Kalendarium

z historii opieki nad dzieckiem w Polsce w XIX i XX wieku

1814*

* Początki działalności Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, przy którym otwarto z czasem Wydział Sierot, zajmujący się organizowaniem różnych form opieki nad sierotami (zwłasz­cza ochron), przygotowaniem personelu wychowawczego i programów działania.

1817*

* Założenie w Warszawie przez Jakuba Falkowskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociem­niałych.

1830*

* Zorganizowanie w Warszawie Instytutu Dzieci Moralnie zaniedbanych przez Fryderyka Skarbka, któ­rego działalność przerwało Powstanie Listopadowe i którą wznowiono w 1834 roku tworząc do­dat­kowo Dom Przytułku i Pracy.

1842

* Utworzenie przez Ks. J. Szczygielskiego pierwszej szkoły dla niewidomych przy Instytucie Głu­cho­niemych „i Ociemniałych w Warszawie.

1845

* Utworzenie w Warszawie Biura Admisji do jawnego przyjmowania dzieci porzuconych.

1851

* Początki antypolskiej polityki władz pruskich wobec wszelkich przejawów zorganizowanego życia społecznego Polaków zamieszkujących na Pomorzu w Wielkopolsce i na Śląsku, a zwłaszcza wobec polskich inicjatyw oświatowo- wychowawczych.

1857

*Początek działalności w Warszawie pierwszej na ziemiach polskich placówki żłobkowej o nazwie "Dom dla Niemowląt".

1866

* Przyznanie Galicji autonomii - utworzenie Rady Szkolnej Krajowej, co przyczyniło się do ożywie­nia zorganizowanej działalności filantropijnej i opiekuńczo wychowawczej w zaborze austriackim.

1871*

* Utworzenie w Warszawie dzięki staraniom P. Miklaszewskiego, J. Wieczorkowskiego i T. Lubomir­skiego - Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych, którego zadaniem było zorgani­zowanie opieki wychowawczej dla młodzieży moralnie zaniedbanej i wykolejonej.

1872*

* Wydanie przez władze pruskie zakazu prowadzenia placówek wychowawczych prowadzo­nych przez polskie stowarzyszenia religijne, zakony i osoby prywatne.

1876*

* Utworzenie przez Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych pierwszego zakładu wychowawczego dla nieletnich przestępców (chłopców) w Studzieńcu k/Skierniewic.

1882*

* Opracowanie przez warszawskiego lekarza higienistę Stanisława Markiewicza programu działania Towarzystwa Kolonii Letnich dla Ubogiej i Słabowitej Dziatwy Miasta Warszawy - początek organi­zo­wania kolonii letnich dla warszawskich dzieci.

1884

* Utworzenie w Warszawie Towarzystwa Opieki na Ubogimi Matkami i ich dziećmi, którego stara­niem utworzono przytułek dla ubogich samotnych matek z dziećmi

1888*

* Utworzenie ma terenie Krakowa pierwszego ogrodu dla dzieci i młodzieży zwanego "par­kiem Jor­dana" i dającego początek tzw. "ogródkom jordanowskim", które były pierwszymi placówkami wy­cho­wania pozaszkolnego.

1890*

* Utworzenie przez Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych pierwszego zakładu wychowawczego dla wykolejonych nieletnich dziewcząt w Puszczy Mariańskiej k. Skierniewic.

1892*

* Początki działalności zakładu opiekuńczo-wychowawczego w Miejscu (Piastowym) k. Krosna utwo­rzonego przez ks. Bronisława Markiewicza, założyciela Towarzystwa "Po­wściągliwość i Praca", a na­stępnie zgromadzenia zakonnego Towarzystwa św. Michała (Mi­chalici), które organizowało i pro­wadziło w okresie międzywojennym zakłady wychowawcze dla chłopców wg własnego systemu wy­chowawczego

1893

* Utworzenie w Łodzi z inicjatywy dr Jana Wisłockiego Komitetu Kolonii Letnich, który roz­począł orga­nizowanie dla chorych i biednych dzieci zdrowotnych kolonii letnich i wyjazdów do sanatoriów, w tym także do Ciechocinka.

