EDUKACJA ZDROWOTNA- to proces kształtowania osobowości dbające o zdrowie poprzez rozwijanie u UU nawyku dbałości o własne zdrowie i innych ludzi oraz umiejętność tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Jest to proces dydaktyczno-wychowawczy, UU uczą się jak żyć, aby zachować i doskonalić własne zdrowie i innych.

• identyfikacja własnych problemów zdrowotnych

• dokonywanie wyborów

• podejmowanie decyzji na rzecz zdrowia, które umożliwiają skuteczne radzenie sobie z wymogami codziennego życia

Cel EZ:

• poznawanie siebie, śledzenie swojego rozwoju,

• zrozumienie czym jest zdrowie,

• rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie,

• wzmacnianie poczucia własnej wartości,

• przygotowanie do tworzenia zdrowego środowiska (szkoła/dom)

Zadania EZ:

• kształtowanie umiejętności życiowych,

• propagowanie zdrowego stylu życia,

• poprawa stosunków międzyludzkich,

• walka z różnymi odmianami patologii społecznej,

• wychowanie seksualne,

• wzbudzanie motywacji do pracy nad sobą.

I etap: wychowanie fizyczne wraz z edukacją zdrowotną (III-IV)

• troska o ciało (h. osobista),

• zachowania sprzyjające zdrowiu,

• zach. bezpieczeństwa,

• właściwe zachowanie w chorobie,

- prowadzenie zajęć w salach lekcyjnych, grupach koedukacyjnych. Akcent na UCZENIE nie nauczanie

II etap: (IV-VI)

• bezpieczeństwo,

• troska o ciało

Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne:

• wyodrębnienie edukacji zdrowotnej

Realizacja EZ w gimnazjum i ponadgim.

• realizacja: dostosowanie do U, aktywne uczestniczenie U,wspieranie U

• skuteczność: używanie różnych metod i technik, współpraca z rodzicami, dokonywanie ewaluacji zajęć

Założenie uwzględniając holistyczne (całościowe) podejście do zdrowia:

• pozytywne myślenie,

• budowanie poczucia własnej wartości,

• wiara w siebie i przyjmowanie wparcia,

• rozwijanie problemów,

• radzenie sobie z krytyką, stresem itp.

5 obszarów EZ:

1. Aktywność fizyczna, wypoczynek, żywienie,

2. Rozwój fizyczny w okresie dojrzewania i młodzieńczym,

3. Dbałość o ciało, bezpieczeństwo i choroby,

4. Zdrowie i dbałość o nie,

5. Zdrowie psychospołeczne i umiejętności życiowe

Propozycja oceniania:

• obecność, aktywność U

• samoocena U,

• ocena rówieśników w przypadku wykonywania prac,

• ocena pracy U przez N (praca domowa, projekty itp.)

WARSZTAT- interdyscyplinarna forma edukacji, która:

• ma na celu wzbogacenie wiedzy, umiejętności, kompetencji i zdolności uczestników,

• nastawiona jest na zmianę ich świadomości, postaw i zachowań społecznych w określonym kierunku,

• koncentruje się na doświadczeniu i praktyce, pomaga odkrywać zjawiska i prawidłowości, ukierunkowana jest na działanie i angażowanie oraz przygotowywanie ludzi do samodzielnego działania.

Jest procesem uczenia się uczestników od siebie nawzajem dzięki wymianie doświadczeń.

Czym jest warsztat?

1. Teoria

2. Trening umiejętności

3. Kształtowanie postawy

Uczenie przez doświadczanie:

• postawę zmian w zachowaniu człowieka stanowi jego własna zdolność do samorozwoju na podstawie doświadczenia,

• w procesie dydaktycznym należy zatem zderzyć dotychczasowe doświadczania ucznia z nowymi elementami wiedzy

CYKL KOLB'A

1. Doświadczanie czegoś- Co się wydarzyło?

- odwoływanie się do życiowych doświadczeń UU i ich prawdziwych problemów

2. Refleksja, dyskusja- Jak to było?

- U podsumowuje, analizuje co się wydarzyło lub co odczuwał

3. Generalizacja/ Abstrakcyjne myślenie- Dlaczego tak się stało?

- dostrzeganie i werbalizowanie związków między różnymi sytuacjami

4. Zastosowanie/ Eksperymentowanie- Jak to wykorzystać w praktyce?

- przemyślenie sensu ćwiczenia i odniesienie do własnej sytuacji.

