizyczne, odbierane za pomocą zmysłów, które odsyła do czegoś innego niż ono samo, które coś znaczy, coś komunikuje. Element rzeczywistości, który jest istotny nie ze względu na swoje własne cechy, ale ze względu na relacje do innego elementu rzeczywistości, do którego się odnosi.

 

3. Relacja oznaczania jako relacja pomiędzy treścią a formą znaku językowego

Istotna dla znaku jest obecność w nim dwóch elementów:
-formy znaku (signans, signifiant) - zjawiska obserwowanego zmysłowo
-treści komunikowanej (signatum, signifié) - znaczenia znaku.

Np. gorączka sygnalizuje stan choroby

 

4. Znaki naturalne i konwencjonalne

1. naturalne (symptomy, oznaki) - niezamierzone, jednostronne (bez nadawcy), oparte na relacji przyczynowo-skutkowej, dzielą się na: równoczesne (objawy) oraz nierównoczesne. Nierównoczesne dzielą się na ślady (wnioskowanie ze skutku o wcześniejszej przyczynie) oraz zapowiedzi (wnioskowanie z warunków towarzyszących o zjawisku późniejszym, np. czarna chmura -> deszcz)
2. konwencjonalne (sygnały) - zamierzone, dwustronne, dzielą się na motywowane (=ikoniczne, oparte na podobieństwie formy znaku i przedmiotu oznaczanego, np. zaznaczanie na mapach rzek i mórz na niebiesko) oraz niemotywowane (=arbitralne, brak związku między formą a rzeczą oznaczaną, np. kolory państw na mapach politycznych).

 

Symbol

• znak konwencjonalny, zastępujący umownie różne określone wielkości i pojęcia; całkowita arbitralność (konwencjonalność) - trzeba znać konwencje

• zjawisko odsyłające nas do pewnej bardziej złożonej rzeczywistości, trudnej do ujęcia w sposób bezpośredni

Indeks - wskaźnik - charakteryzuje się związkiem styczności z obiektem oznaczonym, współwystępuje z nim na zasadzie relacji przyczynowo-skutkowej

 

5. Cechy języka naturalnego:

a) konwencjonalność - znaki są oparte na pewnym społ. uzusie, wymagają znajomości konwencji; uzus semiotyczny (bo nie było konkretnego momentu umowy, język naturalny

wytworzył się w wyniku ewolucji) ; znaki rozumiane same przez się (bez uczenia), ale wymagające znajomości konwencji (której się trzeba nauczyć)
b) foniczność - pierwszą formą znaków były znaki foniczne, alfabety są systemami wtórnymi (litery odsyłają do dźwięków); dziś ludzie mówiący dysponują w swoim słowniku pojęciowym równocześnie dwojaką formą: foniczną (obrazem ciągu dźwięków) i graficzną (obrazem ciągu liter)

Język migany - odsyła do liter więc jest alfabetem; język migowy odsyła do pojęć- język nie alfabet
c) dwustopniowość - podwójna artykulacja języka; 1. stopień to diakryty (fonemy) -> 2. stopień: dopiero ich kombinacje stają się jednostkami znaczącymi (znakami językowymi)
d) dwuklasowość systemu - język składa się z dwóch klas: słownika (licznego, ale ograniczonego) oraz gramatyki (pozwala tworzyć nieograniczoną liczbę nowych wypowiedzi)

Systemy jednoklasowe (zamknięte, słownikowe) to, np. system znaków drogowych.

W systemach dwuklasowych (z gram.) jest możliwość wyrażenia nowej informacji za pomocą nowej konstrukcji, utworzonej wg reguł przewidzianych przez kod.

