Sosna zwyczajna - Pinus sylvestris L.

- roślina jednopienna, zaczyna obradzać w wieku ok. 35 lat (najwcześniej w 15 roku życia).

- lata nasienne co 3-4 lata (obradza więcej drzew, więcej nasion występuje w szyszce, nasiona wyższej jakości)

Kwiatostany:

• ♂- jajowate, siarkowożółte kłosy, skupione u nasady tegorocznych pędów, występują w nieco ocienionej podwierzchołkowej, części korony, składają się z licznych dwupylnikowych pręcików

• ♀- występują pojedynczo lub po parę, na szczytach tegorocznych pędów, na zewnątrz korony, purpurowe, kuliste szyszeczki

Fenologia kwitnienia:

• pączki kwiatów zawiązują się w roku poprzedzającym kwitnienie (2007)

• kwitnie w V (2008) - kwiat jest gotowy do pobrania pyłku, po zapyleniu kwiat odchyla się ku dołowi

• w kolejnym roku (2009) w VI następuje zapłodnienie, szyszki przyjmują barwę zieloną i do lata rosną, w lipcu osiągają długość 3-8 cm

• jesienią szyszki dojrzewają, drewnieją, zmieniają barwę z zielonej na szarawą

• zbiór szyszek po I przymrozkach (XII-II)

• w IV (3 rok po kwitnieniu - 2010) - nasiona wysypują się z szyszek

Nasiona: mało wrażliwe na przesuszenie do 2-3% w temp. 40-60 ºC

- mają zmienną barwę od jasnokremowej do ciemnobrązowej, czasami pstrokate. Często zdarza się, że nasiona jasne są płone tzn. puste. Występują też drzewa, które obradzają tylko nasionami jasnymi

Masa 1000 nasion - ok.6,2 g

Przechowywanie: na sucho w szczelnie zamkniętych pojemnikach

• do 5 lat - 7% wilgotności, temp. do 5 ºC, ale najlepiej w niezbyt niskiej temp. ujemnej.

• do 10 lat - poniżej 6% wilgotności, temp. -5 ºC

• powyżej 10 lat - poniżej 5% wilgotności, temp. -10 ºC

Nasiona nie wymagają przedsiewnego przygotowania. Wysiew na wiosnę.

Sosna limba - Pinus cembra L.

• Drzewo jednopienne. Obradza w wieku ok. 70 lat (najwcześniej w 50 roku życia)

Kwitnie V-IV

• - pręcikowate, zebrane w kwiatostany o kształcie jajowatych, żółtych lub czerwonych siedzących szyszeczek

• ♀- występują pojedynczo lub po kilka na fioletowej krótkiej szypułce, na końcach pędów. Łuski wspierające cienkie, barwy zielonej czerwono nabiegłe.

W I roku szyszki są małe, pokryte fioletowym nalotem. Szyszki dojrzewają, jesienią, w II roku - fioletowo-brązowe, jajowate z tępym wierzchołkiem, dł. 5-8 cm, szer. 3-5 cm. Po kwitnieniu opadają w całości, a na III wiosnę rozsypują się na ziemi.

Latem, poprzedzającym dojrzewanie wiewiórki, myszy, krzyżodzioby zaczynają niszczyć szyszki w celu wydobycia jadalnych nasion. Z tego powodu szyszki należy okryć druciana siatką o gęstych oczkach

Zbiór szyszek VIII-IX. Nasiona nie są jeszcze w pełni morfologicznie dojrzałe, nasiona mają nie całkiem wyrośnięty zarodek.

- Najszybsze dorastanie zarodków zachodzi na zebranych wcześniej i umieszczonych w piasku szyszkach, w temp. 16-18 º C, przez 4-6 tygodni. Po tym okresie zarodki osiągają dł. 5-7 mm -> wysiew w X lub do przechowywania.

- Podsuszyć do wilgotności 25% - w przewiewnym pomieszczeniu w temp. 16-18 º C, a następnie przechowywać w perforowanych workach foliowych w temp. 1-2 º C, do 2-3 lat. Następnie, po przechowaniu, moczyć 1-2 doby w wodzie i wysiewać w X. Stratyfikacja zachodzi przez zimę w warunkach polowych.

- Przechowywanie długookresowe: 3-7 lat.

• po wyłuszczeniu:

• 4-5 tygodni faza ciepła - w temp. 16-18 º C

• 4-5 tygodni faza chłodna - w temp. 1-3 º C

• 4-5 tygodni faza ciepła - w temp. 16-18 º C

• podsuszyć do wilgotności 15% (1-2 tygodnie w przewiewnym pomieszczeniu, w temp. 16-18 º C)

• zapakować do szczelnie zamkniętych pojemników

• pojemniki przechowywać w temp. - 5 , -10 º C

- po wyjęciu z chłodni: 1-2 doby w temp. 5 º C

• 1-2 doby moczyć w wodzie

• 6-8 tygodni chłodnej stratyfikacji

- Wysiew IV-V

Sosna wejmutka - Pinus strobus L.

