INTERNA wykład II 26.10.2012 r.
Choroba reumatyczna
Etiologia - zakażenie paciorkowcem hemolizującym typu A z elementami autoagresji.
Występowanie - wiek młodzieńczy i średni.
Objawy:
ostre rzuty trwające 4-6 tygodni
wysoka temperatura
zmiany w stawach mają charakter wysiękowy: obrzęk, ból, zaczerwienienie stawów
Proces rozpoczyna się od stawów dużych: barkowy, łokciowy, kolanowy oraz stawów skokowych i nadgarstkowych.
Zmiany mają charakter wielostanowy i wędrujący (z jednego stawu na drugi).
Mogą występować zmiany skórne pod postacią guzków podskórnych, wielkości do 2 cm, są twarde, niebolesne, przesuwalne, występują zwłaszcza na wyniosłościach kostnych.
Zmiany kostne cofają się w całości.
zapalenia wsierdzia - twarde uszkodzenie wsierdzia i mięśnia sercowego. Proces chorobowy toczy się najczęściej w zastawce dwudzielnej. Na brzegach odkładają się płytki krwi i włóknik - wyrośla brodawkowate.
Guzki Aschoffa-Tałalajewa - drobne, okrągłe lub wrzecionowate ogniska martwicze w obrębie włókien łączno-tkankowych gromadzą się w obrębie drobnych tętniczek zwłaszcza w sercu.
Rozpoznanie:
Przynajmniej dwa duże objawy
Przyspieszone OB.
Hiperleukocytoza
Zwiększone miano antystreptolizyn ASO
Wzrost stężenia frakcji globulin alfa dwa w białkach surowicy
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą układową tkanki łącznej o nieznanej etiologii, prowadzącą do niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci.
Charakteryzuje się symetrycznym zapaleniem stawów (najczęściej międzypaliczkowych bliższych i śródręczno-paliczkowych), występowaniem zmian pozastawowych i powikłań narządowych. RZS przebiega z okresami zaostrzeń i remisji (ustąpienia objawów).
Występowanie - w każdym wieku, częściej u kobiet. Największa zapadalność przypada na 4. i 5. dekadę życia.
Etiologia - nie znana. Podatność genetyczna, prawdopodobnie infekcja wirusowa, bakteryjna i reakcje autoimmunologiczne, hormony (częściej u kobiet).
Objawy:
sztywność poranna
wilgotna skóra rąk
zmiany rozpoczynają się od drobnych stawów nadgarstkowych i międzypaliczkowych rąk i nóg
zmiany mają charakter symetryczny
zmiany wielostanowe nie występują po latach prowadzą do zniekształcenia, ograniczenie ruchomości stawów, inwalidztwa
zmiany zapalne w narządach
dochodzi do powstania zniekształceń stawów w obrębie ręki (najbardziej charakterystyczne to tzw.: „łabędzia szyja” i „butonierka”), ulnaryzacji, czyli odgięcia palców w stawach śródręczno paliczkowych w stronę łokciową
osteoporoza i nadżerki nasad kostnych
zaniki mięśniowe
guzki reumatoidalne - podskórne
zmiany w narządach wewnętrznych, np. zapalenie osierdzia, twardówki, zespół nerczycowy
torbiele Bakera - w dole podkolanowym, torbielowate twory, w wyniku uwypuklania się torebki stawowej.
Rozpoznanie RZS:
podwyższone OB. ok. 112
dodatnie odczyny serologiczne - dodatni test hemaglutynacyjny Waalera-Rosego powyżej 1:160 oraz dodatni test lateksowy na obecność czynnika reumatoidalnego
RTG nadżerki kostnych nasad stawowych i osteoporoza
Leki stosowane w RZS możemy podzielić na dwie grupy - zmniejszające objawy choroby i modyfikujące przebieg choroby (które opóźniają proces niszczenia stawów i pojawienie się powikłań narządowych):
Grupa I - niesterydowe leki przeciwzapalne
Grupa II - leki modyfikujące przebieg choroby i sole złota, sulfasalazyna, metotreksat, penicylamina i leki przeciwmalaryczne. Obecnie praktycznie nie stosuje się już soli złota ani D-penicylaminy.