Umożliwienie tworzenia, zgodnie z regułami nowych konstrukcji (tekstów), przekazujących nowe, nieznane wcześniej mówiącym treści.
e) abstrakcyjność znaków - zdalność, tj. możliwość mówienia o zjawiskach nieobecnych (przeszłych, przyszłych, odległych) albo tylko pomyślanych; poza tym znak językowy nie określa jednostkowego obiektu, ale odnosi się do całej klasy przedmiotów (zjawisk) - operowanie pojęciami abstrakcyjnymi.
f) uniwersalność - możliwe jest przekazywanie informacji o wszystkim, o czym człowiek jest zdolny pomyśleć - można powiedzieć o wszystkim, co zostało myślowo wyróżnione i utrwalone w słownictwie.
g) polisemiczność znaków (kreatywność języka) - umiejętność takiego posługiwania się nimi, ażeby odnosić je do zjawisk, które nie mają własnej nazwy, ale ze względu np. na podobieństwo względem zjawisk już nazwanych mogą być określone w sposób metaforyczny bądź metonimiczny.

Np. dochodzą do nas dźwięki muzyki, doszedł do wniosku, dochodzą nas wieści

 

Dodatkowe funkcje- samozwrotność, nadużywalność, uczenie się drogą kulturową

 

6. Język jako system. System a użycie systemu. Język a mówienie. Granice systemu językowego

autor podziału: Ferdynand de Saussure (1916), Szwajcar, twórca strukturalizmu

language (langage) - ogół działań mownych człowieka
---> dzieli się na langue i parole
-> langue (system; język; kod językowy; kompetencja/potencja)
-> parole (odpowiednio: użycie systemu; mówienie, tekst, wypowiedź, akt mowy; zastosowanie kodu; wykonanie/realizacja kodu)
 

GRANICE SYSTEMU JĘZYKOWEGO
Między słownictwem (należącym do systemu) a tekstami (sfera użycia języka) znajdują się:
a) frazematyka - obszar zjawisk polegający na odtwarzaniu wypowiedzi wcześniej zasłyszanych, używanie utartych zwrotów/sformułowań (tzw. FRAZEMÓW), które nie wnoszą nic nowego, np. "cześć", "jak leci?", "świeżo malowane"
b) genry mowy (gatunki mowy) - pewne schematy aktów mowy, zwłaszcza grzecznościowych, a także reguły retoryki - ogółem: formuły zachowania językowego.

 

7. Cechy charakterystyczne langue i parole.

Langue- system, język, kod językowy, kompetencja

Parole- użycie systemu, mówienie, tekst, wypowiedź, akt mowy, zastosowanie kodu, wykonanie (realizacja kodu)

 

Langue: abstrakcyjność; społeczność, ogólność, potencjalność, ograniczoność, psychiczność.
Parole: konkretność; jednostkowość, indywidualność, aktualność, nieograniczoność, zdarzenie fizyczne.

 

8. Pojęcie tekstu, wypowiedzi, dyskursu.

Tekst - pojęcie to może być rozumiane dwojako:
a) jako każda wypowiedź, zarówno ustna jak i pisemna - w językoznawstwie strukturalistycznym - „obiekt konkretny, służący do przekazywania informacji na bazie abstrakcyjnego języka, zarówno w mowie, jak i w piśmie. Język istnieje w tekstach, które go realizują”
b) jako wypowiedź dłuższa o złożonej strukturze, wewnętrznie spójna (choć warunek spójności nie przez wszystkich jest wymagany) - „w nauce o literaturze i zbliżonych do niej dziełach językoznawstwa - obiekt językowy, za pomocą którego zostało zrealizowane dzieło literackie lub inny wytwór sytuacji komunikacyjnej.

Tekst- skończony i uporządkowany ciąg elementów językowych mogących spełniać łącznie funkcję komunikatywną, a więc stanowiących jeden globalny znak

Wypowiedź - pojęcie to najczęściej odnoszone jest do sytuacji użycia kodu w formie ustnej, zarówno przemijających czynności mówienia, jak i jednostkowych tworów utrwalonych (np. pisemne wypowiedzi uczniów).
 

Dyskurs:

1.wypowiedź zrygoryzowana logicznie, dotycząca poważnego tematu w opozycji do wypowiedzi ekspresywnych i impresywnych
2. zdarzenie komunikacyjne, całość aktu komunikacji
3. Wypowiedzi pewnej wspólnoty komunikacyjnej, zawężone do określonego tematu, np. dyskurs polityczny, religijny.