• w Polsce zaczyna obradzać w wieku 20-30 lat, w ojczyźnie o 10 lat wcześniej, lata rodzaju w Pl. co 2-3 lata, w Ameryce w zależności od warunków co 10 lat.

• Kwitnie: V

• ♂- jajowate szyszeczki barwy żółtej

• ♀- walcowato wydłużone różowe lub purpurowe

Szyszki: w 1 roku po kwitnieniu małe, sterczące, czerwonobrązowe

• w II roku, latem, wydłużają się do 10-15 cm i osiągają grubość 3-4 cm, łukowato zakrzywione, zwisają pojedynczo lub po 2-3

• IX - przyjmują barwę cynamonowo brązową

• Łuski - bez wyrostka, gładkie, skórzaste, zmarszczone na środku

• Zbiór szyszek do poł. IX bo, X - otwierają się szyszki

Nasiona opornie kiełkują - zdolność kiełkowania średnio 59%

• wysiew jesienny lub na wiosnę po dołowaniu przez zimę lub po 8 tygodniowej chłodnej stratyfikacji

Przechowywanie:

• podsuszyć w temp. pokojowej (14 dni)

• wilgotność 7% i temp. poniżej 4 ºC -> do 5 lat

długookresowe: wilgotność 3-6%, temp. - 5 do -10 ºC

Świerk pospolity - Picea abies L.

Zaczyna obradzać miedzy 25-60 rokiem życia. Do niedawna obradzał co 3-5 lat. Obecnie lata nasienne występują rzadziej.

• Roślina jednopienna

Kwitnie w zależności od położenia IV-V

• ♂- w postaci jajowatych szyszeczek, dł. 2,5 cm, początkowo barwy czerwonej, a w okresie pylenia barwy żółtej, rozrzucone po całej koronie, z większym zagęszczeniem w części górnej, brak u b. młodych i b. starych drzew

• ♀- rozmieszczone tylko w górnej partii korony, w postaci długich 3-5 cm szyszeczek barwy karminowej lub zielonej, przed zapyleniem sterczą do góry, a później zwisają w dół

Szyszki: cylindryczne, dł. 6-17,5 cm. Po dojrzeniu, żółtobrązowe, jesienią, zaczynają się otwierać i uwalniać nasiona aż do wiosny.

Zbiór szyszek: XI/XII najczęściej z drzew ściętych.

Nasiona: Ciemno-rdzawo-brązowe,

• 4-5 mm, jeden koniec owalnie zaokrąglony, drugi spiczasto zakończony, brzegi okrywy nasiennej lekko śrubowato skręcone. Nasiona przypominają kroplę spadającej wody.

• Skrzydełka złociste, zaokrąglone na wierzchołku, zwężające się ku nasionom

Masa 1000 szt. -7,7 g

Przechowywanie tak jak. So zwycz.

Wykazują gotowość do kiełkowania, wysiew na wiosnę.

Jodła pospolita - Abies alba L.

• Roślina jednopienna. Zaczyna obradzać miedzy 30 a 70 rokiem życia. Do niedawna obradzała obficiej co 3-4 lata, obecnie rzadziej i słabiej

• Kwitnie IV/V

• ♂- szyszkowate z żółtymi pylnikami, dł.2-2,5 cm, otoczone u podstawy licznymi brązowymi łuskami

• Wyrastają obficie w pachwinach igieł, na dolnej stronie ubiegłorocznych pędów, w górnych partiach korony nieco poniżej wierzchołka

• ♀- w postaci jajowatych szyszeczek, dł. ok. 6cm, zielone rzadziej czerwonawe, stoją na gałązkach w wierzchołkowej części korony

• składają się z licznych wspierających łusek, zakrywających mniejsze różowe owocolistki z dwoma zalążkami

Szyszki: walcowate, wzniesione do góry, dł. 10-20 cm, często pokryte żywicą, Dojrzewają (zmiana barwy z zielonej w szarobrązową) w poł. IX, po dojrzeniu rozsypują się, na gałęziach pozostają tylko osie szyszek

• Zbiór - 2 tygodnie przed dojrzeniem z drzew stojących

Nasiona: nieforemne, trójgraniste, dł. 10mm, z przyrośniętym skrzydełkiem. W okrywie nasiennej pęcherzyki żywiczne. uszkodzenie ich prowadzi do wycieku olejków żywicznych, co negatywnie wpływa na: zdolność kiełkowania, podatność na pleśnie.

• Opornie kiełkujące

Masa 1000 nasion - 50,3 g

• Wysiew: jesienią lub wiosną po zimowym dołowaniu pod okapem drzewostanu.

Przechowywanie;

• PRZEZIMOWANIE: 25% wilgotności, otwarte lub perforowane pojemniki temp. 0 ºC

• Do 3 lat 12-13% wilgotności temp. -4 do -10 ºC

• Do 10 lat- 7-9 % wilgotności temp. -10 do -15 ºC

Wysiew jesienią lub wiosną po stratyfikacji 3-6 tygodni temp. 3-5 ºC

1

---