1898

* Podjęcie przez Wydział Higieny Wychowawczej inicjatywy powołania Instytutu Lenvala i stacji opieki lekarskiej nad niemowlętami o nazwie "Kropla Mleka".

1900*

* Przeniesienie na ziemie polskie salezjańskiego systemu ks. Jana Bosko i utworzenie w Oświęcimiu pierwszego zakładu wychowawczego dla chłopców, który w 1924 roku obejmo­wał opieką około 400 wychowanków kształcących się w gimnazjum i szkole rzemieślniczej; kolejne zakłady salezjańskie powstały w Daszewie k. Lwowa (1904), Przemyślu (1911), Kielcach (1918), Różanym Stoku k. Grodna (1919), a w okresie międzywojennym w Lądzie (woj. łódzkie), Aleksandrowie Kujawskim, Antoniowie (woj. poznańskie ) oraz w Łodzi.

1906

* Założenie przez ks. Gralewskiego - wiejskiego ogniska wychowawczego w Starej Wsi pod War­szawą, które działało do 1914 roku i któremu patronowało Towarzystwo Przyjaciół Wychowa­nia działające od 1907 roku legalnie na terenie Królestwa Kongresowego.

1907*

* Powstanie z inicjatywy Kazimierza Jeżewskiego (1877-1948) Towarzystwa Gniazd Siero­cych z sie­dzibą w Warszawie.

1909

* Utworzenie z inicjatywy Kazimierza Jeżewskiego pierwszego Gniazda Rodzinnego dla sie­rot w Stanisławczyku k. Przemyśla.

1911

* Zorganizowanie w Warszawie przez Stanisława Karpowicza zakładu wychowawczego dla dzieci pod nazwą "Dom Dziecięcy".

1912*

* Objęcie przez Janusza Korczaka kierownictwa Domu Sierot na ul.Krochmalnej w Warsza­wie, który prowadził wraz ze Stefanią Wilczyńską do końca życia.

1914

* Utworzenie w Warszawie Centralnego Komitetu Obywatelskiego (CKO), który zorganizo­wał w latach 1914 - 1915 na terenie Królestwa Polskiego ponad 250 ochronek dla około 20 tysięcy dzieci.

1916*

* Opracowanie przez dr W.Szenajcha tymczasowego projektu organizacji opieki nad dziećmi i młodzieżą w przyszłym państwie polskim.

* Powołanie Rady Głównej Opiekuńczej(RGO), która przejęła zadanie rozwiązanego po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie Centralnego Komitetu Obywatelskiego (CKO).

1918 * 11. XI - Odzyskanie przez P o l s k ę n i e p o d l e g ł o ś c i.

1919*

* Utworzenie przy CKW PPS - Robotniczego Wydziału Wychowania Dziecka i Opieki, który w 1926 roku stał się samodzielną organizacją - Robotniczym Towarzystwem Przyja­ciół Dzieci (RTPD), który zajmował się organizowaniem ognisk przedszkolnych, kolonii i półkolonii dla dzieci oraz poradni zdrowotnych i wychowawczych

* Przyjęcie przez Sejm rezolucji zalecającej Rządowi RP opracowanie projektu ustawy o fun­dacji "wiosek kościuszkowskich" będącej inicjatywą Kazimierza Jeżewskiego.

* Zorganizowanie w Warszawie pierwszego w wolnej Rzeczypospolitej Polsce zjazdu insty­tucji do­bro­czynnych i ratowniczych.

* Założenie przez Janusza Korczaka i Marię Falską sierocińca - "Nasz Dom", którego prowa­dził obok Domu Sierot przy Krochmalnej.

