Antropologia kulturowa i jej podziały
Antropologię kulturową interesują odrębności człowieka wynikające z faktu posiadania przezeń kultury
Antropologie można podzielić na:
- Antropologie akademicką - która stawia sobie główne cele poznawcze
- Antropologie stosowaną - zainteresowaną celami praktycznymi
Systematyzacja antropologii akademickiej (tabelka)
Antropologia społeczna wg: Edwarda E. Evans-Pritcharda
Wyróżnia się antropologię społeczną i kulturową
- Antropologia fizyczna (badania biologiczne)
- Etnologia i Archeologia (badania historyczne)
- Antropologia społeczna (badania socjologiczne)
Antropologie społeczną traktuje się jako jeden z działów Antropologii kulturowej gdyż zajmuje się zjawiskami kulturowymi, które wiążą się ze strukturą i organizacją społeczną
Życie człowieka jest zarazem społeczne i kulturowe. Życie społeczne jest historycznie wcześniejsze od kultury, ale dopiero pojawienie się kultury pozwoliło wyróżnić jej przedstawiciela jako człowieka. Dlatego KULTURA a nie życie społeczne, ma znaczenie definicyjne przy określaniu gatunku, a nawet rodzaju ludzkiego.
Życie społeczne człowieka jest ściśle związane z kultura, bo opiera się na normach przekazywanych drogą biologiczna ale społeczny sposób. Takie normy regulują stosunki miedzy j jednostkami i grupami, organizują hierarchię społeczną, zakres funkcji, są efektem socjalizacji, określanej mianem - ENKULTURACJI czyli WPAJANIA KULTURY.
Proces wchodzenia w życie społeczne jest u człowieka zarazem procesem wchodzenia w kulturę. Uczenie się funkcjonowania w społeczeństwie = uczenie się kultury.
Etnografia i Etnologia
Claude Lévi-Strauss podział na antropologię, etnologie i etnografie (wiąże ze stopniem ogólności twierdzeń, do których formułowania zdażają):
- Etnografia - nauka ściśle opisowa, zajmująca się konkretnymi społeczeństwami
- Etnologia - nauka porównawcza, sumująca niejako wiedzę o rozmaitych kulturach
- Antropologia - ma na celu uogólnianie badań porównawczych i formułowanie twierdzeń ogólnych o ludzkości, człowieku i kulturze.
NAJWAŻNIEJSZE PODZIAŁY W OBRĘBIE ANTROPOLOGII KULTUROWEJ
(TYP SPOŁECZEŃSTWA - PRZEDMIOTEM BADAŃ wg Ewy Nowickiej):
Antropologia kulturowa dzieli się na:
Antropologia społeczności pierwotnych
Antropologia społeczności chłopskich
Antropologia społeczności miejskich
Antropologia historyczna
Antropologia społeczności pierwotnych
Podstawowa poddyscypliną antropologii jest nauka o społeczeństwach przedpiśmiennych, przedpaństwowych, nie posiadających struktury klasowej, do niedawna zachowujących wysoki stopień izolacji od innych zbiorowości.
Antropologia społeczności chłopskich
Poddyscyplina ta zajmuje się tak zwana kulturą ludową. Chłopstwo stanowi część większych, strukturalnie rozwiniętych, złożonych społeczeństw, a jego kultura była przedmiotem zainteresowania folklorystów, badaczy obyczajów, materialnych form życia ludzkiego i tak zwanej sztuki naiwnej.
W zakres badań antropologii społeczności chłopskich wchodziłyby - badania nad ludową literaturą, obrzędowością, sztukami plastycznymi, muzyką, a także wzorcami współżycia, kontrolą społeczna i strukturą wzajemnych zależności w warstwie chłopskiej społeczeństw cywilizowanych.
Antropologia społeczeństw miejskich
Badania nad kulturą małych zbiorowości, mniejszości etnicznych, grup żyjących w obrębie złożonych gospodarczo i strukturalnie społeczeństw, w tym także społeczeństw przemysłowych. Przedmiot badań antropologii zbiorowości miejskich zazębia się z przedmiotem zainteresowań socjologii. Podejście antropologiczne traktuje lokalne zbiorowości miejskie jako społeczności obcych kulturowo i dąży do opisania ich w ich własnych kategoriach - niejako od wewnątrz.
Antropologowie środowisk miejskich skupiaja się na badaniu określonych zbiorowości, a mianowicie zbiorowości najuboższych, żyjących w slumsach wielkich metropolii, a także enklaw etnicznych i religijnych, małych grup sąsiedzkich w najniższych warstwach społecznych.
Antropologowie zajmują się np.:
- problemami adaptacji mniejszościowych grup etnicznych do życia w wielkim mieście,
- powstawaniem i funkcjonowaniem tak zwanej kultury nedzy
Etnicznie zróżnicowane metropolie staja się laboratorium, w którym bada się różnorodność kulturową człowieka.
Antropologia historyczna
Jej istota polega na zastosowaniu podejścia znamiennego dla antropologii do materiału, z którego korzysta historyk.
Wzór nauki o społeczeństwie egzotycznym, przedpiśmiennym i o prostej strukturze zostaje tu zastosowany do badania dawnych społeczeństw o skomplikowanej strukturze społecznej i zaawansowanej organizacji politycznej.
Analizuje się:
- systemy wartości
- modele rodziny
- kategorie moralne
- wzory estetyczne (np.: odbiór i porządkowanie kolorów) w dawnych okresach rozwoju cywilizacji europejskiej