Oświecenie, czyli “pożar umysłów”. Skomentuj to określenie Joachima Lelewela.

Uważam, że Lelewel miał rację.

Nazwa “oświecenie” powstała w Niemczech i w XVII w rozpowszechniła się na inne obszary. Na określenie tej epoki używano także takich synonimów jak “wiek filozofów”, “wiek rozumu”. Popularnym określeniem istoty oświecenia była definicja Kanta: “Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy”. Ideą nowej epoki było więc przeciwstawienie się zacofaniu myślowemu i wykorzystania zdobyczy intelektualnych. Ludzie w oświeceniu przywiązywali szczególną wagę do siły rozumu jako światła rozjaśniającego drogi poznawania człowieka i świata.

“Uwierzenie w rozum” było pierwszym sygnałem nadchodzących nowych czasów po baroku. Postęp nauki i medycyny przedłużył życie, spowodował przyrost liczby ludności i wyższy poziom życia.

Nowe tendencje widoczne są przede wszystkim w rozkwicie nauk eksperymentalnych i przyrodniczych. Dużą rolę odegrały odkryte przez Newtona teorie rozszczepienia światła i przyciągania ciał.

Wiek rozumu i filozofów – to także wiek ogromnych przemian. Przez całą Europę przechodziły burze. Zaczynając od silnych rządów królów francuskich, a kończąc n trzech rozbiorach Polski i wojen Napoleona.

Także w Polsce rozkwitała kultura. Począwszy od elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zawiązało się wtedy stronnictwo królewskie, które miało na celu “naprawić Polskę”. Wcześniej swoje myśli reformatorskie wprowadzał w życie Stanisław Konarski. Przeprowadził on reformy szkół pijackich. Założył Collegium Nobilium dla młodzieży szlacheckiej.

Podczas realizacji królewskiego programu reformatorskiego powstał teatr, Szkoła Rycerska, “Monitor”. Szkoła Rycerska miała zapewnić dopływ kadry ludzi nowocześnie wykształconych. “Monitor” był wzorowany na angielskim “Spektatorze”, finansowany przez króla stał się rządowym pismem propagującym reformy. Teatr założony z inicjatywy króla jako pierwszy teatr publiczny. Na jego czele stanął Franciszek Bohomolec. Jednak pierwszym ”prawdziwym” dyrektorem był Wojciech Bogusławski.

Po I rozbiorze Poniatowski starał się utrzymać pozycję głównego inicjatora reform, ustanawiając tradycję cotygodniowych zebrań literacko – naukowych na czwartkowych obiadach u króla. Wyrazem dążeń reformatorskich jest Konstytucja 3 Maja – najnowocześniejsza w ówczesnej Europie.

Dzięki tym argumentom uważam, że “oświecenie to pożar umysłów”