* Ogłoszenie dekretu o powszechnym obowiązku nauczania dla dzieci w wieku 7-14 lat, który był kon­sekwencją Programu Praussa postulującego wprowadzenie 7 - letniego obo­wiązku szkolnego.

1920

* Założenie Związku Towarzystw Kolonii Letnich inicjujących i popierających organizowanie róż­nych form wakacyjnego wypoczynku dla dzieci i młodzieży.

* Powołanie przez Sejm Ustawodawczy RP Komisji Kodyfikacyjnej do prac nad ujednolice­niem prawa rodzinnego i opiekuńczego w Polsce.

* Zobowiązanie Rządu RP przez Sejm Ustawodawczy do tego, "aby dążył wraz z or­ganiza­cjami samorządowymi i instytucjami społecznymi do utworzenia w większych mia­stach zakładów pod nazwą pogotowia opiekuńcze przeznaczone dla dzieci żebrzących i bez­domnych jako pierwszego etapu po­mocy dzieciom."

* Rozwiązanie Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) i powołanie Polskiego Komitetu Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą.

1921*

* Utworzenie Państwowego Seminarium Pedagogiki Specjalnej, które po połączeniu z Insty­tutem Fo­netycznym przekształciło się w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej kierowany przez Marię Grzegorzewską, a którego zadaniem było przygotowanie wykwalifikowanych nauczycieli dla szkol­nictwa specjalnego.

* Wydanie zarządzeń wykonawczych odnośnie opieki nad dziećmi, z których wynikało, że nadzoro­wana ona będzie przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej - Wydział Opieki nad Dzieckiem i Młodzieżą, oraz Ministerstwo Zdrowia (dzieci chore i kalekie) i Ministerstwo Sprawiedliwości (nieletni przestępcy ).

* Zawarcie w Konstytucji z dnia 17 marca postanowień odnośnie opieki nad dzieckiem i zapewnienia mu właściwych warunków rozwoju (artykuły: 102-103 i 118-120).

* Opracowanie przez sekcję prawa karnego Komisji Kodyfikacyjnej projektu "Ustawy o są­dach dla nieletnich", w której zawarto całokształt przepisów dotyczących nie tylko sądów dla nieletnich, lecz także sprawowania opieki nad nieletnimi i ich wychowania.

1922

* Przystąpienie Polski do Międzynarodowego Stowarzyszenia Opieki nad Dzieckiem w Brukseli i Międzynarodowego Związku Pomocy Dzieciom.

* Założenie Towarzystwa Uzdrowisk dla Dzieci, którego celem było zapewnienie opieki dzieciom cho­rym, zaniedbanym i osieroconym poprzez zakładanie sanatoriów i prewento­riów.

1923*

* Ogłoszenie przez Międzynarodowy Związek Pomocy Dzieciom pierwszej w świecie Dekla­ra­cji Praw Dziecka, której naczelna idea zawarta była w zdaniu: "Ludzkość powinna dać dziecku wszystko co posiada najlepszego".

* Przyjęcie Ustawy o opiece społecznej regulującej między innymi zasady udzielania pomocy rodzi­nom i dzieciom.

1924

* Udział przedstawicieli Polski w IV Międzynarodowym Kongresie Pomocy Dzieciom w Wiedniu i Bu­dapeszcie, którego tematem była realizacja praw dziecka zawartych w Dekla­racji Ge­newskiej.

* Udział delegacji polskiej w I Ogólnoświatowym Kongresie Dziecka, który odbył się w Ge­newie na temat zapewnienia i ochrony praw dziecka.

1926

* Powołanie przy Ministrze Pracy i Opieki Społecznej - Rady Opieki Społecznej, w ramach której działała Komisja Opieki nad Dzieckiem i Młodzieżą.

1927*

* Powstanie Związku Zawodowego Wychowawców Polskich Zakładów Opiekuńczych, któ­rego głów­nym celem była obrona interesów wychowawców i wychowanków zakładów opie­kuńczych, pod­niesie­nia w nich poziomu pracy wychowawczej i wydawanie (od 1928) czaso­pisma pt. "Wycho­wawca".

