Psychologia jest to jedna z nauk społ., która zajmuje się zadaniem procesów psychologicznych i zachowań.

Cele i funkcje:-wyjaśnianie zachowań(zrozumienie ich).-prognozowanie(przewidywanie);-wywieranie wpływu(kontrola.

-biologiczne postawy zachowania:

*temperament określa sposób wyrażania emocji i sposób reagowania na bodźce. Wymiary temperamentu: aktywność, rytmiczność, cykliczność, adaptacyjność, łatwość(jako dziecko)przystosowania się, próg reagowania, zakres i trwałość uwagi.

Wymiary osobowości: 1.neurotyzm, 2.ekstrawersja, 3.otwartość na doświadczenia, 4.ugodowość, 5.Sumienność.

Emocja- silne odczucie świadome lub nieświadome o charakterze pobudzenia pozytywnego lub negatywnego.

Kompetencja emocjonalna składa się:

-świadomość własnego stanu emocjonalnego uwzględniająca możliwość odczuwania jednocześnie wielości emocji (osoba jest zdolna do robienia bilansu emocjonalnego),

-zdolność trafnego rozpoznawania emocji u innych; oparta na wskazówkach ekspresyjnych i sytuacyjnych,

-znajomość słownictwa i wyrażeń związanych ze stanami emocjonalnymi dostępnymi w danej kulturze,

-zdolność do empatycznego i współczującego zaangażowania w doświadczenia emocjonalne innych ludzi; empatia: zdolność do rozumienia, że wewnętrzny stan emocjonalny może nie odpowiadać zewnętrznemu zachowaniu zarówno u siebie jak i u innych,

-zdolność do panowania nad emocjami:1.dokonywanie trafniejszej interpretacji sytuacji, 2.rozwiązywanie problemu, 3.poszukiwanie wsparcia, 4.ocena i przyjęcia winy, 5.ocena, 6.utrzymanie dystansu.

-osoba kompetentna emocjonalnie to taka osoba ma świadomość (?),

-możliwość przeżywania w sensie emocjonalnym takim jaki chcemy.

Def1.Osobowość jest to dynamiczna organizacja cech psychofizycznych jednostki, która determinuje unikalne przystosowanie do środowiska.

Def2.Osobowość jest to złożona całość myśli, emocji i zachowań nadająca kierunek i spójność w życiu człowieka.

Kryteria dojrzałej osobowości:

1.Postawy względem siebie:- jednostka przejawia samoakceptację, -ma pozytywną samoocenę, -poczucie tożsamości.

2.Zdolnośc do rozwoju i uczenia się.

3.Autonomia(wysoki poziom niezależności)-wewnętrzne kryterium oceny.

4.Poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego.

5.Pozytywne postawy wobec innych: -życzliwość, akceptacja innych.

6.Obiektywizacja samego siebie:-dystans, -poczucie humoru.

7.Działalnośc na rzecz innych.

8.Realizm w ocenach.

9.Podejmowanie zadań i obowiązków, ról.

10.nadrzędna fizjologia życia:-świadomość wartości, -integracja doświadczeń.

System rodzinny:

-relacje między członkami; 4 potrzeby systemu rodzinnego: *potrzeba produktywności i osiągnięć(status), *potrzeba zaspokojenia emocjonalnego, *potrzeba relacji, związku, *potrzeba jedności.

Osobowość - zespół cech psychofizycznych, który determinuje unikalny sposób przystosowania się jednostki do otoczenia

Typy osobowości:

-władczy(przywództwo, przejmują władze odpowiedzialność, dobrze się czują w tej roli, przejawiają szacunek dla hierarchii, są zdyscyplinowani żądają tego od siebie i innych, celowość w działaniu i konsekwencja, postawa pragmatyczna praktyczna, odwaga, duża odporność psychiczna.

*sadystyczne zaburzenie osobowości: stosują przemoc psychiczną i fizyczną aby ukazać dominacje, poniża i upokarza innych, osoby od siebie zależne poddaje niezwykle surowej dyscyplinie, czerpie przyjemność z psychicznego lub fizycznego cierpienia innych, kłamie aby zadawać innym ból i cierpienie, zastrasza innych, ogranicza autonomie, brak empatii.