Umiejętności życiowe:

• odnoszą się do cech i właściwości psychicznych,

• stanowią one rodzaj kompetencji psychospołecznych,

• umożliwiają pozytywne zachowania przystosowawcze.

Umiejętności interpersonalne:

• porozumiewanie się

• empatia

• asertywność

Budowanie samoświadomości:

• samoocena

• identyfikacja mocnych i słabych stron

• pozytywne myślenie

• negocjowanie

• współdziałanie

• rozwijanie konfliktów

Podejmowanie decyzji:

• krytyczne i twórcze myślenie

• rozwiązywanie problemów

• poszukiwanie alternatyw

Radzenie sobie ze stresem:

• gospodarowanie czasem,

• radzenie sobie z lękiem i presją,

• samokontrola,

• poszukiwanie pomocy

Budowanie własnego poczucia własnej wartości:

• tolerancja,

• przeciwdziałanie stereotypom,

• rozumienie różnych norm społecznych i kulturowych

Ogniwa procesu edukacji:

1. Diagnoza

2. Prognoza- przewidujemy cele (realne cele)

3. Planowanie- konspekty, osnowy.

4. Realizacja

5. Ewaluacja: wyników, procesu (sposobu naszej pracy)

Konspekt EZ:

1. Wiadomości (cele poznawcze)- U zna, wie, umie nazwać, umie wytłumaczyć itp.

2. Umiejętności (cele behawioralne)- U umie wykonać, ocenić, zastosować

3. Postawy (cele afektywne)- U inicjuje, zachęca, proponuje, ustosunkowuje się do problemu, akceptuje, angażuje się itp.

Metody interaktywne:

• polegają na inicjowaniu procesu interakcji, czyli wymiany myśli, dyskusji, zbieranie informacji i doświadczeń w małej grupie,

• to metody aranżacji pracy w grupie, angażujące wszystkich uczestników,

• są wykorzystywane podczas opracowywania planów działania czy kreowania pomysłów.

Wykorzystanie aktywnego uczenia się w grupie nazywamy nauczaniem współuczestniczącym. W nauczaniu tym N staje się członkiem grupy a nie jej przywódcą.

Istota nauczania aktywizującego- polega na tym, że N nie przekazuje gotowej wiedzy, lecz ułatwia jej samodzielne zdobywanie wiedzy poprzez:

• poszukiwanie,

• docieranie, odkrywanie,

• rozwiązywanie problemów,

• dyskutowanie,

• działanie.

Technika metafor:

• pomaga zrozumieć siebie i poznać przeżycia innych,

• to wskaźnik bogactwa skojarzeniowego na dany temat oraz zakresu pojęciowego danej kategorii i jej łatwej aktualizacji,

• im więcej skojarzeń, tym bardziej rozbudowana i aktywna jest dana kategoria w umyśle człowieka.

Studium przypadku- metoda eksperymentowanie (np. 4 cz. cyklu Kolb'a)

ZDROWIE:

• WHO to obszar, w którym jednostka lub grupa jest zdolna spełniać swoje aspiracje i zaspakajać potrzeby, zmieniać otoczenie lub radzić sobie z otaczającym środowiskiem.

• to stan samopoczucia fizycznego, psychicznego i społęcznego, a nie tylko brak choroby i niepełnosprawności

• Salutogeneza

- zdrowie to suma "zasobów odpornościowych" oraz umiejętność ich wykorzystywanie,

- zdrowie to proces równoważenia wpływów otoczenia, czyli skutecznego radzenia sobie z wymogami życia

Zdrowie:

• fizyczne (somatyczne)- oznacza prawidłowe funkcjonowanie organizmu , to zespół cech umożliwiających przeżycie, rozród i biologiczne doskonalenie

• psychiczne- to stan integracji osobowości , przejawiający się w zdolności do rozwoju (zdrowie emocjonalne i umysłowe)

• społeczne- prawidłowa relacja jednostki ze społeczeństwem, przejawiająca się w umiejętności pełnienia ról społecznych

Biomedyczny model zdrowia:

• dualizm (podejście dychotomiczne)- zdrowie przeciwieństwo choroby

• homeostaza- zdrowie to stan równowagi biochemicznej

1. Zdrowie to brak choroby- dbanie o zdrowie oznacza zapobieganie chorobie

2. Jestem zdrowy- nie muszę dbać o zdrowie i być aktywny fizycznie

3. Jeśli zachoruje- pójdę do lekarza i zacznę dbać o zdrowie

Konsekwencje biomedycznego modelu zdrowia

• świadomość zdrowia zaczyna się z chwilą jego utraty

• za zdrowie odpowiedzialny jest lekarz= bierna podstawa wobec zdrowia i koncentracja na chorobie