1928

* Utworzenie instytucji opiekunów społecznych i terenowych, których zadaniem było organi­zowanie i koordynowanie działalności opiekuńczej w środowisku.

1929*

* Przyjęcie przez Sejm Ustawodawczy RP ustawy zalecającej Rządowi RP tworzenie "wiosek ko­ściuszkowskich" wg projektu Kazimierza Jeżewskiego i utworzenie pierwszej "wioski ko­ściuszkow­skiej" w Rogóźnie-Zamku pod Grudziądzem.

1930

* Zorganizowanie przez Marię Grzegorzewską w Warszawie Państwowego Instytutu Nauczy­ciel­skiego.

1931

* Utworzenie w Warszawie z inicjatywy Wandy Szumanówny Komitetu Umieszczania Sierot w Ro­dzi­nach Zastępczych.

* Początek wydawania pisma "Życie Dziecka" jako organu Polskiego Komitetu Opieki nad Dziec­kiem oraz pisma "Przegląd Społeczny" - organu Związku Towarzystw Opieki nad Ży­dowskimi Sie­rotami i Opuszczonymi Dziećmi "Centos".

1932*

* Wprowadzenie nowego kodeksu karnego regulującego odpowiedzialność karną nieletnich i młodo­cianych przestępców i określającego rodzaje stosowanych środków wychowawczych.

1934

* Tworzenie przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej na większa skalę rodzin zastęp­czych (w 1936 roku - 6.175 rodzin dla 8.175 dzieci ; w 1938 roku - 8447 dla 10.617 dzieci)

* Zorganizowanie przez Kazimierza Lisieckiego pierwszego ogniska wychowawczego zapew­niają­cego doraźna opiekę „dzieciom ulicy”.

1935

* Powstanie w Warszawie Towarzystwa Opieki nad Niemowlętami, a w Łodzi - Stowarzy­szenia Opieki na Matką i Dzieckiem pod nazwą "Kropla Mleka".

* Utworzenie we Lwowie (drugiego po Warszawie) S t u d i u m P r a c y S p o ł e c z n e j.

1938*

* Zorganizowanie I Ogólnopolskiego Kongresu Dziecka z udziałem około 1500 przedstawi­cieli świata nauki, kultury oświaty i władz różnych szczebli, którego obrady koncentrowały się wokół dwóch zasadniczych spraw: 1- stosunku społeczeństwa do dziecka i jego po­trzeb ; 2 - podstawo­wych praw dzieci.

1939

* Uchwalenie przez Sejm RP ustawy o ułatwieniach przy przysposobieniu małoletniego.

* Podjęcie problematyki opiekuńczej na IV Kongresie Pedagogicznym ZNP w Warszawie i na Kon­gresie Nauczycielskim w Wilnie.

1939*

* 1 września - Najazd wojsk niemieckich na Polskę - wybuch II wojny światowej.

* Tworzenie w miastach społecznych komitetów obywatelskich zajmujących się organizowa­niem do­raźnej pomocy uchodźcom, rannym i opuszczonym np.: utworzenie i działanie Miej­skiego Komi­tetu Społecznego w Lublinie.

* Działalność opiekuńcza takich polskich i żydowskich organizacji jak: Polski Komitet Po­mocy Dzie­ciom, Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej, Centralne Towarzy­stwo Opieki na Sie­rotami "CENTOS".

1939 -1945

Działalność Polskiego Czerwonego Krzyża i Towarzystwa Opieki nad Więźniami "Patro­nat" or­ga­nizujących pomoc dla żołnierzy i ich rodzin przebywających w obozach jenieckich (pomoc w zwalnia­niu, ucieczkach, wysyłanie paczek. itp.)

* Śmierć w obozach koncentracyjnych, obozach pracy przymusowej, w więzieniach oraz na skutek chorób i złych warunków życia około 2 milionów dzieci polskich i żydowskich.

