Kariera zawodowa-inaczej rozwój zawodowy, droga zawodowa

- przebieg pracy zawodowej w ciągu całego życia człowieka

-wiąże się również z osiągnięciem sukcesu, uznania, popularności, błyskawicznym awansem lub pełnieniem prestiżowych funkcji zawodowych

-nie oznacza ona jednak tylko samych sukcesów zawodowych, lecz może być również związana z degradacją i stabilnością

na karierę zawodową składają się: (tu będzie schemat)

;sukcesy i osiągnięcia zawodowe, zdobyte kompetencje, historia zatrudnienia, treści pełnionych funkcji, ranga zajmowanych stanowisk,

Wychowanie do pracy i zawodu

Z tym zagadnieniem wiąże się pojęcie pracy zawodowej. Stanowi ona jedną z podstawowych form działalności człowieka, wyznacza w znacznej mierze status zawodowy jednostki. Z pracą łączą się możliwości samorealizacji jednostki. Jednostka ludzka realizuje się zawodowo zgodnie z linią rozwoju zawodowego

W wychowaniu do pracy i zawodu wyróżnia się trzy główne okresy;

1 okres kształcenia przedzawodowego od 14-15 do 18 roku życia( w przypadku liceum:)

2 okres kształcenia zawodowe od 15 do ukończenia określonego typu szkoły zawodowej

3 okres aktywności zawodowej od 23 roku życia do wieku emerytalnego

W okresie kształcenia przedzawodowego znaczącą role odgrywa wychowanie do pracy w rodzinie oraz szkole . W środowisku rodzinnym dziecko kształtuje pierwsze nawyki i odkrywa pierwsze wartości związane z praca. W domu rodzinnym dziecko też ma możliwość wykonywania pracy, która kształtuje odpowiedni stosunek do pracy, ale także systematyczność, dokładność, doprowadzenie pracy do końca, przestrzeganie zasad oraz utrzymanie porządku na stanowisku pracy. Z czasem kształcenia przedzawodowego pojawia się konieczność planowania własnej drogi zawodowej, czyli wyboru szkoły i zawodu.

Decyzja ta sprawia że człowiek przechodzi do drugiego okresu kariery zawodowej jakim jest okres kształcenie zawodowego. Okres ten trwa do ukończenia szkoły zawodowej, która w pełni przygotowała nas do zawodu. Absolwent otrzymuje uprawnienia zawodowe, które w dużym stopniu decydują o tym na jakim stanowisku może zostać zatrudniony.

Okres aktywności zawodowej jest okresem długim i znaczącym dla człowieka.

Etapy kariery

W trakcie trwania aktywności zawodowej możemy wyróżnić kilka charakterystycznych etapów;

Etapy kariery 5 głównych etapów opracowanych przez Wiatrowskiego(inaczej nazywane schodami Wiatrowskiego:)

1 etap- Adaptacja społeczno- zawodowa, która zaczyna się w pierwszym zakładzie pracy. Jest to trudny okres dla pracownika, który wymaga dostosowanie się do zakładu pracy , towarzyszy temu wiele obaw i napięć. Pracownik zaczynający prace w nowym zakładzie zazwyczaj nie jest z nim związany emocjonalnie i w konsekwencji na tym etapie następuje największa rotacja pracownika Jest to okres trwający kilka miesięcy a niekiedy nawet rok.

2 Kolejnym etapem jest Identyfikacja z zawodem. Ten etap przechodzą pracownicy, którzy pomyślnie zaadoptowali się w zakładzie pracy i postanowili związać z nim swoja karierę. Z czasem pracownik nabywa kompetencji zawodowych i identyfikuje się z zawodem jak i również identyfikuje się z zakładem pracy i przywiązuje się do niego emocjonalnie.

