filozof	poglądy
354	430	św. Augustyn	szczęście może dać jedynie Bóg potrzebne jest tytlko poznanie Boga i własnej duszy badania przyrody - b. ciekawe i b. próżne fenomenalizm - możemy poznać zjawiska i jest to poznanie pewne poznanie rzeczy wewnętrznych jest najpewniejsze [jestem i myślę] umysł ma poznawać prawdy wieczne iluminizm - Bóg udziela duszy wiedzy drogą oświecenia, łaska oświecenia przypada dobrym poznanie ma charakter intuicyjny istnieją prawdy wieczne, wszystko wieczne może istnieć jedynie w Bogu, zatem Bóg istnieje, tym samym istnieje także dusza nieśmiertelna, mająca udział w wieczności Boga poprzez prawdy wieczne przewaga duszy nad ciałem i sił irracjonalnych duszy nad rozumem infinityzm - Bóg jest nieskończony personalizm - Bóg jest osobą, godną miłości doskonałość stworzenia - teodycea zło rozumiane negatywnie [jako brak dobra] człowiek odpowiada za zło, ale nie za dobro, które jest darem łaski Bóg ma przewagę nad światem, jest najważniejszym przedmiotem poznania, najwyższym dobrem i przyczyną wsszelkiego dobra historia jako zmagania civitas Dei z civitas terrena
IX w.		Jan Szkot Eriugena	zgoda między rozumem a objawieniem gnostycka koncepcja Pisma - dostosowywanie sensu Pisma do rozumowania Bóg jest niczym, co rozum może objąć, ale jest jednocześnie źródłem wszystkiego twórczość Boga jest Jego rozwojem, stworzenie świata jest aktem koniecznym koncepcja stworzenia w procesie emanacyjnym - natura podzielona na 4 etapy przekonanie o realności pojęć nic nie istnieje poza Bogiem - teocentryczna koncepcja poznania znany nam świat nie jest rzeczywisty, jest tylko symbolem rzeczywistosci jest jedna predestynacja, bo Bóg jest jeden, dlatego nie może być przyczyną rzeczy przeciwnych
1033	1109	św. Anzelm	do poznania prawdy potrzebna jest i wiara, i rozum - przez wiarę do zrozumienia, a nie odwrotnie racjonalność Boga i świata - próba uzasadnienia tajemnic wiary skrajny realizm pojęciowy - nawet pojęciom ogólnym odpowiada rzeczywistość dowody istnienia Boga - byt względny zakłada bezwzględny; szereg doskonałości nie może biec w nieskończoność
1091	1153	św. Bernard	obcowanie z Bogiem jest jedynym sposobem poznania prawdy łaskę uzyskujemy przez pokorę i miłość, są one bardziej potrzebne od rozumowania miłość ma 4 stopnie, ostatnim jest ekstaza dualizm Boga i stworzenia, ekstaza upodabnia ale nie jednoczy z Bogiem potępienie nauki rozumowej świeckiej i teologicznej [haniebna ciekawość]
1096	1141	Hugon od św. Wiktora	synteza scholastyki i mistyki
		SZKOŁA W CHARTRES	kult czystego platonizmu odzyskanie logiki Arystotelesa indukcyjne pochodzenie zasad wiedzy badania humanistyczne przeciwstawione teologicznym zainteresowanie badaniami matematycznymi i przyrodniczymi atomistyka Demokryta
1210	1294	Roger Bacon	poznanie przez doświadczenie i eksperyment połącznone z matematycznym badaniem zjawisk doświadczać można nie tylko rzeczy przyrodzonych, ale także nadprzyrodzonych - wiedzę o Bogu tak jak o świecie zdobywamy na podstawie doświadczenia, jest to jednak dośw. wewnętrzne doświadczenie = poznanie nieabstrakcyjne, niedyskursywne, bezpośrednie wszystkie prawdy pochodzą z objawienia, granica między prawdami przyrodzonymi a nadprzyrodzonymi jest nieostra
1225	1274	św. Tomasz z Akwinu	oddzielenie wiedzy od wiary, rozumu od objawienia rozum poznaje rzeczy materialne ale także Boga i Jego własności pewne prawdy wiary możemy jednak znać tylko dzięki objawieniu żadna z prawd wiary nie sprzeciwia się rozumowi, choć może go przekraczać filozofia przygotowuje do wiary, ponieważ buduje na zasadach rozumu, a nie objawienia rzeczy jednostkowe jako punkt wyjścia do wszelkiego poznania powszechniki mogą mieć trojaką postać [in re, post rem, ante rem] istota [essentia] Boga implikuje Jego istnienie [existentia], istota rzeczy stworzonych istnienia nie implikuje - Bóg jest bytem koniecznym i niezależnym, a stworzenie przypadkowym i zależnym substancje cielesne są złożone z formy i materii - materia jest źródłem mnogości i cielesności [forma jest aktem, materia potencją] Istnieie Boga wymaga dowodu, ale nie możemy wnioskować a priori z Jego istoty - opieramy się więc na doświadczeniu, wywodzimy istnienie Boga z Jego dzieł [e.g. ex motu - musi istnieć 1 przyczyna ruchu skoro mamy ruch] własności Boga można poznać rozumem, lecz nie bezpośrednio a przez nieskończone wzmożenie właściwości istot skończonch stworzenie świata - z niczego, wprost, jako akt woli, wg idei Bożych, w czasie Różnorodność świata odzwierciedla różnorodność Boga czyste inteligencje - anioły - st. pośredni między człowiekiem a Bogiem hilemorfizm - dusza i ciało są tak złączone jak forma z materią - przeciwieństwo rozdzielaniu duszy i ciała. poznanie - receptywne, poznanie niższe łączne z wyższym przedmioty materialne poznajemy bezpośrednio, duszę własną tylko pośrednio
1270	1308	Duns Szkot	przewaga wiary nad rozumem - rozum nie może dowieść większości tez teologicznych nie można dowieść przymiotów Boga, choć można dowieść, że istnieje nie chciał przetworzyć wiary w wiedzę jak scholastycy przewaga intuicji nad abstrakcją przewaga jednostki nad ogółem - indywidualność jako podstawowa cecha bytu mnogość form w rzeczy przewaga woli nad myślą - wola może kierować rozumem prawda jest tylko jednym z dóbr Bóg jest wolą, wszystko,co ustanowił, jest słuszne i dobre bo to On je ustanowił

Filozofowie średniowiecza (Wł. Tatarkiewicz, Historia filozofii)

---