1940

* Wydanie rozporządzenia przez gubernatora H. Franka o rozwiązaniu opiekuńczych stowa­rzyszeń społecznych i powołaniu na to miejsce narodowych stowarzyszeń i instytucji takich jak: Rada Główna Opiekuńcza (RGO) - dla Polaków, Żydowska Samopomoc Społeczna (ŻSS) - dla ludności żydow­skiej

1941

* (1.IV) Przejęcie od Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej (SKSS) agend i zadań opie­kuń­czych przez Miejską Radę Opiekuńczą ( od października 1941 roku - Radę Główną Opiekuń­czą).

1942*

* (1.VII.) Wydanie przez niemieckie władze Generalnej Guberni zarządzenia o wstrzymaniu wyjaz­dów dzieci na kolonie wypoczynkowe.

* (5 lub 6.VIII.) Śmierć Janusza Korczaka wraz z dziećmi z getta warszawskiego w obozie zagłady w Treblince.

1942/1943*

* (XII/I) Wysiedlanie przez Niemców ludności polskiej z Zamojszczyzny - transport uprowa­dzonych dzieci do Niemiec ; akcja ratowanie ich przez organizacje konspiracyjne i ludność polską.

1944

* Organizowanie szkolnictwa i opieki na wyzwolonych spod okupacji niemieckiej ziemiach polskich.

1945*

* (18-22.VI) Ogólnopolski Zjazd Oświatowy w Łodzi podejmuje obok zagadnień oświato­wych, pro­blemy opieki i wychowania w Polsce.

* (VI) Podjęcie Uchwały przez Radę Ministrów o podziale kompetencji w opiece nad dziec­kiem mię­dzy resortami oświaty, zdrowia, pracy i opieki społecznej.

* (XII) Wydanie przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej Okólnika w sprawie przeka­zania opieki nad dzieckiem od lat 3 do 18 Ministerstwu Oświaty.

* (XII) Ogłoszenie przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej wyników badań o potrze­bach opie­kuńczych, z których wynikało, że stałą opieką należy objąć około 850 tysięcy dzieci i młodzieży, w tym znaczną część opieką całkowitą.

1946*

* (II) Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny Związku Nauczycielstwa Polskiego podejmujący za­gadnie­nia wychowania opieki i oświecenia publicznego w nowych warunkach społeczno-poli­tycznych Pol­ski.

* Utworzenie w Ministerstwie Oświaty Departamentu Opieki nad Dziećmi, w kuratoriach - wydzia­łów, a w inspektoratach oświaty - referatów opieki na dziećmi i młodzieżą, którym podlegały pla­cówki opieki zakładowej, opieka w rodzinach zastępczych, placówki opieki częściowej (świetlice, dziecińce, ogrody jordanowskie, kolonie i półkolonie) oraz placówki wychowania przedszkolnego.

1946*

* Ukazanie się książki Heleny Radlińskiej (współautor J.Wojtyniak) - "Sieroctwo, zasięg i wyrówny­wa­nie".

1948

* Likwidacja Towarzystwa Gniazd Sierocych założonego przez Kazimierza Jeżewskiego w 1907 roku

1949*

* Utworzenie z połączenia Robotniczego i Chłopskiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (RTPD i ChTPD) społecznej organizacji opiekuńczo-wychowawczej Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (T P D ) prowadzącego różnego rodzaju placówki i akcje opiekuńczo-wy­chowawcze dla dzieci z różnych środowisk oraz prace badawcze w zakresie potrzeb rozwojo­wych dzieci i młodzieży.

* Uchwalenie ustawy o przekazaniu Ministrowi Oświaty zakresu działania Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej odnoszącego się do opieki społecznej nad dziećmi i młodzieżą oraz do wychowa­nia pozaszkolnego, w tym o przejęciu takich placówek opiekuńczo-wycho­wawczych, jak : domy dziecka i domy młodzieży, pogotowia opiekuńcze, specjalne zakłady wychowawcze dla dzieci upo­śledzonych i kalekich, rodziny zastępcze, poradnie opiekuńczo-wychowawcze (wspólnie z TPD), kolonie i półkolo­nie, placówki wychowania pozaszkolnego.

