TYPY KLIMATÓW
W Afryce wyróżnia się trzy główne 'strefy klimatyczne, w obrębie
których występują różne typy klimatów. Charakterystyczną cechą kli-
matu Afryki jest symetryczny układ stref klimatycznych po obu stronach
równika.
I. Strefa klimatów po d równików y c h.
Klimat równikowy wybitnie wilgotny obejmuje północną część Kot-
liny Kongo wraz z wybrzeżem nad Zatoką Gwinejską. Opady atmosfe-
ryczne wynoszą tu od 1500 do ponad 2000 mm rocznie, wilgotność po-
wietrza dochodzi do 80%. Opady atmosferyczne występują w ciągu ca-
łego roku ze szczególnym nasileniem w jesieni i na wiosnę, w okresie
zenitalnego przejścia Słońca przez równik. Są to deszcze zenitalne, spa-
dające po górowaniu Słońca w południe, połączone z silną burzą i pioru-
nami. Pod wieczór następuje przejaśnienie i lekkie ochłodzenie powietrza.
W klimacie równikowym jest jedna pora roku: Amplitudy roczne
nie przekraczają 5°.
Klimat podrównikowy wilgotny obejmuje południową i północną część
Kotliny Kongo z wąskim pasem nad Zatoką Gwinejską na pograniczu
wyżyn. W klimacie tym panują wysokie temperatury w ciągu całego
roku i obfite opady atmosferyczne. Ze względu na nasilenie opadów at-
mosferycznych w ciągu roku wyróżnia się dwie pory deszczowe. Roczna
suma opadów atmosferycznych wynosi od 1000 do 2000 mm.
Klimat podrównikowy suchy panuje na północ i południe od równika,
na Wyżynie Wschodnłoatrykańskiej i w zachodniej części wyspy Mada-
gaskar. Na północy sięga dc 15° &zer. geogr. pn., na południu po 20'' szer.
geogr. pd. Cechą tego klimatu są okresowa zmiany powietrza w
związku z cyrkulacją pasatową. Napływające tu powietrze równikowe
przynosi opady, natomiast powietrze zwrotnikowe suszę. W zależności
od napływających mas powietrza panuje pora deszczowa (lato) lub pora
sucha (zima). Roczna suma opadów atmosferycznych osiąga tu od 1500 mm
w sąsiedztwie str.-fy równikowej do około 600 mm w wyższych szeroko-
ściach geograficznych półkuli północnej i południowej. W kierunku pół-
nocnym i południowym ilość wilgoci wyraźnie maleje. Rozkład tempera-
tur w poszczególnych miesiącach wykazuje większe wahania niż w kli-
macie równikowym. Rozpiętość rocznych temperatur wynoisi od 15 do
35°C.
Na wschodnim skraju Afryki, obszarze Kenii i Półwyspie Sornalij-
skim, występuje monsunowa odmiana klimatu podzwrotnikowego pozo-
stająca pod wpływem pasatu, wiejącego z Oceanu Indyjskiego. Obfite
opady notowane są na wybrzeżu, w miarę przesuwania się wilgotnego
powietrza w głąb lądu nabiera ono cech kontynentalnych.
II. Strefa klimatów z w r o t n i k o w y c h.
Klimat zwrotnikowy wybitnie suchy obejmuje Kotlinę Kałahari wraz
z wyżyną Sudanu- i wąską strefą na północ od Sahary. W klimacie tym
średnie temperatury najchłodniejszego miesiąca wynoszą od 10 do 20°C.
Opady atmosferyczne są sporadyczne i nieregularne. Roczne opady wy-
noszą od 200 do 500 mm.
Klimat zwrotnikowy skrajnie suchy panuje na obszarze Sahary i w
południowej części Kotliny Kałahari oraz pustyni Namib, na zachodnim
wybrzeżu Afryki Południowej. Obszary te są pod wpływem suchych an-
typasatów. Na terenie Sahary klimat ma cechy kontynentalne, natomiast
obszar Kałahari otrzymuje więcej opadów atmosferycznych. Na obsza-
rach tych występują niekiedy kilkuletnie przerwy w opadach atmosfe-
rycznych, w północnej Saharze deszcze zdarzają się w zimie, w południo-
wej latem. Najczęściej deszcze padają w zachodniej części Sahary, nad
Atlantykiem. Na pustyni Namib roczna suma opadów atmosferycznych
osiąga zaledwie kilkanaście milimetrów.
Temperatury klimatu pustynnego są wysokie lecz charakteryzują
się dużymi wahaniami dobowymi i rocznymi. Amplitudy dobowe mogą
dochodzić do 3O°C. Są one wynikiem wysokiej insolacji w ciągu dnia
i pilnego wypromieniowania w nocy. Na Saharze występują stosunkowo
silne i częste wiatry powodujące burze piaskowe i pyłowe. Burze te zwią-
zane są z przesuwaniem, się frontu tropikalnego. Wykazują one lokalne
zróżnicowanie i noszą różne nazwy (harmattan, samum, khamsin, ham-
sun).
W lipcu średnie temperatury na Saharze dochodzą do 3O°C, a w re-
jonie Ouallen do 38°C. Najwyższą temperaturę +58°C zanotowano w
Trypolisie we wrześniu 1922 roku. W styczniu średnia temperatura na
Saharze spada poniżej 20°C, natomiast wysokie temperatury utrzymują
się na Wyżynie Wschodnioafrykańskiej i w Kotlinie Kałahari.
Klimat zwrotnikowy morski występuje w południowej części wyspy
Madagaskar. Charakteryzuje się częstym napływem morskich mas po-
wietrza, które przynoszą opady atmosferyczne i łagodzą stosunki ter-
miczne.
III. Strefa klimatów podzwrotnikowych.
^ Klimat podzwrotnikowy wilgotny śródziemnomorski występuje na
północnych i południowych krańcach kontynentu. W okresie letnim ob-
szary te są pod wpływem powietrza zwrotnikowego, gorącego i suchego,
w zimie natomiast dociera do nich powietrze polarnomorskie, które przy-
nosi opady atmosferyczne i ochłodzenie a w górach śnieg i przymrozki.
Średnie temperatury w miesiącach najchłodniejszych wynoszą około 12°C,
a w najcieplejszych dochodzą do 25°C. Roczne opady kształtują się w gra-
nicach 500 - 600 mm. Klimat ten stanowi typ przejściowy między kli-
matem ciepłym a umiarkowanym.
Odmiana sucha klimatu podzwrotnikowego występuje w górach Atlas,
gdzie nie docierają wilgotne masy powietrza, niesione przez wiatry pół-
nocno-zachodnie.