Konsekwencja identyfikacji z zawodem jest Stabilizacja zawodowa jest to czas spokoju w życiu pracownika. Pracownik w tym okresie jest zadowolony z wykonywanej pracy, jest znawcą w swoim zawodzie i osobą doświadczoną, wiele prac wykonuje biegle i dobrze. Czas stabilizacji może trwać do końca kariery zawodowej, dzieje się tak, gdy pracownik pozbawiony jest aktywności zawodowej, praca nie daje mu wtedy satysfakcji.

Dobrze ukształtowana kariera prowadzi do następnego etapu jakim jest sukces zawodowy. Prowadzi on do zdobywania przez pracownika bardzo wysokich kompetencji zawodowych. Jest to czas w którym pracownik uzyskuje odpowiedzialne funkcje i awansuje na stanowiska służbowe.

Kolejnym cyklem w karierze jest mistrzostwo w zawodzie, jest to największe osiągnięcie w karierze pracownika, jest on w pełni spełniony w swoim zawodzie wie wszystko o swoim zwodzie. Okres ten jest to czas przygotowania następców na dane stanowisko.

Do tych głównych etapów kariery które stworzył Wiatrowski , zostały dopisane przez prof. Wołka jeszcze 3 (przed adaptacją społ-zawodową) dopisano;

Kształcenie przedzawodowe i Kształcenie zawodowe i po (mistrzostwie w zawodzie) dopisano Aktywność pozazawodową.

Kształcenie przed i zawodowe-czas przygotowania nas do aktywności zawodowej (różne placówki nauki itp.

Aktywność pozazawodowa- przebiega już poza zakładem pracy. W zależności od tego jak wyglądała kariera zawodowa pracownika, kształtuje się jego życie pozawodowa. W różny sposób przekazuje on moralne oblicze pracy i kariery zawodowej. Ukształtowane przez lata pracy zawodowej cechy osobowe i sposoby wykazywanej w jej trakcie aktywności stanowią zasoby wyznaczające sposoby funkcjonowania w okresie późnej dorosłości, aż do końca życia jednostki.

Należy podkreślić, że przedstawione etapy dotyczą drogi zawodowej tylko w jednym zakładzie pracy. W zależności od takich pewnych uwarunkowań każda z faz może mieć różny okres trwania.

Wyznaczniki kariery zawodowej;(PRZEDSTAWIENIE GAFICZNE;)

(Wyjaśnienie pojęcia osobowość zawodowa;)

Osobowość społeczna wg K. Czarneckiego to zespół człowieka pracy uformowanych w toku kształcenia zawodowego i rozwijających się w czasie pracy zawodowej, który zapewnia mu aktywny kontakt z materialnym i społecznym środowiskiem pracy i przyczynia się do jego twórczych przeobrażeń.

Osobowościowe wyznaczniki-to: mają charakter subiektywny ,charakteryzują potencjał jednostki.

• Wiedza zawodowa(ogólna i specjalistyczna)

• Umiejętności, sprawności, przyzwyczajenia i nawyki

• Zainteresowania

• Zdolności, talenty i uzdolnienia zawodowe

• Doświadczenie

• Motywy doskonalenia zawodowego i pracy

Społeczne wyznaczniki kariery; są obiektywne bowiem niezależne od jednostki. Ta grupa wyznaczników/ jest ukazaniem pozaosobowych uwarunkowań rozwoju osobowego

• Struktury społeczne( np. środowisko rodzinne)

• System szkolny

• Polityka firm

• Rynek pracy

Modele kariery zawodowej

Jako, że określa się karierę jako drogę zawodową, dla zilustrowania jej przebiegu często używa się różnych liniowych wykresów. Najpowszechniejsza typologia karier zawodowych wyróżnia 3 główne typy karier.( tu wykresy będą:)

Półprosta-może ilustrować karierę osoby stojącej u progu życia zawodowego. osoba ta nie ma jeszcze życiowych doświadczeń, ale wszystko przed nią, w jej życiu może się jeszcze wszystko zdarzyć w najbliżej przyszłości. .model ten pokazuje nam nowy aspekt kariery -perspektywa czasowa.