* Utworzenie w Konstancinie pod Warszawą Stołecznego Centrum Rehabilitacji (STOCER), który za­jął się rehabilitacją dzieci o obniżonej sprawności ruchowej.

1949-1952

Zlikwidowanie większości zakładów opiekuńczych prowadzonych przez instytucje wyzna­niowe, to­wa­rzystwa charytatywne i fundacje, w tym m.in.: Towarzystwo Burs i Stypendiów, Towarzystwo Gniazd i Wiosek Sierocych, Stowarzyszenie "Ognisko" i inne

1950*

* Przejęcie przez Ministerstwo Zdrowia opieki nad matką i dziećmi do lat 3, a tym samym żłob­ków i domów małego dziecka.

* Załamanie się idei rodzin zastępczych na skutek centralizacji działalności opiekuńczej i ob­niżenia stawek dla rodzin sprawujących opiekę, mimo potrzeb w tym zakresie i dynamicz­nego rozwoju tej formy opieki w pierwszych latach powojennych ( w 1949 roku w rodzinach zastępczych przebywało 73 tysiące dzieci)

1951

* (11.VIII) Uchwała Rady Ministrów w sprawie powołania placówek wychowania pozasz­kolnego (pałaców młodzieży, młodzieżowych domów kultury, domów kultury dzieci i mło­dzieży itp.).

1952

* Uchwalenie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zawierającej gwarancje pod­stawowych praw obywatelskich, w tym także prawa dzieci do nauki, ochrony zdrowia i wy­poczynku.

1953*

* Likwidacja Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy i przekształcenie istniejących ognisk wy­chowaw­czych w domy dziecka,

1955

* Przyjęcie uchwały Centralnej Rady Związków Zawodowych odnośnie pracy organizacji związko­wych w dziedzinie opieki wychowania dzieci.

1956

* Wydanie przez Ministerstwo Oświaty zarządzenia w sprawie statutu Państwowego Zespołu Ognisk Wychowawczych w Warszawie, placówki wprowadzającej nowatorskie formy pracy opiekuń­czej nad dziećmi i młodzieżą i ich rodzinami.

1955-1960

* Organizowanie zlotów wojewódzkich wychowanków domów dziecka, na których prezento­wano do­robek zespołów i kół zainteresowań działających w domach dziecka.

1956*

*Reaktywowanie w Warszawie ognisk wychowawczych jako Państwowego Zespołu Ognisk Wycho­wawczych na podstawie Uchwały Prezydium Rządu nr 360 z 21.VII.1956 roku i po­wierzenie kie­row­nictwa Kazimierzowi Lisieckiemu.

1958

* Inicjatywa pracy zuchowej i harcerskiej z dziećmi specjalnej troski określana mianem "Nie­prze­tar­tego Szlaku" i opracowana prze zespół instruktorów harcerskich pod kierownictwem Marii Łyczko.

* Powstanie w Szczecinie pierwszego Rodzinnego Domu Dziecka Weroniki i Grzegorza Dowlaszów

* Początek powstawania ognisk przedszkolnych i przedszkoli przy szkołach podstawowych.

1959

* Zorganizowanie II ogólnopolskiej konferencji nauczycieli i wychowawców posiadających dorobek w zakresie organizacji samorządów w szkołach, domach dziecka i internatach.

* Opracowanie przez Ministerstwo Zdrowia wzorcowego regulaminu organizacyjnego do­mów ma­łych dzieci.

1960

* Krajowa konferencja nauczycieli szkolnictwa specjalnego i wychowawców placówek opieki nad dzieckiem.

1961*

* (15.07) Uchwalenie przez Sejm Ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania, na mocy której placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz szkolnictwo i placówki specjalne stały się in­tegralnym skład­nikiem narodowego systemu oświaty i wychowania.

