Kult maryjny.
Maryja była czczona od początku chrześcijaństwa, a w szczególnie od chwili wniebowzięcia. Świadczą o tym malowidła w rzymskich katakumbach np. Kaliksta.
Oficjalnie kult został zatwierdzony na soborze w Efezie(341r.) gdzie uznano boskie macierzyństwo Marii i przydano Jej tytuł Theotakos.
Kult przybiera formy w wezwaniach maryjnych kościołów oraz oddawanie czci wizerunkom, początkowo nie przypisywano im kategorii cudowności, miały one pełnić funkcję dydaktyczną i dekoracyjną.
Kult rozwijał się na terenach Kościoła Wsch. jako cecha pobożności bizantyjskiej. To doprowadziło do konfliktu między zwolennikami kultu a przeciwnikami - ikonoklazmu(726- 843) ostatecznie kult przywraca cesarzowa Teodora, po namowie św. Jana z Damaszku. Pamiątką zakończenia ikonoklazmu jest święto ortodoksji obchodzone w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu.
W Kościele Wschodnim ikony przedstawiające Matkę Boską, mają wedle tradycji cudowne pochodzenie - są dziełem Św. Łukasza, lekarza, malarza, który trzykrotnie miał sportretować Maryję (po zesłaniu Ducha Świętego) owe „trzy portrety” typu ikonograficznego (kanoniczne) Maryi.
Typy ikonograficzne Matki Bożej.
1. Eleusa (Miłosierna, Współczująca)
Matka Boska trzyma na rękach Chrystusa (Chrystus - postać dziecka o twarzy osoby dorosłej), który przytula się policzkiem do Matki. Twarz Matki Boskiej jest smutna, ponieważ Chrystus mówi jej o swojej śmierci.
2. Hodegetria - Matka Boska Przewodniczka
Twarz Chrystusa jest oddalona od Matki. Matka Boska wskazuje ręką na Chrystusa - On jest przewodnikiem. Chrystus ukazany jako dziecko z twarzą dorosłego.
3. Orantka - najstarszy typ ikony, ukazywany już w katakumbach. Matka Boska ukazana jest w całej postaci lub do połowy. Ręce ma skierowane do góry.
Blacherniotissa - odmiana orantki. Na piersiach ma medalion z postacią Chrystusa.
Kult Maryjny
I. W Kościele Zachodnim cześć Maryi oddawana była w formie wezwań kościoła np. Santa Maria Maggiore w Rzymie (ok. 340 r.). Natomiast kult wizerunków maryjnych jest zdecydowanie późniejszy. Kształtuje się on w okresie średniowiecza (Piękne madonny, Renesans), aby apogeum osiągnąć w XVII i XVIII w. Jest on przejawem pobożności, ale też przypisuje mu się role „ polityczną” (zagrożenie Europy ze strony Turków)
RAFAEL - tworzy madonny - jest to mieszczka florencka. Maria jest ukazana jako osoba świecka. Nie oddawano madonnom żadnej czci. Były one umieszczone w domach.
II. Wielkie znaczenie dla rozwoju kultu maryjnego mają: reformacja i wynikająca z tego schizma, Sobór Trydencki - ustala zasady czci obrazów, a także sprawy plastyczne
III. Protestantyzm (religia ewangelicko - augsburska) 3 odłamy:
- Kalwinizm
- Luteranizm
- Kościół angielski
Protestantyzm potępił kult obrazów, dlatego te kościoły są puste, brak obrazów.
Sobór Trydencki ustala część obrazów. Ustalił obraz Wniebowzięcia Matki Bożej.
IV. W XVII w. nasila się zjawisko poświęcenia narodów Matce Bożej (Francja 1683r., Anglia 1638r., Portugalia 1648r., Polska 1656r.) a w ślad za tym oddanie się pod opiekę maryjną poszczególnych miast europejskich.
1656 - Jan Kazimierz w Lwowie poświęca Polskę Matce Bożej, od tego momentu powstają sanktuaria.
V. Od XVII w. notuje się rozwój sanktuariów Maryjnych.
VI. Od XVII w. istnieje tradycja koronacji wizerunków Maryjnych (732r. -Santa Maria Maggiore, 1636 r.- Rzym, 1717r. - Częstochowa) które miały starodawną tradycję kultu, słynęły z cudowności.