4. wypowiedzi, których rozumienie jest zależne od wspólnoty kulturowo-komunikacyjnej rozmówców, lub też sposób wypowiadania się zakładający jedność mentalną uczestników.

 

9. Funkcje języka i wypowiedzi.

A. HISTORIA ZAGADNIENIA
1. Funkcje języka wg Karla Bühlera (1934).
Schemat konkretnej sytuacji komunikacyjnej, gdyż zaznaczona jest obecność nadawcy i odbiorcy. Znak -> nadawca = funkcja ekspresywna (pokazuje stany emocjonalne, wyraża nadawcę). Znak -> odbiorca = funkcja impresywna (oddziaływanie komunikatu na odbiorcę - rozkazy, pytania, rady, reklama). Znak -> rzeczywistość = funkcja symboliczna, przedstawieniowa (znaki językowe odsyłają nas do określonych elementów rzeczywistości, przedstawienie w słowach pewnego wyniku rzeczywistości).
2. Funkcje języka wg Romana Jakobsona (1960).
Wypowiedź zorientowana na nadawcę -> f. emotywna.
Wyp. zorientowana na odbiorcę -> f. konatywna.
Wyp. zorientowana na treść komunikatu -> f. poznawcza.
Wyp. zorientowana na sam komunikat -> f. poetycka (np. kreacja dzieła sztuki, żarty/gry słowne, poezja)
Wyp. skierowana na kontakt -> f. fatyczna.
Wyp. skierowana na kod -> f. metajęzykowa (język służący opisywaniu języka).
3. Funkcje języka i tekstu wg strukturalistów.
Polscy uczeni: L. Zawadowski (1966) i H. Kurkowska (1974) odróżnili funkcje systemu językowego od funkcji tekstu. Odróżnili też funkcje niekonwencjonalne (niesemantyczne), związane nie z samym kodem, ale z jego uzyciem (ton głosu itp. wyraża cechy nadawcy i wpływa na odborcę) od funkcji konwencjonalnych, czyli na mocy kodu (funkcje: komunikatywna, prezentatywna). Komunikatywna przekazuje informacje, zaś prezentatywna na mocy kodu charakteryzuje nadawcę socjolingwistycznie (np. wymowa niektórych wyrazów lub używanie pewnych słów mogą nas poinformować, skąd pochodzi nadawca, jaka jest jego pozycja społeczna itd.).
4. Brytyjski filozof języka J.L.Austin wyróżnił specyficzny typ wypowiedzi performatywnych (=spełniających, sprawczych, stanowiących), które w okreslonych warunkach stwarzają nowy stan rzeczy, np. akty ślubowania, chrztu, ogłaszania wyroku sądowego.

 

10. Funkcje systemu czyli funkcje langue

Dwie podstawowe funkcje:
a) generatywna - system językowy jest podstawą tworzenia i rozumienia tekstów
b) poznawcza - system językowy jako rodzaj klasyfikatora świata, utrwala doświadczenie poznawcze człowieka, umożliwia operacje poznawcze, stanowi formę abstrakcyjnego myślenia. Odróżnia ona referencję od denotacji:
-referencja - właściwość wyrażenia użytego w wypowiedzi, odnosi się do wyróżnionego określonego przedmiotu w świecie, np. ten konkretny dom
-denotacja - właściwość wyrażenia nieużytego, jednostki istniejącej w słowniku, odnosi się do klas zjawisk, np. wyraz "dom" oznacza (denotuje) klasę wszystkich domów.
W referencji występuje asercja, czyli stwierdzenie, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe (verum/falsum) na podstawie obserwacji rzeczywistości. Np. gdy ktoś mówi: "Ten dom jest wysoki" to pod względem relacji w systemie (denotacji) wyrazy "dom" i "wysoki" znajdują się poza kategorią prawdziwości, bo w języku istnieje klasa domów i istnieje klasa cech wysokości. Pod względem zaś relacji w wypowiedzi (referencji) może mówić prawdę lub fałsz. 

