Polskie zwyczaje i obrzędy.
KONPEKT ZAJĘĆ W GRUPIE DZIECI SZEŚCIOLETNICH
ANETA RUTKOWSKA
Edukacja Artystyczna w
Zakresie Sztuki Muzycznej
Specjalność muzyka szkolna
Rok I
Temat: Polskie zwyczaje i obrzędy.
Polskie obrzędy i zwyczaje są stałym elementem naszego życia, naszej kultury. Łączą pokolenia, zbliżają do siebie grupy społeczne. Dzieci bardzo chętnie je poznają i w nich uczestniczą. Przedstawiony niżej scenariusz przybliża dzieciom zapusty- okres zabawy przed czterdziestodniowym postem.
Cele ogólne:
Tworzenie przyjaznej atmosfery w grupie.
Kształtowanie umiejętności współdziałania w sytuacjach zabawowo- zadaniowych.
Odkrywanie własnych możliwości twórczych.
Wzbogacanie wiedzy o tradycjach i obrzędach ludowych naszego kraju.
Cele operacyjne- dziecko:
zna i nazywa niektóre tradycje i obrzędy (zapusty, tłusty czwartek, ostatki),
potrafi wyjaśnić nazwę"tłusty czwartek", ostatki, zapusty,
wie, w którym okresie roku kalendarzowego są zapusty,
zna kolory,
potrafi ustalić wielkość kół w stosunku do siebie,
klasyfikuje koła w oparciu o wybrane cechy (kolor),
stosuje w praktycznym działaniu umiejętność klasyfikowania
posługuje się liczebnikami głównymi,
zna symbole graficzne liczb od 1 do 6,
układa z rozsypanki literowej wyrazy: zapusty, ostatki, koza, karnawał.
Metody:
słowne: rozmowa, pogadanka, praca z tekstem,
czynne: zadania stawiane do wykonania, twórcze myślenie.
Formy pracy:
zbiorowa,
indywidualna,
praca w grupach
Miejsce: sala dydaktyczna
Grupa: 6-latki
Środki dydaktyczne:
Płyta z nagraniem melodii piosenek i tańców ludowych, mapa Polski, ilustracje przedstawiające różne zwyczaje i obrzędy, ponumerowane, ponacinane, kolorowe koła różnej wielkości, gazety, powycinane wcześniej przez dzieci romby (nacięte w środku), dwie miski, kartoniki z literami tworzącymi słowo zapusty, koza, ostatki, karnawał.
Literatura:
"ROK POLSKI W ŻYCIU, TRADYCJI, PIOSENCE"- Z. GLOGER
"ZWYCZAJE I OBRZĘDY, ROK POLSKI"- RENATA HRYŃ- KUŚMIEREK
Przebieg zajęć:
Powitanie piosenką na powietanie „Dzień dobry, witam Was"
Wprowadzenie do tematyki zajęć:
Czy wiecie, kiedy jest tłusty czwartek?
Dlaczego ten dzień ma taką nazwę?
Jak nazywamy ostatni dzień przed środą popielcową?
Czy, ktoś z was wie, kiedy są zapusty?
Kilka słów o zapustach (Zapoznanie dzieci z informacjami na temat tradycji i obrzędów związanych tłustym czwartkiem, zapustami, ostatkami.)
Zapusty rozpoczynały się w Nowym Roku, a kończyły w ostatni wtorek przed postem. Inna nazwa tego okresu to karnawał.
W tym czasie panny z bogatych domów ubrane w piękne suknie wkraczały"na salony", brały udział w balach by znaleźć mężów. Organizowano także kuligi, które trwały do późnej nocy.