VII. W chrześcijaństwie ok. 7500 miejsc pielgrzymkowych (Polska ok. 500)
Cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, to jest ikona (1383r. Władysław Opolczyk przywozi ikonę do Częstochowy).
Sanktuarium w Licheniu - 6-te lub 7-me pod względem wielkości na świecie.
Ikony wschodnie czczone to:
-Matka Boska Smoleńska
-Matka Boska Kazańska (Moskwa)
-Matka Boska Poczajowska (Ukraina)
Kult Maryjny - Objawienia
- ważną rolę w kulcie maryjnym odgrywają objawienia (XIXw.). Z pierwsze uznaje się spotkanie Maryi z Jakubem w Saragossie (Hiszpania). Kościół uważa iż objawienia publiczne zakończyły się wraz ze śmiercią ostatniego a apostołów. Wszelkie późniejsze objawienia traktuje się jako prywatnie, które nie wnoszą nic do treści objawienia przekazanego przez Chrystusa (Kościół nie wymaga od swoich członków wiary w jakiekolwiek objawiania)
-Paryż ( 1830r.) - dotyczyło Kościoła we Francji, ale najważniejsze jest objawienie Cudownego Medalika - litera M, nad nią krzyż, a pod nią serce Jezusa, Maryi. Wydarzenie to przyspieszyło przyjęcie dogmatu o niepokalanym poczęciu.
Matka boska objawia się dzieciom jako piękna, młoda kobieta, mówi językiem miejscowym.
Najwięcej cudownych wizerunków posiadają :
Włochy ok. 330
Hiszpania i Portugalia 200
Polska 30
Objawienie:
Paryż 1830 (dotyczyło kość. we Francji)
Beauraing (Belgia) 1932-1933
Banneux (Belgia) 1933 -
Pontmain (Francja) 1870 - 1871
Knock (Finlandia) 1879 - pokazuje się twarz Józefa i św. Jana
Mediugone 1981r.
Uznane objawienia przez Kościół (3):
La Salette 1846r.
-Sanktuarium położone w Alpach Izerskich (1800 mnpm)
-objawienie zwane „Płaczącą Panią” - przepowiedziała liczne klęski czekające ludzi (wojnę, głód, epidemię) - zatwierdzenie w 1851r. Później powołanie zgromadzenia misjonarzy zw. Saletynami
Lourdes (11.02-16.07.1858)
-w sumie 18 objawień Bernadecie S.....(kanonizowana 1933r.) w grocie Manabielle
-za najważniejsze uznaje się 16 objawień - przedstawia się jako „Niepokalanie Poczętą” (dogmat Piusa IX)
-Matka Boska prosi o modlitwę różańcową oraz uczynienie z grot miejsca kultu
-pielgrzymki od 1872r, obecnie ok. 5 mln.
-specjalną grupę stanowią chorzy - 9 objawienie (25.02), kiedy to Matka Boska wskazuje źródełko - pierwsze uzdrowienie w trakcie 12-stego objawienia, zgłoszono do tej pory ok. 6000 uzdrowień, przy czym władze Kościelne uznały za „niezaprzeczalnie cudowne”
-budowa - kaplica Groty (1856r.) kościół dolny, Bazylika Niepokalanego Poczęcia (1871r.)- kościół górny, obok grota z figurką.
-także Bazylika Różańca, Bazylika Bernadety, Bazylika Objawień
Fatima
-6 objawień, które mają miejsce 13-stego danego miesiąca, a w sierpniu 16-stego Łucja - widziała, słyszała, rozmawiała (lat 10); Hiacynta - wdziała, słyszała lat 9, Franciszek - widział, lat 7.
-3 tajemnice Fatimskie
-Zwrócenie uwagi na Chiny, Kubę, Afrykę
Tajemnice Fatimskie:
Wizja nieba, czyśćca, piekła - męki piekielne, udręczenie dusz
Jeśli Rosja nawróci się na katolicyzm na świecie zapanuje pokój. Jeśli nie to spowoduje wojny i prześladowanie kościoła (Komunizm)
Jest to zapowiedź cierpienia jakie miał mieć Papież - opis zamachu, cierpienie Kościoła w Chinach, Kubie i Afrce