Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu „Socjologia małżeństwa i rodziny”
1 Narzeczeństwo - miłość, fazy związku wg. Sternberga, powody i przeszkody do zawarcia małżeństwa, fałszywe powody.
Miłosć wg Sternberga składa się z elementów : namiętności (mechanizmu który wpływa na to, że przeżywamy stan zauroczena, fascynacji, szczęścia) imtymnosci ( siła przywiązania, pojawiają się uczucia: szacunek, zaufanie do siebie, pragnienie dobra dla drugiej osoby, rezygnacja z niektórych potrzeb dla partnera, odwaga dzielenia się intymnym informacjami ) oraz zaangażowanie ( para chce ze soba być, jest to faza narzeczeństwa, element miłości który jesteśmy w stanie kontrolować. Jeśli zaangażowanie jest silne, scala związek na długo). Formy miłości wg R. S - lubienie ( imtymnosć), zakochanie (namiętność), pusta miłosć ( zaangażowanie), Miłosć romantyczna( namiętność, intymność), miłosć niedorzeczna ( zagna., namiętność), partnerski - (imtymn., namiętność), miłosć doskonała -(intymność, namiętność, zaangażowanie). Wyróżnił Fazy miłości : *faza zakochania - chęć poznawania siebie, para ma potrzebę częstego spotykania, rozmów o sobie, pojawiają się symptomy miłości, kródko trwa, * faza romantycznych początków - intymności, przedstwanianie siebie z jaknajlepszej strony, chcemy być do siebie podobni, etap wewnętrznej gry- udawania * faza związku kompletnego - zaawansowane zaangażowanie, na tym etapie podejmowana jest decyzja o narzeczeństwie.* faza związku przyjacielskiego - osoba z pary oświadcza sobie że nie tak miał związek ich wyglądać, zanikła namiętność, dopuki na tym etapie jest jeszcze imtymnosć i zaangażowanie jest wszystko ok. *faza związku pustego - zaangażowanie jest jedynym elementem, który ten związek podtrzymuje. Jest to ostatni etap związku i kończy się rozpadem Fałszywe powody :nie powinny istnieć : - dziecko, ciąża, -postrzeganie partnera przez pryzman atrakcyjności, -naciski rodziców, -chęć wyrwania się z domu, -korzyści materialne, -zazdrość, -strach przed zerwaniem zaręczyn, -poczucie strach przed byciem stara panną, punkt homoru dla osoby która wybrała osobę niepodobającą się rodzicom
2 Zawarcie małżeństwa - definicje małżeństwa, cele i funkcje małżeństwa, małżeństwo jako sakrament, przysięga małżeńska, typy małżeństw
Formy małżeństwa: I Lous Rousod - małżeństwo tradycyjne, m-przymierze, m-powieściowe.
m-tradycyjne- traktowane jako wartość nadrzędną. II Hanna Liberka - małżeństwo trwałe zintegrowane, inaczej formalne - *nietrwałe(etap rozwodu) , * instrumentalne (dla kożyści materialnych)
Typy małżeństw :
1.Liczba partnerów w małżeństwie monogamiczne(2) i poligamiczne (powyżej 2)
2. Zakres wyboru małżonka: m-endogeniczne - partner wybrany jest z tej samej kultury, religii, kultury, kraju. M- egzogamiczne -wybrany partner jest z innego kraju
3.Ze względu na władze w rodzine: m- matriarchalne - małżonka jest autorytetem i głowa rodziny, m-patrialchalne - ojciec jest autorytetem, m-partnerskie- wspólnie podejmowane decyzje m-egelitarne-?
4.Dziedziczenie nazwiska czy majątku :m- patliralne majątek przyjmowany męża, m-matliralne majątek przyjmowany żony
5. Miejsce zamieszkania: m- patolokalne zamieszkanie w rodzinie ojca, m-matolokalne zamieszkanie w rodzinie żony
3 Ślub wesele w kulturze polskiej, tradycje, zwyczaje
4 Ślub i wesele w innych kulturach/religiach - do wyboru opis z jednej kultury lub religii
5 Znaczenie miłości (cechy, podział, rodzaje), wzajemnego zaangażowania oraz intymności w związku małżeńskim
Miłosć jest pozytywną emocją doświadczana przez przynajmniej jedną osobę w związku w którym druga osoba zaspokaja wazne potrzeby tej pierwszej lub okazuje lub przejawia ewidentne przedmioty wysoce cenione przez pierwszą lub obie osoby.