Odcinek-może odnosić się do osób których życie zawodowe z jakiś przyczyn cechuje wyraźne ograniczenie czasowe. Tak bywa w przypadku sportowców, kiedy to fizyczne warunki wyznaczają przedział czasowy funkcjonowania w danym zawodzie. Należy sobie zdać sprawę z org. .czasowych i przekroczyć je planując przyszłość (przygotować się do niej)

-sportowcy staja się trenerami po zakończeniu kariery-

Linia przerywana-pokazuje karierę w której występują jakieś przerwy. np. kobiety które przerywają prace żeby wychowywać dzieci. Linia przerywana obrazuje nam istotne wymiary kariery zawodowej jest to typowość i występowanie przerw w przebiegu kariery.

Linia łamana(zygzak)-ilustruje niezwykle dynamiczny pełen wzlotów i upadków przebieg życia zawodowego. Trzeba poszukiwać właściwej drogi, trzeba wkładać w to wiele wysiłku, a czasem płacić porażkami, droga do celu przez to się wydłuża, a zdobyte przy okazji doświadczenia stają się zasobem z którego można korzystać kiedy już wejdzie się na właściwy szlak.

Sinusoida- przedstawia karierę w której następują po sobie wzloty i upadki ,porażki i sukcesy. To model kariery osoby zmagającej się z ciągłymi niepowodzeniami lecz co jakiś czas wydobywającej się z tarapatów, aby po niedługim czasie znów w nie popaść.

Lub może przedstawiać model kariery osoby młodej aktywnej zawodowo-osoba podejmuje prace w firmie po jakimś czasie osiąga max. i zmienia firmę na inną, kiedy w tej osiągnie max możliwości znów zmienia prać itd. W tym modelu zwraca się uwagę na dynamikę mówi się o rytmie i zakresie zmian jakie zachodzą w życiu zawodowym.

Koło-uważane za figurę doskonałą. może być też symbolem zamknięcia, ograniczenia, a nawet sytuacji bez wyjścia. Jako ilustracja kariery może przedstawiać także pojawiające się na drodze kariery przeszkody. Czasem ludzie sami rysują dookoła siebie pewnie koła, a potem boją się przekroczyć narysowaną linię. W tym modelu mamy odczynienia z barierami ograniczającymi

Spirala-pokazuje cykliczny charakter kariery zawodowej, która podlega pewnym prawidłowością które wynikają kolejno następujących po sobie etapów życia zawodowego. Np. po okresach wzmożonego wysiłku/wielkiej akt następują okresy wyciszenia /spokoju. Zrozumienie przebiegu kariery zawodowej wymaga uwzględnienia jej cyklicznego charakteru (nauczyciel zaczyna program pracy ten sam ale za każdym razem z innymi dziećmi:)

Koncentryczne kręgi-tarcza strzelnicza kręgi na wodzie, przekrój pnia drzewa z widocznymi słojami dla wielu osób ten model kariery ilustruje to co najistotniejsze w ich karierze zawodowej. Może ilustrować proces stałego przyrostu kompetencji i umacniania pozycji zawodowej np. osoba co przez wiele lat zajmowała to samo stanowisko zdobyła doświadczenie, stała się doskonalsza tak jak drzewo któremu co roku przybywają kolejne słoja dzięki temu staje się ono coraz bardziej potężne.

Słońce-(model słoneczny)otaczające ze wszystkich stron tarczę słoneczną promienie mogą ilustrować wielokrotność i wielostronność np. ktoś kto się zajmuje księgowością doskonali biegłości języka jak również zdobywa doświadczenie w kierowaniu większymi zespołami. Słońce kojarzy się również z ciepłem i życiodajną energią.