• dbanie o zdrowie to eliminowanie szkodliwych czynników, tworzenie sterylnego środowiska

• pomijanie pozamedycznych przyczyn chorób

Biopsychospołeczny model zdrowia- holistyczny (całościowy)

• zdrowie fizyczne

• zdrowie psychiczne

• zdrowie społeczne

Teorie biopsychospołecznego modelu zdrowia:

Holistyczna	Systemowa
całościowe postrzeganie świata jako żywy system oddziałujących elementów całościowe postrzeganie człowieka (bio-psycho społeczne)	zakłada współzależność zjawisk świat i człowiek jako dynamiczny system funkcjonujący w sprzężeniu z innymi systemami zdrowie jako równowaga dynamiczna uzyskana dzięki adaptacji

MODEL BIOMEDYCZNY	MODEL BIOPSYCHOSPOŁECZNY
patogeneza= ratowanie zdrowia	podejście pozytywne- doskonalenie zdrowia
dualizm	hollistyczne
homeostaza	systemowe
	salutogeneza

Mierniki zdrowia: pozytywne/negatywne, obiektywne/subiektywne

Pozytywne mierniki zdrowia:

1. HDI- wskaźnik rozwoju ludzkości:

• długie i zdrowe życie

• wykształcenie

• dochód na osobę w rodzinie

2. Jakość życia związana ze zdrowiem

• funkcjonowanie fizyczne- sprawność, wydolność, rozwój fizyczny, stan odżywienia

• funkcjonowanie psychiczne

• doznania somatyczne

• subiektywna percepcja samopoczucia

3. Przeciętna oczekiwana długość życia

4. Przyrost naturalny

5. Profilaktyczne badania lekarskie- wskaźniki "pozytywnego zdrowia" fizycznego

Negatywne mierniki zdrowia:

• śmiertelność, umieralność niemowląt,

• zachorowalność, chorobowość,

• absencja chorobowa

Promocja zdrowia- proces umożliwiający ludziom zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie i jego poprawę.

Promowanie zdrowia w szkole- to połączenie EZ oraz wszystkich pozostałych działań, jakie podejmuje szkoła dla ochrony i poprawy zdrowia wszystkich osób, które się tam znajdują.

Szkoła promująca zdrowie

Edukacja zdrowotna	Etos szkoły	Współdziałanie z rodzicami i środowiskiem
Kształtowanie umiejętności życiowych	Kształtowanie środowiska sprzyjającego zdrowiu	Edukacja elementem społecznego procesu edukacyjnego

Promocja Profilaktyka

awans	prewencja
doskonalenie	zapobieganie
podniesienie zdrowia na wyższy poziom	utrzymanie zdrowia na tym samym poziomie

Ewolucja koncepcji EZ

• wychowanie higieniczne (przełom XIX i XX wieku)

• oświata sanitarna (lata 50.)

• wychowanie zdrowotne (lata 60.)

• pedagogika zdrowia (lata 70.)

• edukacja zdrowotna (w promocji zdrowia)

Modele EZ:

• edukacja zorientowana na chorobę- choroba przedmiotem edukacji

• na czynniki ryzyka- czynnik ryzyka przedmiotem edukacji

• na zdrowie- doskonalenie zdrowia przedmiotem edukacji

Kompetencje;

• kompetencje merytoryczne

• kompetencje dydaktyczno-metodyczne

• kompetencje wychowawcze

• komunikacyjne

Ksenofobia- Niechęć do obcych. Pogardliwe zachowanie w stosunku do cudzoziemców. Słabo ukrywana wrogość wobec przedstawicieli innych kultur i wyznawców różnych religii.

4 czynniki środowiska społecznego warunkujące zdrowie:

- kompetencje specjalistyczne

- kompetencje dydaktyczne

- kompetencje psychologiczne

- wzór osobowy

Homofobia to:

- nienawiść wobec przedstawicieli mniejszości seksualnych

Portfolio:

• zaangażowanie wszystkich UU

• odpowiedzialność za własne uczenie

• samodzielna praca

welness- to stan optymalnego zdrowia, które obejmuje coś więcej niż brak choroby lub ułomności; to stan dobrego samopoczucia

---