 

11. Funkcje języka jako zjawiska społecznego (language)

langage - całość działań językowych określonej społeczności mówiącej
Dwie główne funkcje:
a) socjalizująca - jednoczenie członków danej społeczności (narodu); nie wynika ona z działania świadomego, jest zaobserwowaną rolą działań mownych człowieka
b) kulturotwórcza (=kumulatywna) - gromadzenie i przechowywanie wiedzy, doświadczenia pokoleń, świata wartości itp., rolę tę pełni całość tekstów zapisanych bądź zachowanych w pamięci zbiorowej.
Obie funkcje pozostają w ścisłym związku z faktem, że w języku danej społeczności odbija się jej sposób myślenia i przeżywania świata. Ta właściwość języka powoduje, że wśród członków danej wspólnoty językowej wytwarza się głębsza więź, odwołująca się do wspólnych doświadczeń historycznych i kulturowych. 

 

12. Funkcje wypowiedzi czyli funkcje parole

1. funkcja informacyjna opisowa - poinformowanie odbiorcy o pewnym stanie rzeczy za pomocą konstatacji lub hipotez
2. funkcja informacyjna oceniająco-postulatywna - informacje w wersji postulatywnej zbliżają się do wypowiedzi nakłaniających, zaś w wersji bardziej oceniającej mają charakter informacji o przekonaniu nadawcy
3. funkcja sprawcza - stwarzanie w określonych warunkach pewnych stanów rzeczy; dzielą się te wypowiedzi na dwie grupy: akty stwarzające na mocy wiary (magia ludowa+ sakramenty) oraz na mocy konwencji społecznej (obietnice, przepraszanie, akty prawne, wyroki sądowe, ustawy o mocy wiążącej)
4. funkcja nakłaniająca - nacisk na odbiorcę, który może mieć na celu: 1) wywołanie działania słownego odbiorcy (pytania) lub też innych jego czynności (dyrektywy: rozkazy, prośby, rady); 2)wpłynięcie na stan mentalno-emocjonalny odbiorcy (i w dalszej konsekwencji na jego działanie): działanie na świadomość odbiorcy - perswazja, działania bez świadomości odbiorcy - manipulacja
5. funkcja ekspresywna - czysta ekspresja stanów nadawcy, jego woli, sądów, emocji; nie jest zorientowana na odbiorcę; wypowiedzi ekspresywne używają charakterystycznych form językowych (intonacja, wykrzykniki)
6. funkcja fatyczna - nawiązanie, podtrzymanie i kończenie kontaktu
7. funkcja kreatywna - używanie języka jako pewnej formy myślenia, odkrywania prawd, dochodzenia do istoty rzeczy, używanie języka jako sposobu kreowania swoistej wizji świata
8. funkcja misteryjna - uczestnictwo w sacrum; postawa kontemplacyjna, w której język jest formą głębszego ujmowania zjawisk świata, dochodzenia do rzeczywistości transcendentnej.
Dla typów funkcji wypowiedzi charakterystyczne jest to, że konkretne wypowiedzi mogą łączyć w sobie kilka funkcji jednocześnie. Ponadto ta sama wypowiedź może w zależności od sytuacji pełnić odmienne funkcje.

 

13. Struktura systemu językowego: podsystem fonologiczny (pojęcie fonemu, wariantu fonemu, opozycji fonemów, cech dystynktywnych i delimitacyjnych stosunek fonemu do głoski)

Fonem - najmniejsza jednostka funkcjonalna systemu językowego realizowana w ciągu fonicznym, służąca do rozróżniania i współtworzenia znaków. Fonem sam nie jest znakiem, ale diakrytem. Fonem w wypowiedzi jest realizowany jako głoska.

Wariant fonemu = allofon - głoska realizująca fonem (cechy dystynktywne fonemu).
 