Na wsi był to okres"hulanek', swawoli, czyli zabawy. Zbierano się na wspólne skubanie pierza, które kończyło się tańcami i sutym poczęstunkiem. Najweselszy był jednak ostatni tydzień karnawału, od tłustego czwartku do kusego wtorku. Jedzono wówczas i pito, jakby chciano zaspokoić głód i pragnienie przed nadchodzącym czterdziestodniowym postem. W domach smażono na smalcu pączki, chrust, czyli faworki, kruche ciastka, bliny,"pampuchy", racuchy. W tłusty czwartek krakowskie przekupki ( demonstracja regionu na mapie) od świtu na ulicach urządzały tańce kobiet i"polowały" na kawalerów, którzy musieli wykupić się wódką. W innym regionie kraju (w radomskiem-demonstracja regionu na mapie)) kobiety robiły słomiane kukły i chodziły z nimi po domach panien i młodych mężatek wypraszając datki. Na Górnym Śląsku ( demonstracja regionu na mapie) młode mężatki musiały wkupić się do"bab". Wieziono je do karczmy taczką przybraną sosnowymi gałązkami. W Wielkopolsce i Kujawach ( demonstracja regionów na mapie) panny zbierały się na"podkoziołek"- figurka chłopca lub koziołka i składały mu okup by zapewnić sobie zamążpójście. Przez ostatnie trzy dni karnawału po wielu wsiach krążyły pochody przebierańców. Były wśród nich także postacie z kolędowania, niedźwiedzie, konie, bociany, Cyganie, żandarmi. W ostatki chodzono z kozą. Ten zwyczaj w okolicach Krakowa ( demonstracja regionu na mapie) jest powszechny do dziś. Przebrana za kozę osoba, w każdym domu wyprawia skoki, łamańce, beczy i chce jeść. W niektórych miejscowościach na Mazowszu, Kujawach i Podlasiu ( demonstracja regionów na mapie) w ostatni wtorek obwożą kura wystruganego z drewna, od gospodyń otrzymują ser, jaja, kiełbasę, masło, itp.W tłusty czwartek objadamy się pączkami faworkami, w ostatki (wtorek przed środą popielcową) urządzamy wieczór zabaw. Dzień ten kończy okres zapustów, czyli karnawału. Potem rozpoczyna się okres czterdziestodniowego postu 3.Wyszukiwanie wśród ilustracji umieszczonych na tablicy tych, które związane są z omawianymi zwyczajami i obrzędami.
Za chwilę także urządzimy sobie wesołe zabawy. Przedtem jednak spośród ilustracji umieszczonych na tablicy wyszukamy te, które przedstawiają omówione przed chwilą zwyczaje i obrzędy. (dzieci wskazują omawiają wybrane ilustracje)
Układanie z rozsypanki literowej wyrazów: zapusty, ostatki, koza, karnawał.
Dzieci dzielą się na cztery grupy. Przedstawiciel każdej z nich losuje kopertę, w której umieszczone są litery tworzące jedno z wymienionych haseł. Zwycięża grupa, która pierwsza bezbłędnie ułoży właściwe hasło.
Zabawy:
Zabawa integracyjna"Dzieci -imiona"
Dzieci tańczą przy akompaniamencie muzyki. Na przerwę w muzyce i hasło"Witamy się z osobami, których imiona zaczynają się na głoskę np."a" każdy podchodzi do tych osób i podaje im rękę. Zabawa powtarza się kilka razy.
Zabawa" Pieczenie chrustu". Dzieci podzielone na dwa zespoły ustawiają się jeden za drugim. Przed każdą grupą stoi miska i wycięte z kolorowego papieru romby, które maja nacięcie w środku. Pierwsze dziecko bierze kartonik, przewleka jeden róg kartonu przez nacięcie, tak by powstał tzw. chrust, wrzuca go do miski i biegnie na koniec kolejki, następne dziecko bierze kartonik i robi chrust, itd. Grupa, która pierwsza"upiecze chrust" wygrywa.
Zabawa"Zapustne róże" Dzieci otrzymują nacięte w czterech miejscach i"wywinięte" (tak by imitowały kwiat) koła różnej wielkości i w różnych kolorach… Koła są ponumerowane od 1 do 6. Dzieci szukają kolegów posiadających ten sam kolor koła. Tworzą grupę. Układają koła jeden na drugim (od 1 do 6), smarując cyfrę klejem. Która grupa pierwsza wykona zadanie wygrywa. Wykonane kwiaty posłużą jako dekoracja sali.
Zabawa"Figurka" Dzieci tańczą w parach w rytm muzyki. Gdy muzyka ucichnie, tańczące pary zastygają w bezruchu tworząc"skamieniałą figurkę".
Zabawa"Zawody w jedzeniu pączków" Dzieci otrzymują gazety. Wyrabiają z nich pączki (zgniatają gazety tworząc kule). Układają je w wyznaczonym miejscu. Następnie kolejno, z zawiązanymi oczami podchodzą do pączków i próbują nabrać w dłonie, jak największą ilość gazetowych kul. Dziecko, które chwyci ich najwięcej zostaje mistrzem w jedzeniu pączków. Otrzymuje merdał Wielkiego Pączka.
Poczęstunek (pączki, chrust, kruche ciastka, napoje).
Porządkowanie sali po skończonych zajęciach