1962*

* Ogłoszenie drukiem nowego projektu Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego przez Komisję Kody­fi­kacyjną działającą przy Ministerstwie Sprawiedliwości.

1963

* Uruchomienie z inicjatywy Komitetu Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski i E.R.Garlickich pierw­szej w Polsce szkoły dla dzieci głęboko upośledzonych - "szkoły życia".

* Opracowanie nowego programu wychowania przedszkolnego określającego jego cele i za­dania zgodnie z ustawą o rozwoju oświaty i wychowania z 15.VII.1961 roku traktującej wy­chowanie przed­szkolne jako pierwszy etap w jednolitym systemie oświatowo-wychowawczym

1964

* Uchwalenie Kodeksu Cywilnego i Kodeksu Postępowania - podstawowych aktów prawnych rozwi­ja­jących ustanowione przez Konstytucję PRL praw człowieka w tym praw dziecka.

* Uchwalenie przez Sejm Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który obejmował całość za­gadnień prawnych odnoszących się do rodziny i dziecka i wprowadzał szereg nowych norm prawnych doty­czących m.in. obowiązku alimentacyjnego, adopcji i zrównania praw dzieci pochodzących z małżeń­stwa i dzieci pozamałżeńskich.

1965

* Wprowadzenie przez Ministra Oświaty i Wychowania statutu szkoły podstawowej, w któ­rym okre­ślono jej cele i zadania, zasady organizowania procesu nauczania i wychowania, obowiązki rady pe­dagogicznej oraz zasady działania na jej terenie organizacji uczniowskich i młodzieżowych komi­tetów rodzicielskich i opiekuńczych.

1966

* Wydanie przez Ministra Oświaty i Wychowania - zarządzenia w sprawie organizacji świe­tlic dzie­cię­cych i młodzieżowych w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowaw­czych, które miały przy­czynić się do polepszenia stanu opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz do podniesienia wyników pracy dydaktyczno - wychowawczej szkoły i rozwoju zajęć po­zalekcyjnych.

1969

* Zawarcie w nowym Kodeksie Karnym przepisów chroniących dzieci przed znęcaniem się moral­nym i fizycznym, porzuceniem, narażeniem na niebezpieczeństwo, rozpijaniem, gor­szeniem i czy­nami lu­bieżnymi, itp.

1971

* Powołanie przez Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego Komitetu Ekspertów dla opra­cowania "Raportu o stanie oświaty w PRL" pod przewodnictwem prof. Jana Szczepań­skiego.

1972

* Przyjęcie "Karty praw i obowiązków nauczyciela" obejmującej także wychowawców i opiekunów placówek opiekuńczo - wychowawczych wchodzących w skład systemu oświaty.

1973

* Opublikowanie "Raportu o stanie oświaty w PRL" i przyjęcie prze Sejm uchwał : "W sprawie sys­temu edukacji narodowej" i "O zadaniach narodu i państwa w wychowaniu mło­dzieży".

1974

* Zawarcie w Kodeksie Pracy postanowienia, że podmiotami pracy mogą być jedynie osoby które ukończyły 18 lat.

1975

* Wydanie Rozporządzenia przez Radę Ministrów o bezpłatnych urlopach dla matek pracują­cych i opiekujących się małymi dziećmi.

1976

* Wydanie przez Ministra Oświaty i Wychowania wytycznych i zarządzeń w takich spra­wach, jak : udzielania pomocy materialnej oraz trybu kierowania do placówek opiekuńczo - wychowawczych i rodzin zastępczych, zasad organizacji i funkcjonowania rodzinnych do­mów dziecka oraz organizacji i zasad działania placówek opiekuńczo-wychowawczych.

* Wprowadzenie do Konstytucji PRL nowelizacji potwierdzającej prawa wszystkich dzieci bez względu na urodzenie.