Funkcje pełnione przez elementy foniczne:
a) dystynktywna - polega na różnicowaniu znaków i ich współtworzeniu. Pełnią ją te elementy, które oponują względem innych, np. t:d oponuje pod względem dźwięczności i różnicuje znaczenia, np. tom-dom. We współczesnej polszczyźnie pełnią ją wyłącznie elementy różniące się barwą (=sposobem artykułowania dźwięku)
b) delimitacyjno-grupująca - wskazuje na granice między wyrazami w toku mowy oraz liczbę jednostek znaczących. W polszczyźnie funkcję tę pełni akcent, ustabilizowany na drugiej sylabie od końca wyrazu (akcent paroksytoniczny)
c) ekspresywna - sygnalizuje postawę emocjonalną mówiącego. W polszczyźnie pełnią tę funkcję iloczas (długość trwania danego dźwięku - np. "taaki!") oraz intonacja (zmiana wysokości tonu w czasie wymowy głoski, np. "Coo?!" - zdziwienie lub radość; zastosowanie w składni przy odróżnianiu zdań pytajnych [antykadencja - podwyższenie tonu] od zdań rozkazujących i stwierdzeń [kadencja - obniżenie tonu]) 

 

STOSUNEK FONEMU DO GŁOSKI
Jeden fonem może realizować kilka głosek, które są jego wariantami. W polszczyźnie typów głosek jest ponad 80, a fonemów (w zależności od koncepcji fonologicznej) 37-42.

głoska - najmniejszy element foniczny, dający się wyróżnić w potoku mowy

Przy badaniu, czy dany typ głoski jest odrębnym fonemem czy tylko wariantem fonemu, bierze się pod uwagę przede wszystkim:
1) kryterium dystynktywności (czy dany typ dźwięku różnicuje znaczenia?)
2) kryterium dystrybucji (pozycja elementu wśród elementów sąsiadujących).

                                                                        

                                                                      Cechy wspólne, dystynktywne - fonem

 

                                                                    

                                                                     

 

 

 

                                                                    Cechy nieistotne, indywidualne bądź wynikające z     

                                                                             sąsiedztwa - głoska

 

OPOZYCJE FONOLOGICZNE
Cechy dystynktywne wyróżniane są na podstawie opozycji fonologicznych, a więc przeciwstawienia dźwięków ze względu na pewną cechę, z którym związane są różnice znaczeń.
Przeciwstawienie dźwięków jest tym silniejsze, im więcje obejmuje par dźwięków. Są to tzw. opozycje proporcjonalne. W j. polskim najsilniejsza jest opozycja: dźwięczność-bezdźwięczność (11 par fonemów).
Typy opozycji wg N. Trubeckiego:
a) prywatywna - jeden z członów jest bogatszy o pewien element, którego pozbawiony jest człon przeciwstawny d - t (w przypadku tym t = d- dźwięczność)
b) równorzędna - oba człony posiadają pewien zespół cech wspólnych, a różnią się jednym elementem, który jednak dla każdego członu jest odmienny (przeciwstawienie dwóch różnych cech) np. p : t (mają wspólne cechy zwarcia, bezdźwięczności, ustności a różnią się miejscem zwarcia)
c) gradualna (stopniowa) - dźwięki przeciwstawiają się tą samą cechą o różnym stopniu nasilenia - przy samogłoskach.

Polszczyzna jest systemem z dominacją konsonantyzmu: 31 spółgłosek na 6 samogłosek.
Neutralizacja opozycji fonologicznej może występować np. w wygłosie absolutnym (wtedy wszystkie głoski dźwięczne wymawiamy jako bezdźwięczne). Wyróżniamy neutralizację wykluczającą oraz alternatywną. 

 

 

14. Podsystem morfologiczny pojęcie morfemu, rodzaje morfemów, morfy i alomorfy

morfem - najmniejszy element stanowiący połączenie kształtu fonologicznego (jednego fonemu lub ich ciągu) i znaczenia (funkcji). Najmniejszy (najprostszy) znaczy to, że dalej nierozkładalny na elementy znaczące (jedynie na diakryty).

