Szkoła tradycyjna - autorstwa Herbarta

1. encyklopedyzm - jako sposób podejścia do nauczania. Dominant: nauczyciel, dobór, zakres

2. psychologizm - indywidualizm - John de Way, podmiotem jest uczeń; pragnienie zdobywania treści, nauczyciel to asystent w dążeniu poszukiwania wiedzy

3. szkoła współczesna (otwarta)- dwupodmiotowość procesu wychowania; nauczyciel (przekazywanie treści) i uczeń (ciekawość poznania)

Nauczyciel i uczeń współdziałają.

Historia zbitej szyby:

1. wg. Encyklopedystów: uczeń uczy się, kierowanie przez nauczyciela, mechaniczność poleceń (uczeń nie wie po co - podsuwanie mu rozwiązań)

2. wg. psychologizmu: nauczyciel nie robi nic, uczeń sam chce naprawić okno w związku z tym, że odczuwa zimno, kieruje się metodą prób i błędów, doświadczenie, działanie

Lekcja:

1. działanie

2. podawanie wiedzy = przyswajanie

3. poszukiwanie rozwiązania, strategia poszukująca - odkrywanie

4. sztuka, artyzm - wycieczki, teatr, refleksje - emocje, przeżywanie

a + b + c + d = wyznaczniki przyjmowania strategii budowania zajęć, prowadzenia lekcji

Proces kształcenia - całokształt działań edukacyjnych odnoszących się do kształtowania wiedzy uczniów. Składowe:

a) uczeń

b) nauczyciel U↔N → CELE (wzajemna interakcja budująca zbiór wiedzy)

Piętro pierwsze: CELE: odpowiedź na pytanie co chcemy w procesie dydaktyki osiągnąć?

1. ogólne

2. instrumentalne

3. szczegółowe

4. operacyjne

Piętro drugie: odp. Na pyt. W jakim zakresie mają być zarządzane cele?

TREŚCI → ogólne zasady kształcenia

Piętro trzecie: sposób realizacji = METODY → formy organizacyjne → ŚRODKI DYDAKTYCZNE → SPRAWDZANIE, OCENA → NIEPOWODZENIA SZKOLNE

Cele - koncepcja psycho - motoryczna Simpsona, Brunera, Gulforda, Baldwina, która wyróżnia etapy f. ucznia:

1. pobudzanie zmysłowe ucznia - PERCEPCJA

2. nastawienia umysłowe i fizyczne ucznia - DYSPOZYCJA

3. działanie pod kierunkiem - BUDOWANIE W., W. U. pod kierunkiem N., wykonywanie czynności U. z N., wspólne rozwiązanie problemu

4. automatyzacja działań - pewne kwestie będą przez U. wykonywane w sposób automatyczny (czynność mechaniczna poparta teorią)

5. działania kompleksowe - np. prowadzenie samochodu

Wilesll Bondi i jego 4 etapy budowania celów:

1. obserwacja - polega na obserwowaniu działań osób bardziej doświadczonych i próbie zrozumienia zachodzących zdarzeń

2. naśladowanie - wykonywanie określonych działań pod kierunkiem

3. ćwiczenie - pokazanie pewnych czynności aż do przetwarzania ich w nawyk pozwalający na sprawne wykonywanie danego działania

4. przystosowanie - czyli perfekcyjne wykonywanie danej czynności, wprowadzanie modyfikacji

Taksonomia (sposób podziału) ABC - pomysł B. Niemierko, zaproponowana koncepcja odwołująca się do dwóch poziomów w odniesieniu do opanowanych umiejętności

POZIOMY	KATEGORIE CELÓW
І Wiadomości	A. Zapamiętanie B. Zrozumienie
ІІ Umiejętności	C. Wykorzystanie w sytuacjach typowych D. Wykorzystanie w sytuacjach problemowych

Treści kształcenia - J. Półturzycki - to zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekazywanych przez nauczycieli w procesie kształcenia. Do treści nauczania należą też umiejętności i nawyki opanowywane przez uczniów oraz doświadczenia i przeżycia jakich powinni doznawać w procesie uczenia się.

Zależą od:

1. dotychczasowych doświadczeń U.

2. możliwości U., dostępnych środków

3. aktualnego stanu nauki, W. o rzeczywistości np. Pluton w przeszłości zaliczany do planet - informacja przestarzała

Kryterium:

1. naukowość - określenie tego co jest weryfikowalne naukowo

2. społeczno - ustrojowe - budowanie W. w oparciu o kryterium polityczne (np. historia)

3. poziomu rozwoju umysłowego - dobro, prawda, miłość (przykł. Literatury, inny język)

4. aksjologie (aksjologia - nauka o wartościach, jakie wartości i cela stawia się przed kształceniem) teologiczne (teologia - W. o celu)

Teorie doboru kształcenia - Kupisiewicz, Okoń

Układy treści kształcenia:

1. liniowy - to założenie w którym pewne treści zostają opanowane i potem do nich się nie wraca

2. koncentryczny - to posiadana W. do której dokładamy nową np. matematyka (wcześniejsza W. jest niezbędna by zrozumieć kolejny temat)

3. spiralny - treści materiału do których wracamy po pewnym czasie, dokładamy informacje, np. biologia, język obcy

Zasady kształcenia - zbiór reguł oraz obowiązujących norm postępowania. W. Okoń wyróżnia 11 zasad:

1. poglądowość - przeciwieństwo werbalizmu, kt. zakłada, że U. powinien mieć możliwość zweryfikowania podanych mu treści poprzez ich sprawdzenie, sprawdzenie ich zastosowania o charakterze ilustratywnym (pokaż, że tak jest) lub operatywnym (wykorzystanie W. przez U.)