HAzo określił 4 cechy miłości
1. miłosc zawsze zakłada zainteresowanie. Mąż czy żona nie jest mam obojętny.
2.Z miłością łączy się zawsze jakaś preferencja - oparta na konkretnym wymaganiu
3. Miłosć zawsze zakłada pewne działanie, nie jest bierna. Zawsze prowadzi do działań, wiążą się z nią złe czy dobre uczynki.
4. Miłosc zakłada jakieś potencjalne dobra. Dwie osoby chcą dla siebie nawzajem czynic dobro.
Dwa rodzaje miłości wg Maslowa:
Miłosć D- wzrasta ona z potrzeb, a przedewszystkim z potrzeby miłości, bezpieczeństwa, przynależności. Jeśli druga osoba na podobny sposób na wypełnienie braków to obdarzamy ją miłością
Miłosć B - kochamy kogoś tylko dlatego , że ktoś istnieje, dla niego samego. Mslow uważa, że ta miłosć się nie zdarza albo zdarza się bardzo rzadko, albo wybranym osobom.
Różnice miłości małżeńskiej a romantycznej - wzajemne zrozumienie, uczucie wybaczenia
Zaangażowane w związku:
-występuje wtedy gdy oboje lub jedno z małżonków wyraża akceptację i ch ęć do umocnienia miłości małżeńskiej
-to umacnianie aby w związku małżeńskim nic nie utkneLo w martwym punkcie
-zastosowanie pewnej symboliki świadczące o zaangażowaniu się w małżeństwie ( obrączka, zdięcia)
-używanie właściwego języka w danym małżeństwie- masz dom, nasze dzieci
- wyrobione rytuały charakterystyczne - spędzanie czasu który pasuje dwojgu
To co pomaga zaangażowaniu, to jest to co buduje nasze małżeństwo. Zaangażowanie jest procesem dynamicznym, jeśli się nie będzie rozwijać to zacznie się cofać. Na proces zaangażowania duży wpływ na komunikacja.
Imtymnosć poznawcza, która łączy dwie osoby , poczucie bezpieczeństwa do tego, że możemy otworzyc się przed druga osobą. Jeśli nie wszystko chcemy powiedzieć, to nie znaczy że nie ufamy drugiej osobie. Nie jest czymś stałym, ale nadal się rozwija. W intymność p. wchodzi wrażliwość czułość.
Imtymnosć fizyczna - cementuje związek, wpływa na to w jaki sposób będziemy się otwierali na intymność poznawczą
Ampatia - zdolność jednej osoby do odczywania sytuacji w jakiej znajduje się druga osoba. Umiejętność „wchodzenia w skórę” drugiej osoby pozwala na lepsze zrozumienie jej zachowania.
6 Podobieństwa partnerów w dobranym małżeństwie (endogamia, homogamia)
Są dwie teorie na dobrane małżeństwa: że przeciwieństwa się przyciągają i że dobieramy się na zasadzie podobieństw.
2 rodzaje podobieństw:
I. ENDOGENICZNE - określają podobieństwapołeczno- kulturowe. Najważniejsze to podobieństwo wieku( wg nauki) . Mał. Dobrne to te dobrane względem wieku. Prawidłowa różnica to 2-3 lata (mąż starszy), takie małżeństwa są trwalsze ponieważ: sa wspólne zainteresowania wynikające z wieku, mają spólny system wartości oraz wykształcenie.
Konflikty sa bardzo trudne do rozwiązania
II.HOMOGENICZNE -podobieństwa na płaszczyźnie osobowościowej.
1. podobieństwo postaw - dobieranie się na zasadzie minimum uczucia jakie wkładamy to lubienie się, a dopiero potem ukazuje się uczucie ( miłosć ). Bardziej zwracamy uwagę na cechy pozytywne. Cechy negatywne sa rekompensowane przez c. pozytywne.
Prawo atrakcyjności Byrnego - jeśli nawet dostrzegamy cechy negatywne u małżonków, to w sprawie ważnej, podobieństwo pozytywne jest na pierwszym miejscu
2. Podobieństwa pod względem wartości - istota wartości obojga osób stanowi jedną z najważniejszych postaw, fundamentów by dane małżeństwo trwało. Wartości budują relacje na różnych płaszczyznach. Konflikty są związane z tym, jakie kto wartości wyznaje. Tym bardziej lepiej funkcjonujący związek im bardziej zbliżone są wartości obojga małżonków.
3. Podobieństwa względem ról - to jak podchodzimy do pełnienia ról , po postaw wynika z podobieństw endogenicznych i innych podobieństw homogenicznych. Jeśli postrzeganie ról męża i żony pokrywają się to będzie to związek udany.