Rodzaje morfemów.
Przy klasyfikacji morfemów bierze się pod uwagę dwa kryteria: jego funkcję oraz łączliwość (samodzielność bądź związanie z innym elementem).
Funkcje morfemów są dwojakie:
a) semantyczna - odniesienie do zjawisk pozajęzykowych (każdy morfem niesie znaczenie)

Jeżeli dominuje ta funkcja to mówimy o morfemach leksykalnych (dom-, mał-, pis-) lub słowotwórczych (-ek, -utk-, -arz)
b) syntaktyczna - sygnalizowanie relacji wewnątrz-tekstowych.

Jeżeli dominuje ta funkcja to mówimy o morfemach fleksyjnych (-em, -ego, -owi)

Ze względu na łączliwość wyróżniamy morfemy:
a) swobodne - występujące samodzielnie, np. dziś, tam, tu, teraz
b) związane - niewystępujące samodzielnie: morfemy rdzenne (leksykalne), fleksyjne (np. -em, -om) i słowotwórcze (prefiksy, interfiksy, sufiksy).

morfemy fleksyjne - niesamodzielne (związane), o dominującej funkcji syntaktycznej, tworzące konstrukcje regularne

morfemy słowotwórcze - niesamodzielne (związane), o dominującej funkcji semantycznej, tworzące konstrukcje nieregularne

morfemy leksykalne - samodzielne lub związane (słowotwórczo bądź fleksyjnie, tzw. rdzenie), o funkcji zasadniczo semantycznej; dodatkowo można je scharakteryzować jako obecne w każdym leksemie

morf - tekstowa reprezentacja morfemu (tak jak głoska jest reprezentacją fonemu); różne morfy mogą reprezentować ten sam morfem, np. morfem <RĄK> ma morfy: ręk-, ręc-, rąk- i inne
allomorfy - warianty morfemu, morfy reprezentujące ten sam morfem

 

15. Różnice pomiędzy słowotwórstwem i fleksją- 3 cechy istotne  fleksji (według A. Heinza)

1. Kategorialność (regularność formalna) - konstrukcje tworzone są według ściśle określonej reguły od każdego okazu określonej klasy (kategorii). Dowolne tworzenie konstrukcji składa się na regułę. Np.:
Temat rzeczownika + om -> celownik liczby mnogiej (np. stołom, fanom);
Temat czasu przeszłego czasownika + ł -> czas przeszły (l.poj., r. męski), (np. nosił, chodził, biegał);
Temat czasu teraźniejszego czasownika niedokonanego + ący -> imiesłów czynny przymiotnikowy (r. męski), (np. noszący, chodzący, biegnący)
Natomiast derywaty nie posiadają tej właściwości. Nie można podać reguły, by tworzyć nazwy wykonawców czynności od odpowiednich czasowników. Od podanych czasowników będą mieć różne postacie (nosiciel, biegacz), lub nie utworzą się w ogóle (np. od siedzieć). Utworzone nazwy charakteryzują się różnorodnością morfemów derywujących (dlatego nie można stworzyć reguły) oraz nieregularnością semantyczną (np. nosiciel to nie „każdy, kto coś niesie”).
2. Regularność semantyczna - konstrukcja utworzona według zasady nie znaczy nic więcej, oprócz tego, co przewiduje reguła. Nadwyżki semantyczne powodują, że konstrukcja morfemowa musi być „oddzielnie nauczona” (poprzez słownik), nie można wprowadzić jej doraźnie na podstawie reguły. Dlatego w imiesłowach przymiotnikowych obok form znaczeniowo regularnych (np. siedzący, w zdaniu: Chłopiec siedzący pod oknem odezwał się), istnieją jednostki słownikowe: siedzący „na którym można siedzieć”. Derywaty najczęściej oznaczają się nieregularnością semantyczną.

3. Systemowość (tworzenie systemu) - istnienie zamkniętego układu abstrakcyjnych pozycji, które mają charakter potencjalny, muszą być wypełnione w określony sposób - choćby nigdy nie było praktycznej potrzeby takiego wypełniania np. w systemie przypadków wołacz jest teoretycznie zawsze możliwy, choć może nigdy w tekście nie wystąpić (np. wołacz od leasing - O mój leasin...

---