Charakterystyka zawodowa

Charakterystyka zawodowa zawiera informacje dotyczące kwalifikacji zawodowych, moralnych i zdrowotnych pracownika. Dlatego nazywana jest też charakterystyką kwalifikacyjną.

Charakterystyka kwalifikacyjna określana jest, jako podstawowy dokument związany z kształceniem zawodowym, będący wynikiem analizy zawodu. Charakterystyka taka jest podstawą do opracowania programów nauczania zawodu.

Charakterystyka służy;(grupy odbiorców)

- pracownikom nauki w zakresie zawodowznastwa

- teoretykom kształcenia zawodowego

- działaczom szkolnictwa i oświaty

- administracji szkolnej

- dyrektorom zakładów pracy odpowiedzialnym za dokształcanie pracowników

- nauczycielom i pracownikom poradni wychowawczo-zawodowych

Cele charakterystyki;

- powinny być narzędziem pracy dla służb zatrudnienia i poradnictwa zawodowego w Polsce

- stanowić podstawę do tworzenia systemu informacji zawodowej z wykorzystaniem techniki komputerowej

- stanowić podstawę do doskonalenia systemu zawodów szkolnych zwłaszcza do grupowania zawodów w szerokie profile oraz wyodrębniania specjalności

- stanowić wytyczną do tworzenia, modernizacji i doskonalenia programów kształcenia, doskonalenia oraz przekwalifikowania zawodowego

Modele charakterystyk zawodowych;

Wyróżniamy pięć różnych rodzajów charakterystyk zawodowych:

Pierwszy rodzaj: stanowią charakterystyki na potrzeby orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego dla uczniów. Zawierają one informacje pozwalające na wytworzenie u odbiorcy pewnego wyobrażenia o zawodzie. Brak jest jednak opisu pracy oraz wymagań.

Drugi rodzaj: to charakterystyki przeznaczone dla nauczycieli i pracowników poradni wychowawczo-zawodowych, jako pomoc w zakresie poradnictwa zawodowego. Zawarte w tych charakterystykach są następujące informacje:

- opis zawodu

- wymagane przygotowanie zawodowe

- możliwości zatrudnienia

- przeciwwskazania

Trzeci rodzaj: to charakterystyki przeznaczone dla potrzeb szkolnictwa zawodowego, autorów programów, administracji szkolnej i nauczycieli. Zawierają one nast. informacje:

- znaczenie zawodu w całokształcie życia gospodarczego, kultury i usług w danej branży

- podstawowe tendencje rozwoju zawodowego

- wykaz stanowisk pracy i podstawowych zadań pracownika

- wymagane kwalifikacje

- możliwość zatrudnienia i awansu zawodowego

- opis warunków organizacyjno-technicznych i środowiska pracy

Czwarty rodzaj: to resortowe charakterystyki zawodów (np. „Taryfikator Kwalifikacyjny Przemysłu Maszynowego”) Zawierają one:

- nazwę zawodu

- liczbę szczebli kwalifikacyjnych i kategorii zaszeregowania prac kwalifikowanych występujących w danym zawodzie

- zwięzły opis wykonywanych prac

- przykłady prac z wyceną poszczególnych cech pracy w nast. układzie: różnorodność wykonywanej pracy, samodzielność i sposób wykonania pracy.

Piąty rodzaj: charakterystyk jest najbardziej opisowy i służy do zidentyfikowania zawodu. Tego typu opisy przygotowuje się przy wprowadzeniu nowych zawodów do klasyfikacji. Mogą też być wykorzystywane przy poradnictwie zawodowym oraz planowaniu kształcenia.

Zawierają one następujące informacje:

- typowe stanowiska pracy

- zakres wykonywanych czynności

- obsługiwane maszyny i urządzenia, stosowane narzędzia oraz inne pomoce techniczne

- efekty pracy

- środowisko pracy

- szczegółowe wymagania psychofizyczne oraz przeciwwskazania do wykonywania zawodu.

---