-sumienny(perfekcjonista) - zdolność do ciężkiej pracy wysiłku, perfekcjonizm, upór, porządek, umiłowanie szczegółów, dobra organizacja, szczegółowość, ostrożność, oszczędność, robią to co należy i tak jak trzeba, trzymają się norm i zasad, przywiązanie do rzeczy.

*zaburzenie obsesyjno-kompusyjne: osoba silnie skoncentrowana na szczegółach regułach zasadach planach i prowadzi to do zgubienia celu działania, przesadnie oddana pracy do tego stopnia że zaniedbuje wszystkie zajęcia pozazawodowe, nadzwyczaj skrupulatna, bezkompromisowa, upór, skąpstwo, nie wydają pieniędzy na potrzeby swoje i innych. Prowadzi to do nerwicy charakteru taka osoba nie potrafi zakończyć zadania, nie jest do końca zadowolona z tego co zrobiła

-samotniczy-trzyma się na uboczu tzn. maja niewielkie potrzeby towarzyskie, niezależni, duży poziom autonomii, trzymaja się na uboczu, są samodzielni, zrównoważenie, spokojni, powściągliwość zachowania, cechuje ich realizm.

*zaburzenie: pojawia się lęk przed ludźmi, niepewność siebie; zaburzenia schizoidalne-osoba taka wybiera samotność, nie czerpie przyjemności z przebywania z ludźmi-nie lubi wręcz tego, ma ograniczone sfery aktywności, nie ma przyjaciół poza rodziną, przejawia chłód emocjonalny i zredukowana osobowość.

-wrażliwy(emocjonalny): biologiczne, przez odrzucenie. Są to osoby mało odporne emocjonalnie, chwiejność emocjonalna, wrażliwość na opinie i oceny innych, rezerwa w stosunku do innych ludzi, powściągliwość, rozwaga, dyskrecja, taktowna, lubia to co znane, czują się dobrze w sytuacjach jasno określonych, pewne zamknięcie się w sobie, potrzeba wyraźnych ram, zadań jasno wyraźnych.

*ucieczkowe, unikowe zaburzenie osobowości(lękowe)-unikanie zadań które mogą się przyczynić do krytyki lub odrzucenia, musza być pewne sympatii innych aby nawiązać kontakt, spostrzega siebie jako osobę nieatrakcyjną, obsesyjnie boi się krytyki i braku akceptacji, posiada poczucie winy

-dramatyczny(ekspresyjny)-takie osoby SA bardzo emocjonalne, zachowują się w sposób afektowany, zmienność nastroju, barwność(bogata wyobraźnia, potrzeba przyciągania uwagi, entuzjazm, urok seksualny).

*histeryczne zaburzenie osobowości(historyzm)-osoba taka czuje się źle gdy nie jest w centrum uwagi, wyrażanie emocji jest powierzchowne, teatralność, sztuczność uczuć, stara się zwrócić na siebie uwagę poprzez wygląd, podatne na sugestie, łatwo ulegają innym, dostrzegają w związkach z ludźmi więcej bliskości niż to jest w rzeczywistości, zachowanie uwodzicielskie w nieodpowiednich sytuacjach.

-ofiarny(oddany)-zaangażowanie, zamiłowanie do pracy zespołowej, potrzeba przywiązania, dążenie do harmonii, uprzejme, liczą się z opiniami innych, pokora, działanie na rzecz innych.

* Zaburzenie osobowości: zależność-osoba taka nie potrafi samodzielnie podejmować prostych decyzji, potrzebuje rady, ma trudności z wyrażanie własnego zdania, pozostawiona sama czuje się bezradna, lęk przed samotnością, podejmuje się ciężkich obowiązków.

Wartości - są pojęciami lub przekonaniami o pożądanych stanach docelowych lub zachowaniach, które wykraczają po za specyficzne sytuacje kierują wyborami i oceną zachowań i zdarzeń oraz są uporządkowane według względnej wartości.

