Skolioza - jest to schorzenie dotyczące trzech płaszczyzn: strzałkowej, czołowej

i poprzecznej. Dokonuje się poprzez zaburzenie równowagi sił mięśni długich i dotyczy płaszczyzny czołowej-bocznej, strzałkowej przednio-tylnej.

Kyfoskolioza lub wypłaszczenie poprzeczne (obroty kręgów, które powodują deformacje żeber i garb żebrowy; odpowiedzialne za obrót kręgu na skutek wygięcia bocznego

w płaszczyźnie czołowej- grupy kręgów dotyczące wzajemnego ułożenia kręgów względem siebie lub zaburzenia proporcji siły mięśniowej).

Podział skolioz wg Cooba:

dzielimy na skoliozy czynnościowe i strukturalne

-czynnościowe - wywołane czynnikiem przemijającym, krótkotrwałym, (np. odruchu bólowego pochodzenia korzeniowego) również zwane odruchowymi; skoliozy czynnościowe statyczne wywołane np. przykurczem stawu kolanowego, biodrowego

-strukturalne - dzielimy na:

- neuropochodne - wrodzone (porażenia spastyczne mózgu)

• nabyte (złamanie kręgosłupa)

- mięśniopochodne - wrodzone (przy nie wykształceniu pewnych mięśni lub niedokrwieniu kończyny)

- nabyte (np. po operacji na mięśniu kręgosłupa lub choroby która rozwinęła się później)

- kostnopochodne - wrodzone (boczny wrodzony krąg klinowy albo dodatkowe żebra)

- nabyte (operacyjne usunięcie kilku żeber lub ciężki uraz kręgosłupa)

- torakogenne - po części dotyczą zniekształceń klatki piersiowej, występują

w wyniku ropnego zapalenia opłucnej; resekcji (usunięciu) tkanki płucnej, marskości płuc, po oparzeniach

i zbliznowaceniach

- idiopatyczne - niewiadomego pochodzenia, dzielą się na:

a) niemowlęce - ujawniają się do 3 r.ż.

b) dziecięce - okres 3 - 7 r.ż.

c) późno dziecięce - od 7 - 13 r.ż. (początek dojrzewania)

d) młodzieńcze - od 13 r.ż. do końca dojrzewania

Klasyfikacja skrzywień:

- skrzywienia o lokalizacji pierwotnej piersiowej

- skrzywienia o lokalizacji pierwotnej lędźwiowej

z punktu widzenia ilości skrzywień w płaszczyźnie czołowej:

- jednołukowe

- dwułukowe

- trójłukowe

- jednołukowe - dąży do wyrównania i w rezultacie przechodzi w skoliozę dwułukową gdy łuk pierwotny jest lędźwiowy lub piersiowy powyżej Th7; gdy łuk pierwotny jest powyżej Th6- Th7 i jest krótki, to najczęściej wytworzy na drodze kompensacji wygięcie dolne lędźwiowe i górne piersiowe. Najczęstszą postacią w odcinku piersiowym jest skolioza prawostronna i występuje u dziewcząt, u chłopców skolioza jest lewostronna. Jeżeli pierwotnym łukiem jest odcinek lędźwiowy, to u dziewcząt będzie lewostronna, a u chłopców występuje rzadko i tylko w okresie dojrzewania.

- dwułukowe - łukiem pierwotnym jest łuk o większej krzywiźnie - większy kąt skrzywienia lub o większym stopniu obrotu kręgów

- trójłukowe - pierwotnym łukiem jest zawsze strzałkowy, pozostałe są zawsze łukami kompensacyjnymi

Inny podział skolioz:

1. Lokalizacja skrzywień z punktu widzenia umiejscowienia skrzywienia:

- szyjne

- piersiowe

- lędźwiowe

2. Stopień mechanicznego wyrównania skrzywień:

- wyrównane

- nie wyrównane

a) zewnętrznym wyrazem mechanicznego wyrównania jest rzutowanie pionu spuszczonego

z C7 na szparę pośladkową

b) nie wyrównanie kliniczne określa się odległością w centymetrach pionu od szpary pośladkowej

c) radiologicznie wyrównanie uważa się, gdy suma wartości kątowych wygięć wtórnych jest przybliżona do wartości kątowej wygięcia pierwotnego

d) istnieje pojęcie anatomicznego czynno - biernego wyrównania skrzywienia; ocenia się je na podstawie korekcji czynnej i biernej. Korekcja czynna polega na zdolności wyrównania skrzywienia za pomocą napięcia mięśniowego. Korekcja bierna dokonywana jest przez ułożenie na boku, bądź przez wyciąg osiowy kręgosłupa (może to być zwis na podudziach).