Lekiem pierwszego rzutu od wielu lat jest MTX (metotreksan), porównywalną skuteczność ma nowy LMPCH o nie do końca poznanym mechanizmie działania - ledlunamid (Arava)
Grupa III - cytotatyki (azatiopryna. Cyklofosfamid)
Leki biologiczne przywracają porządek w naszym systemie obronnym.
Przeciwdziałają one uwalnianiu przez układ odpornościowy takich komórek jak: interleukina-1 (IL-1), interleukina-6 (IL-6), TNF alfa, transformujący czynnik wzrostu beta oraz limfocyty B i T.
Wywołują również szereg reakcji niepożądanych, mogą sprzyjać autoimmunizacji, ułatwiać szerzenie się zakażenia, stymulować powstawanie nowotworów i zmian demielinizacyjnych.
leczenie klimatyczne
fizykoterapia
leczenie chirurgiczne
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekłą chorobą o postępującym charakterze i nieustalonej jak dotychczas patogenezie.
Może dotyczyć jednego lub kilku stawów
Ujawnia się najczęściej między 40. a 60 r.ż., dotyka więc osoby aktywne życiowo i zawodowo. Aż u 10-20% z nich powoduje istotne ograniczenie sprawności.
Choroba zwyrodnieniowa nie jest wyrazem starzenia się stawu.
Choć procesy starzenia się organizmu sprzyjają jej rozwojowi, to same w sobie nie są odpowiedzialne za występowanie choroby.
Jest ona spowodowana działaniem licznych czynników biologicznych i mechanicznych uwarunkowanych genetycznie i środowiskowo (np. wad postawy, otyłości, wymuszonej postawy podczas pracy, drobnych ale powtarzających się urazów, masywnych obrażeń, współistniejących chorób, wyczynowego uprawiania sportu, długotrwałego unieruchomienia).
Wiodącym objawem jest ból o różnym natężeniu, pojawiający się wyłącznie w trakcie ruchu w stawie.
Bólowi towarzyszy uczucie sztywności zmniejszające podczas wykonywania ruchów ok. 15% populacji w wieku 35-70 lat cierpi z powodu zmian zwyrodnieniowych.
Szczególnie bolesny jest ruch podczas schodzenia ze schodów. Ruchom zginania i prostowania kolana towarzyszyć może wyczuwalne lub nawet słyszalne trzeszczenie.
W miarę postępu choroby dochodzi do:
zaburzenia osi kończyny (kolano szpotawe lub koślawe)
niestabilności kolana - wskutek zniszczenia wiązadeł pobocznych
utrwalenia przykurczu zgięciowego
zaniku otaczających mięśni głównie mięśnia czworogłowego uda
powstawania w dole podkolanowym torbieli z płynem - tzw. cysty Bakera.
Drugim co do częstości zajęcia przez proces zwyrodnieniowy jest staw biodrowy.
Ograniczenie ruchomości w tym stawie pojawia się stosunkowo szybko.
Najczęściej ograniczona jest rotacja wewnętrzna oraz przeprost. Zanikają mięśnie pośladkowe, dochodzi do względnego skrócenia kończyny.
Czynnikiem, który szczególnie predysponuje do rozwoju koksartrozy (choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego) i jej wystąpienia w młodym wieku, jest nierozpoznana w dzieciństwie i nieleczona, wrodzona dysplazja stawu biodrowego.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa - ZYSK- Choroba Bechterewa
Etiologia nieznana.
Proces zapalny toczy się w stawach międzykręgowych, więzadłach międzykręgowych i stawach krzyżowo-biodrowych.
Choroba dotyczy mężczyzn w wieku młodym i średnim. Rozpoczyna się stopniowo, ale stale postępuje.
Objawy:
bóle krzyża, następnie odcinka lędźwiowego kręgosłupa (ból promieniujący do pachwin, ud)
ograniczenie ruchomości, następnie całkowite zesztywnienie stawów objętych stanem zapalnym
Po paru latach choroby kręgosłup tworzy sztywny, nieruchomy „kij”.
Chory jest lekko pochylony do przodu, spogląda w ziemię, jeśli chce się obejrzeć musi się obrócić całym ciałem.
Dnawe zapalenie stawów - choroba przemiany materii, zatrzymanie w ustroju kwasu moczowego i odkładanie go w tkankach miękkich pod postacią guzków dnawych, na skutek złej przemiany puryn (sprzyja dieta bogata w mięso).
Złogi mogą powodować nadżerki kostne w nasadach kości oraz nadżerki chrząstek stawowych.