2. systemowość - polega na podawanej U. W, którą można łączyć w bloki i musi być ona uporządkowana, występuje tu korelacja treści, wewnętrznej jak i między przedmiotowej

- system może być uporządkowany w stosunku czasowo - przestrzenno - ilościowym - co po czym?

- system przyczynowo - skutkowy

- ujęcie kompleksowe = systematyka holistyczna - łączenie różnych treści np. klasy podstawowe 1 - 3

3) łączenie teorii z praktyką - wykonywanie działań praktycznych przy użyciu doświadczenia

Podst: W. operatywna (do zastosowania) i weryfikowalna (do sprawdzenia)

3. zasada indywidualizacji i zbiorowości

4. zasada przystępności - założenie, które wiąże się z dostosowaniem treści do możliwości intelektualnych U. w trzech zakresach:

1. przechodzenie od tego co bliskie do tego co dalsze

2. od tego co łatwiejsze do tego co trudne

3. od tego co znane do tego co nieznane

Budowanie W. U - OGÓŁ → SZCZEGÓŁ (Komeński)

5. zasada samodzielności - zakłada budowanie samodzielności (N. buduje samodzielność U. w obszarach:

1. myślenia - przyjmuje się, że ważne jest przechodzenie od myślenia reproduktywnego (odtwarzanie tego co stanowi W. odtwarzaną U., to ten obszar, który zakłada, że U. operuje W. przedstawioną) do produktywnego (wyciąganie wniosków, samodzielność)

2. działania, etapy: wybór (planowanie działań), wykonanie, ocena działania = ewoluacja

6. zasada operatywności W. - polega na wdrażaniu U. czy pokazywaniu mu, że W. którą posiada może wykorzystać w praktyce np. w szkole, w pracy, w życiu codziennym.

7. Zasada świadomej aktywności - przyjmuje 4 poziomy budujące aktywność U:

1. uświadamianie celów

2. rozwijanie zainteresowań

3. przekonanie o wartości samorozwoju

4. wyzwalanie warunków sprzyjających aktywności

Zainspirowanie, pasje, cele u. - zajęcia organizowane przez N.

Aktywność może przyjmować formę:

1. psychomotoryczne działanie

2. intelektualną - myślenie

3. emocjonalną - przeżywanie

8. zasada trwałości W., umiejętności i nawyków - zakłada przyjęcie i podejmowanie takich działań, które pomagają U. realizować W.

Reguły budujące:

1. zainteresowanie U. nowym materiałem - pozytywne nastawienie U.

2. zapewnienie U. możliwości aktywnego udziału

3. ćwiczenia utrwalające dla U. rozumiejących

4. dostosowanie do częstotliwości powtarzania do krzywej zapominania

Krzywa zapominania Hermana Ebbinghausa - pokazuje zależność między powtarzaniem, a zapominaniem

5. systematyzowanie, samodzielne odtwarzanie W. przez U. - U. buduje sam streszczenie, wyogólnianie W.

6. wdrażanie U. do naukowwej weryfikacji praw, zasad i reguł, przygotowanie U. do myślenia krytycznego

7. utrwalanie W. w spójne struktury określone także czasem jako konstrukcje nośne W. - budowanie przez U. W. całościowej, kojarzenie czegoś z czymś

8. systematyczna kontrola wyników; uzasadnianie i komunikowanie U. oceny jego pracy

9. zasada wdrażania do kształcenia ustawicznego - samokształcenie kształtowane przez całe życie.

Kształcenie ustawiczne:

1. samokształcenie

2. kształcenie instytucjonalne - to podejmowanie kształcenia w wieku dorosłym obok pracy zawodowej

Zasada wdrażania realizuje się poprzez zlecenie U. zadań wymagających samodzielnego sięgania do źródeł W., rozwijanie zainteresowań, szczególnie zawodowych

Umiejętności przydatne:

- umiejętność szybkiego czytania

- wybór źródeł W.

- selekcja informacji

- gromadzenie i przechowywanie W.

- skuteczne zapamiętywanie

- budowanie umiejętności samodzielnego uogólniania i wyciągania wniosków

10. zasada efektywności - zakłada budowanie świadomości U., umiejętności dostrzegania związków pomiędzy celami i efektami kształcenia, budowanie w U. przekonania, że warto się uczyć

Skuteczność ↔ Ekonomiczność

Metody dydaktyczne - rozumiane są jako systematyczny sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia, inaczej mówiąc jest to wypróbowany układ czynności N. i U. realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości U.:

Metody prowadzenia lekcji oparte na słowie:

1. opowiadanie

2. pogadanka (tzw. Metoda katechetyczna albo heurystyka)

3. wyjaśnienie

4. opis

5. dyskusja

6. praca z ksiażką jako funcka do budowania notatek

7. wykład

Metody problemowe:

8. rozwiązywanie problemów, przykładów, brainstorming,

Metody praktyczne oparte na działaniu:

9. pokaz

10. metody zajęć praktycznych

11. instruktaż

12. ćwiczenia i treningi

13. metody laboratoryjne

Metody oparte na emocjach:

n) odgrywanie scenek, drama

---