Z punktu widzenia wyrównania skrzywienia w sposób anatomicznie bierny i czynny istnieje skala korekcji:

1^o - wyrównuje się czynnie całkowicie lub częściowo

2^o - wyrównuje się biernie całkowicie lub częściowo

3^o - nie wyrównuje się ani czynnie ani biernie

4^o - jw., lecz na obrazie RTG widoczne są zmiany ortostatyczne

3. Torsje kręgów - zjawisko skręcania się samych trzonów w wyniku czego stają się one bardziej podłużne.

Rotacja kręgów - obrót trzonów kręgosłupa dookoła swej osi. Trzon zwraca się w kierunku wypukłości skrzywienia, a łuk wraz z wyrostkami w kierunku wklęsłości.

4. Stopnie skrzywienia radiologicznego:

w płaszczyźnie czołowej wyróżniamy 4 stopnie:

1^o - od 0 do 30 3^o - 60 - 90

2^o - 30 - 60 4^o - pow. 90

Leczenie w skoliozach:

- metoda symetryczna- są to ćwiczenia które stosuje się dla obu stron ciała jednocześnie. Tworzymy tzw. gorset mięśniowy, czyli obudowanie mięśni kręgosłupa z obu stron. Przykładamy dużą wagę do ćwiczeń mięśni brzucha, ćwiczeń izolujących odcinek lędźwiowy i zabezpieczających mięśnie brzucha. Wzmacniamy izolując odcinek lędźwiowy, nie pozwalamy na ćwiczenia wysokiego unoszenia tułowia, najlepiej, gdy tułów zwisa poniżej poziomu - stabilizacja nóg, punkt podparcia osi obrotu. W przypadku kifoskoliozy rozciągamy podobnie jak w innych typach skolioz.

Ćwiczenia prostowników grzbietu odcinka piersiowego - punkt podparcia w okolicy osi obrotu ( nie przeciążamy odcinka lędźwiowego), wzmacniamy prostowniki stawów biodrowych. Przy przodopochyleniu miednicy, miednica powinna być podparta na wałeczku, przy tyłopochyleniu leżymy na płasko.

Ćwiczenia antygrawitacyjne - powinny być prowadzone w siadach, szczególnie przy kifoskoliozie odcinka Th, aby nie pogłębiać lordozy. Ćw. te włączają do pracy krótkie mięśnie odpowiedzialne za obrót kręgów. Pozycje wysokie nie izolują odcinka lędźwiowego. Siady z opuszczonymi nogami i siady na piętach względnie izolują odcinek lędźwiowy. Siady skrzyżne, skulone, płaskie oraz siady na piętach z opadem tułowia

w przód izolują odcinek lędźwiowy. Im większe zgięcie w stawie biodrowym, tym licząc od miednicy wyższy odcinek lędźwiowy jest izolowany.

- metoda asymetryczna - polega na rozciąganiu grup mięśni przykurczonych. Rozciągamy w pozycji leżenia bokiem, w siadach, w staniu, w skłonach w stronę wypukłości łuku

ćw. wzmacniające - w leżeniu na boku przeciwnym do szczytu wygięcia - wznosy w górę

ćw. w pozycjach leżących - wznos nogi przeciwnej do szczytu wygięcia w odcinku lędźwiowym, naprzemiennie jednoczesne wznosy ręki i nogi z powtarzaniem na krzyż

ćw. prostowników tułowia z jednoczesną korekcją wygięcia w płaszczyźnie czołowej -

w siadach przed lustrem jako ćw. antygrawitacyjne z jednoczesną korekcją asymetryczności

ćw. uruchamiające kręgosłup w odciążeniu w pozycji czworacznej - np. koci grzbiet, skręty tułowia bez 1 i 4 stopnia

ćw. autowyciągi połączone z ćw. siłowymi o charakterze wytrzymałości siłowej w pozycji leżąc na brzuchu na stole, tułów poza stołem, stabilizacja nóg

autowyciągi połączone z działaniem siły grawitacyjnej - ćw. opad tułowia leżąc na brzuchu, stabilizacja kończyn dolnych, odpychanie miednicy poprzez ręce ćwiczącego

wyciągi grawitacyjne - forma przygotowania głównie do zabiegu operacyjnego, no zwis na rękach, stosowane są również zwisy na podudziach z pętlą Glissona, bądź diademem obciążającym w granicach 1/20 wagi ciała; zwis za stopy w technice kamaszowej, na biodrach pas biodrowy, wisimy do 3 godz.

Zaopatrzenie ortopedyczne w skoliozach.

- gorsety Milwooke- Świchodziński - gorsety z pelotami dociskającymi szczyty wygięć w płaszczyźnie czołowej z podparciem o talerz biodrowy.

---