Gorączka
Prawidłowa temperatura utrzymuje się między 35,5oC pod pachą rano do 37,4oC pod pachą wieczorem. 36,6 to średnia. Pomiar w innym obszarze może być 0,5 do 0,8 wyższy, jeżeli pomiar jest we wnętrzu ciała to nawet o 2 stopnie. Najniższe ciepłoty występują około 2 w nocy a najwyższe około 16 po południu. U dzieci temperatury są troszeczkę wyższe. Odwrócony tor to wtedy, gdy rano są temperatury wyższe niż po południu. Ciepłota ciała jest utrzymywana przez ośrodek termoregulacji w przedniej części podwzgórza.
Gorączka nie zawsze wynika z nadmiernej produkcji ciepła, może być też zbyt mała utrata. układ adrenergiczny prowokuje wzrost temperatury ciała, a układ cholinergiczny zmniejsza temperaturę. Pirogeny egzogenne to różne antygeny, a endogenne to kompleksy i cytokiny. Pirogeny egzogenne są strukturalnie duże i nie są w stanie dotrzeć do OUN, te pirogeny działają na układ siateczkowo - śródbłonkowy, który pod ich wpływem będzie produkował Il-1, Il-6 i TNF, które są pirogenami endogennymi, te cytokiny powodują uruchomienie kaskady fosfolipaz A2 - cyklooksygenaza - prostaglandyny. Prostaglandyny działają na ośrodek termoregulacji podwyższając temperaturę i obniżając utratę ciepła. Jeżeli ilość prostaglandyn zmniejszy się to wszystko się wyrównuje. W okolicy podwzgórza w stanach gorączkowych dochodzi do zaburzenia równowagi Ca/Na na korzyść sodu, wiadomo, że ciepłota ciała obniża się po podaniu NLPZ, najlepiej pyralginy i.v. Ale prof. Janeczko przestrzega przed dużymi dawkami pyralginy i.v., lepiej dawkę podzielić i podawać mniejsze dawki co godzinę. W okresie gorączki ilość produkowanego ciepła zwiększa się 3-4x, ale termoregulacja działa tak samo, tylko na wyższym poziomie.
Gorączka jest zjawiskiem korzystnym, gdy nie przekracza 38,3 - 38,5. Gorączka zwiększa produkcję IFN, mediatorów leukocytarnych, granulocytów, immunoglobulin, limfocytów, komórek NK, uruchamia procesy białkotwórcze, oś przysadkowo - nadnaerczową. Wysoka temperatura zabija S. pneumoniae.
Wzrost ciepłoty ciała o 1oC, PPm o 20% , zwiększa HR o 12 oraz parowanie wody i elektrolitów. Jeżeli gorączka nie przekracza 38,3 - 38,5 to nie spieszymy się się z obniżaniem. Przy 41 rozwija się majaczenie, a przy 42 tracimy kontakt z chorym. W zbyt wysokiej gorączce dochodzi do denaturacji białek, dotyczy to przede wszystkim komórek OUN.
Przed wzrostem temperatury ciała chory odczuwa nieprzyjemne odczucie zimna - dreszcze. jest to spowodowane szybkim przestawianiem się podwzgórza na wyższy poziom, ale nie nadąża za tym produkcja ciepła. Potem jest zjawisko odwrotne, gdy termostat się obniża, to choremu robi się gorąco. U małych dzieci do 4 r.ż nie ma dreszczy, natomiast mogą odpowiedzieć drgawkami. U takiego dziecka trzeba wykonać badanie neurologiczne aby potwierdzić, że są to drgawki gorączkowe, a nie o innej etiologii.
|
rano |
wieczorem |
postępowanie |
st. podgorączkowy gorączka nieznaczna |
37,5 38,0 |
38,0 38,5 |
nie wymaga obniżenia |
gorączka umiarkowana gorączka znaczna |
38,5 39,5 |
39,5 40,5 |
obniżać
|
gorączka wysoka gorączka nadmierna |
39,5 >41 |
>40,5 |
wymaga natychmiastowego obniżenia |
Gorączka o nie ustalonej etiologii to gorączka trwająca con. 3 tyg. przekraczająca 38oC, i nie rozpoznana etiologicznie przy pomocy szczegółowego badania klinicznego i podstawowych badań uzupełniających. Jest to pewien problem, dlatego ustalono etapy rozpoznania gorączki:
I etap - badanie przedmiotowe, podmiotowe i rutynowe badania dodatkowe
II etap - konsultacje specjalistów, badania serologiczne, izotopowe, endoskopowe
III etap - CT, MRI, PCR, hybrydyzacja molekularna, techniki inwazyjne (biopsja, laparotomia zwiadowcza)
III etap - ustalenie przyczyny ex iuvantibus (na podstawie efektów leczenia)
Pobranie krwi nie w szczycie gorączki tylko w okresie narastania (dreszcze)
Występują też stany podgorączkowe w tzw. nerwicy wegetatywnej. taka gorączka słabo reaguje na środki przeciwgorączkowe, a dobrze na środki uspokajające.