W nerkach kamicę...
Objawy:
- ostre napady bólu pojedynczych stawów, zwłaszcza w nocy. Najczęściej dotyczy palucha stawu śródstopno- paliczkowy, skóra palucha jest zaczerwieniona, obrzęknięta i gorąca.
Leczenie:
Dieta - eliminujemy puryny: podroby, mięso, ryby: łosoś, makrela, pstrąg, sardynki; warzywa: szparagi, szpinak, rośliny stączkowe; grzyby, czekolada, kakao, kawa, mocna herbata
W ostrym napadzie: NLPZ, kolchicyna, kortykosteroidy
W okresie remisji: leki zmniejszające syntezy puryn i zwiększające wydalanie ich metabolitów....
Problem pielęgnacyjny:
Trudności w wykonywaniu codziennych czynności samoobsługowych oraz poruszaniu się z powodu ograniczonej ruchomości w stawach i dolegliwości bólowych.
Cel opieki:
Zmniejszenie dolegliwości bólowych
Łagodzenie stanu zapalnego stawów
Ułatwienie wykonywania aktywności życia codziennego
Zwiększenie siły mięśniowej i poprawa zakresu ruchu w stawach
Działania pielęgniarskie:
Współudział w procesie leczenia, podawanie leków na zlecenie lekarza
Podanie pacjentowi zleconych leków p/bólowych na godzinę przed planowanym wstaniem z łóżka i wykonywaniem czynności codziennych
W okresie zaostrzenia choroby wskazane jest leżenie w łóżku, prawidłowe ułożenie chorego - w pozycjach ochronnych z utrzymaniem pozycji czynnościowych:
Ułożenie pacjenta na równym nieodkształcającym się materacu
Kończyny górne układa się w odwiedzeniu 400, w pozycjach pośrednich między rotacją zewnętrzną i wewnętrzną
Kończyny dolne zgięte w stawach kolanowych ok. 100, stopy pod kątem prostym
Przy tendencji do przykurczów w stawach biodrowych układanie na brzuchu
Wykonywanie ćwiczeń biernych i izometrycznych
Właściwa organizacja kolejności wykonywania zabiegów przy chorym tak, aby ćwiczenia i czynności pielęgnacyjno-higieniczne były wykonywane w czasie działania środków przeciwbólowych
Stworzenie w pokoju chorego warunków sprzyjających w realizacji potrzeby wydalania moczu i stolca lub pomoc przy wychodzeniu do toalety.
Toczeń rumieniowaty układowy (lupus erythematosus systemicus) jest to ogólnoustrojowa choroba o podłożu autoimmunologicznym.
Proces zapalny obejmuje wiele narządów i układów: zmiany skórne, zapalenie stawów, błon surowiczych, uszkodzenie układu krwiotwórczego, ośrodkowego układu nerwowego.
Jest to schorzenie o przewlekłym przebiegu z okresami zaostrzeń i remisji.
Objawy tocznia rumieniowatego są bardzo zróżnicowane:
objawy ogólne: uczucie zmęczenia, utrata masy ciała, gorączka o różnym przebiegu
( od stanów podgorączkowych do gorączki...
Jest to schorzenie o przewlekłym przebiegu z okresami zaostrzeń i remisji
Najbardziej widocznym objawem jest rumień skóry, który na twarzy przyjmuje kształt motyla obejmując skórę policzków i grzbietu nosa; światło słoneczne (promienie nadfioletowe) znacznie nasila proces zapalny.
Obecność objawu Raynauda: ból i zblednięcie skóry palców rąk, stóp, uszu, nosa oraz języka, przechodzące następnie w sine zabarwienie pojawiające się częściej pod wpływem zimna lub stresu, a spowodowane skurczem małych i średnich tętnic
Objawy ze strony:
Układu ruchu: bóle mięśni i stawów, zapalenie stawów (podobnie do RZS)
Nerek, co objawia się występowaniem białkomoczu i krwinkomoczu
Układu krążenia: zapalenie osierdzia, zaburzenia rytmu serca
Układu oddechowego: zapalenie opłucnej, śródmiąższowe zapalenie płucne
Leczenie tocznia rumieniowatego zależy od występujących zmian narządowych i polega na stosowaniu NLPZ, glikokortykosteroidów, leków przeciwmalarycznych i immunosupresyjnych.
5