Schizoidalny - trzymają się na uboczu, mają nie wielkie potrzeby towarzyskie, cechuje ich niezależność, powściągliwość emocjonalna, realizm, taka osoba ma wąskie grono osób zaufanych, jeśli to jest nasilone to powoduje zaburzenia emocjonalne, brak potrzeby zawierania związków uczuciowych, taka osoba działa sama, rzadko doświadcza silnych emocji, nie ma ekspresji uczuć, obojętność wobec pochwał i krytyki, nie mają bliskich przyjaciół

Narcystyczny - poczucie ważności, ambicja, potrzeba współzawodnictwa, maja wysoką świadomość, ukierunkowani SA na zdobycie wyższej pozycji społecznej, od otoczenia wymaga ciągłej uwagi i podziwu, na wszelkie uwagi krytyczne reaguje uczuciami złości, wstyd i upokorzenia, zdecydowanie przecenia znacznie własnej osoby, oczekuje uznania siebie za wybitna osobą, jest przekonana o swojej wyższości, niska zdolność do empatii, w relacjach z innymi wykorzystują ludzi do własnych celów.

Zalezna - pozwalanie innym na przejmowanie odpowiedzialności za swoje decyzje, podporządkowywanie potrzeb potrzebom innych, niechęć do stawiania wymagań osobom, od których jest się zależnym obawa przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie wynikająca z osamotnienia, powodujące dyskomfort obawa przed opuszczeniem ,ograniczona zdolność podejmowania decyzji bez radzenia się innych

Histeryczna - Osobowość histeryczna określana jest jako „niestała emocjonalnie”, manifestuje się płytkością i chwiejnością uczuć, skłonnością do dramatyzowania i teatralności - przesadą w ekspresji emocjonalnej, „odgrywaniem ról” związanym z dążeniem do zwracania na siebie uwagi, tendencją do manipulowania otoczeniem. Osoba taka ma potrzebę uzyskiwania wyrazów uznania, aprobaty i podziwu oraz potrzebę silnych podniet. Nastrój zmienia się szybko, wybuchy gniewu czy rozpaczy

przeplatają się np. z radością, nieraz co kilka minut i są na ogół wywoływane przez nieproporcjonalnie błahe okoliczności zewnętrzne. Działania są nieobliczalne i brak im konsekwencji. Widoczna jest trudność pohamowania dążenia do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb. Nie uwzględniają potrzeb innych ludzi.

Obsesyjno-kompulsywna -jednostkę pochłaniają szczegóły, reguły, listy i porządek;-wykazuje perfekcjonizm upośledzający-nadmiernie poświęca się pracy i wydajności, wyrzekając się rozrywek i przyjaźni -jest aż nadto sumienna, skrupulatna i nie elastyczna w kwestiach moralności, etyki i wartości -nie jest w stanie pozbyć się zużytych i bezwartościowych przedmiotów, nawet jeśli nie mają wartości sentymentalnej;

-niechętnie zleca zadania innym lub współpracuje z innymi, jeśli nie podporządkowują się oni całkowicie jej sposobowi wykonywania pracy;

-przejawia skąpstwo w wydatkach na siebie i na innych, pieniądze postrzega jako zabezpieczenie na ewentualne nadejście katastrofy w przyszłości;

-wykazuje sztywność i upór.

Paranoiczna - wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie, tendencja przeżywania długotrwale przykrości

podejrzliwość, ujmowanie obojętnych działań otoczenia jako wrogich lub pogardliwych, sztywne poczucie własnych praw, podejrzenia dotyczące wierności (partnerów i przyjaciół), przecenianie własnego znaczenia, pochłonięcie wyjaśnieniami wydarzeń

Lękowa - W tym zaburzeniu na pierwszy plan wysuwa się ciągłe uczucie napięcia i lęku, niepewność, poczucie niższości i nieatrakcyjności, pragnienie akceptacji i uznania, wrażliwość na odrzucenie i krytykę, ograniczenie więzi społecznych, unikanie działań w związku z przesadną oceną zagrożeń i ryzyka stwarzanego przez codzienne sytuacje życiowe.
Zaburzenia osobowości przypominają więc nerwicowy zespół lękowy, także osobowość schizoidalną. Wymaga to uważnej diagnozy różnicowej.

---