Konflikt ról męża i zony nie jest unikniony, ponieważ nie ma takich samych osób, z takim samym charakterem.
4.Podobieństwa pod względem inteligencji - ma znaczenie kiedy różnica między wykształceniem jest większa o jeden stopień. W małżeństwie nie dobrany najczęściej poziom wykształcenia wyższego na kobieta. Wykształcenie jest ważne ponieważ są w miare podobne oczekiwania, poziom komunikacji jest podobny.
.
7 Znaczenie motywów wyboru partnera (rola motywów, typologia motywów)
Małżeństwo jest instytucją, która istnieje na dobre i na złe. Ludzie z jakiegoś powodu wchodzą w związek małżeński, w którym kierują się pewnymi motywami
1. Miłość - daje poczucie bezpieczeństwa. Są jej dwa rodzje: autonomiczna i zaaranżowana. Wybór partnera dokonywany jest przez miejsce zamieszkania, pracy itp. Cechuje się schludnością, uczuciowością i rzetelnością. Miłosc dojrzała jest gwarantem małżeństwa udanego.
2 Podobieństwo - drugi z motywów wybierania partnera i wchodzenia w związek małżeński
3 Potrzeba szczęścia - szczęscie może wynikac z miłości lub potrzeby szczęścia
4 Stabilizacja życiowa - oznacza że nasza dotychczasowa sytuacja życiowa była bez stabilizacji. Związeki małżeńskie zawierane z tego powodu są aby uciec od rodzinnych problemów.
5. Ucieczka w małżeństwo - uciekamy w małżeństwo aby uciec z domu a także aby uciec od samotności. Związek małżeński pozwoli mam ustabilizować mam zycie.
6 Chęc posiadania dziecka - kobieta ma instynkt macierzyński, poszukuje męża, który będzie dobrym ojcem, mężczyźni dojrzewają później o 2-3 lata od kobiet. Często zajście w ciąze jest działanie celowym prowadzącym do zawarcia ślubu, jest to działanie świadome.
7 czas trwania znajomości - często zawierane małżeństwa pod wpływem otoczenia, rodziny, które naciskaja aby wejść w związek.
8 Atrakcyjnosc fizyczna oraz satysfakcja seksualna.
8 Znaczenie podobieństwa cech osobowości i charakteru, atrakcyjności fizycznej oraz pożycia małżeńskiego w małżeństwie
9 Znaczenie posiadanie dzieci w małżeństwie (motywy posiadania dziecka, zmiany w małżeństwie i rodzinie spowodowane pojawieniem się dziecka)
10 Dziecko w rodzinie (postawa w czasie ciąży, nowoczesne macierzyństwo i ojcostwo)
11 Wpływ bezrobocia oraz migracji na jakość życia małżeńskiego oraz pełnienie ról
12 Mity na temat małżeństwa
13 Komunikacja w małżeństwie (rola, forma, technika, tematy, rodzaje)
14 Konflikt w małżeństwie (istota kryzysu, rodzaje i przyczyny konfliktów, warunki opanowania i rozładowania konfliktu)
15 Separacja, rozstanie, rozwód
Literatura:
R. Benedict, Wzory kultury, Waw 1966
H. Liberska, M. Matuszewska, Małżeństwo: męskość, kobiecość, miłość, konflikt, Poznań 2001
D. Wolf, Kiedy partner odchodzi, Waw 2000
M. Meberg, Kobieta i utracona miłość, Poznań 2009
N. de Martini, Problemy narzeczeństwa i małżeństwa, Waw 1997
L. Dyczewski, Rodzina polska i kierunki jej przemian, Waw 1981
J. C. Dobson, Małżeństwo i seksualizm, Waw 1995
B. A. Guzikowie, Komunikacja w małżeństwie i w rodzinie, Kraków 2010
J. C. Dobson, Rodzina i odpowiedzialność, Waw 1995
Z. Nęcki, Atrakcyjność wzajemna,
J. Rostowski, Zarys psychologii małżeństwa, Warszawa 1987
T. Szlendak, Socjologia rodziny, Warszawa 2010
Lazarus Arnold, mity na tema małżeństwa, Gdańsk 2008
Sternberg, R., J. (2007), Dwuskładnikowa teoria miłości. W: R. J.
Sternberg, K. Weis (red.), Nowa psychologia miłości
Ryś, M. Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa 1999
Wojciszke, B. Psychologia miłości. Intymność. Namiętność.
Zaangażowanie. Gdańsk 1993