1978*

* Powołanie przez Ogólnopolski Komitet FJN Polskiego Komitetu Obchodów Międzynarodo­wego Roku Dziecka.

* Zorganizowanie w Warszawie międzynarodowej sesji naukowej na temat: "Dziecko w latach II wojny światowej" poświęcona martyrologii oraz walce dzieci i młodzieży z nie­mieckim faszyzmem w latach 1939 -1945.

* Początek budowy wioski dziecięcej w Biłgoraju na mocy porozumienia Ministerstwa Oświaty i Wy­chowania i Międzynarodowego Stowarzyszenia Wiosek Dziecięcych ( SOS Kinderdorf)

1979*

* Obchody Międzynarodowego Roku Dziecka w Polsce - z licznymi konferencjami i semina­riami na temat sytuacji praw dziecka.

* Wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia w sprawie rodzin zastępczych.

* Wydanie przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania zarządzenia w sprawie doboru rodzin zastęp­czych i szczegółowych zasad udzielania pomocy tym rodzinom.

1980

* Wydanie przez Ministra Oświaty i Wychowania zarządzeń w takich sprawach opiekuńczo-wy­cho­wawczych, jak: organizacji państwowego domu dziecka oraz organizacji i zasad dzia­łania pań­stwo­wych młodzieżowych ośrodków wychowawczych.

1981

* Założenie w Warszawie Komitetu Ochrony Praw Dziecka, którego celem jest upowszech­nienie w społeczeństwie podstawowych praw dzieci i dążenie do pełnej ich realizacji zgodnie z zasadami za­wartymi w Deklaracji Praw Dziecka, a od 1989 - Konwencji Praw Dziecka,

1982

* Koniec prac nad znowelizowaną ustawą o postępowaniu z nieletnimi i uchwalenie jej przez Sejm .

1983

* Wydanie przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania zarządzeń w sprawie zasad pobytu nielet­nich w zakładach wychowawczych oraz innych placówkach opiekuńczych i oświatowo - wychowawczych oraz w sprawie organizacji i zarządzania państwowymi po­gotowiami opiekuńczymi.

1984

* Oddanie Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka w Międzylesiu pod Warszawą, który został zbudo­wany ze środków społecznych.

1984*

* Otwarcie w Biłgoraju pierwszej "wioski dziecięcej" zbudowanej pod patronatem między­naro­do­wego stowarzyszenia SOS Kinderdorf, założonego z inicjatywy austriackiego działacz opie­kuńczego A.Gmeinera, którego dewizą było zdanie być szczęśliwym to znaczy żyć stale dla innych.

* Największy stan liczbowy rodzinnych domów dziecka ( 155 dla 1055 dzieci) w okresie powojen­nym.

1986

* Zorganizowanie ogólnopolskiej sesji naukowej na temat "Dziecko w centrum naszej uwagi" z oka­zji 30 - lecia poradnictwa wychowawczo-zawodowego.

1989

* Powołanie z inicjatywy ZG TPD Krajowego Komitetu Wychowania Resocjalizującego im. Kazi­mie­rza Lisieckiego

1991

* Otwarcie w Polsce drugiej "wioski dziecięcej" zbudowanej wg koncepcji H.Gmeinera w Kraśniku k. Lublina.

1992*

* Założenie w Polsce Krajowego Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce, którego zdaniem jest opieka na "wioskami dziecięcymi" w Biłgoraju, Kraśniku i Domem Młodzieży w Lu­blinie.

1993

* (9.10) Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę trzeciej wioski dziecięcej w Rajsku k.Oświęcimia.

1999*

* Reforma systemu oświaty i opieki nad dzieckiem. Przekazanie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej większości placówek opiekuńczych w gestię Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej.

Opracowanie kalendarium: dr Feliks Bocian. Na wykorzystanie w publikacjach i pracach konieczna zgoda autora. © fkb

Materiały dydaktyczne dr Feliksa Bociana

7

________________________________________________________________________________

---