Złamanie – całkowite przerwanie ciągłości kości

Objawy złamania:

* patologiczna ruchomość kości,

* nieprawidłowe ułożenie,

* trzeszczenie odłamów kości.

Mniej swoistymi objawami złamania kości są: obrzęk, ból i krwiak

Złamania dzielą się na zamknięte i otwarte, oraz z przemieszczeniem i bez przemieszczenia. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje?

* złamanie zamknięte – kość ulega złamaniu, jednak nie przebija skóry;

* złamanie otwarte – złamana kość przebija skórę i widoczne są jej odłamki w ranie;

* złamanie bez przemieszczenia – kość pęka, ale jej części pozostają na swoich miejscach;

* złamanie z przemieszczeniem – elementy złamanej kości przesuwają się względem siebie.

Przemieszczenia nie umiemy stwierdzić sami, dlatego powinniśmy zawsze postępować ostrożnie, tak, jakby faktycznie miało miejsce. W przypadku złamań zamkniętych i otwartych, raczej nie ma wątpliwości i rozpoznamy je na pierwszy rzut oka.

Jak postępować w przypadku złamania?

Pierwszą i naczelną zasadą jest jak najszybsze wezwanie pomocy: dzwonimy po pogotowie lub inną odpowiednią służbę (np. w górach GOPR czy nad wodą WOPR)

Czekając na służby ratunkowe:

* jeśli nie jest to absolutnie konieczne, nie ruszamy rannej osoby z miejsca

* nie staramy się prostować kończyny ani zbyt intensywnie sprawdzać, jak poważne jest to złamanie

* unieruchamiamy złamaną kończynę, zawsze w takiej pozycji, w jakiej się znajduje – nie prostujemy!

* w przypadku złamania otwartego nie staramy się „wpychać” wystających odłamków do rany

* cały czas sprawdzamy, czy ranny nie ma problemów z oddychaniem i nie traci przytomności

Jak to wszystko wykonać?

Unieruchomienie złamanej kończyny:

Jeśli nastąpiło złamanie trzonu kości (wydłużona jej część), wówczas należy unieruchomić złamaną kość i dwa sąsiednie stawy. W przypadku złamania w stawie, unieruchamiamy dany staw oraz dwie sąsiadujące kości. Złamane ramię możemy unieruchomić za pomocą temblaka, nawet wykonanego po prostu z odzieży rannego. Ogólnie, unieruchomienie powinno polegać na dowiązaniu do kończyny (niezbyt mocno) sztywnego elementu, jak deseczka czy kij. W ostateczności złamaną nogę można dowiązać do drugiej, zdrowej kończyny.

Unieruchomienie jest ważne z tego prostego powodu, że w złamaniach, podczas ruszania kończyną, odłamki kości mogą się przesuwać względem siebie, a czasami nawet kruszyć dalej. Uszkodzenia powiększają się wtedy, powodując więcej urazów i cięższy przebieg późniejszego gojenia.

Złamanie otwarte:

Jeżeli potrafimy to zrobić i mamy dostęp do jałowych materiałów opatrunkowych, na ranę założyć można opatrunek osłaniający. Trzeba to jednak wykonać bardzo delikatnie, tak, aby nie przemieścić odłamków kostnych.

Sprawdzanie oddechu i przytomności:

Oddech sprawdzać można po prostu obserwując klatkę piersiową lub przykładając twarz blisko ust. Zasadniczo jednak, jeśli ranny z nami rozmawia, to wiemy, że oddycha i jest przytomny – nie trzeba więc podejmować żadnych szczególnych działań. Jeżeli patrafimy możemy sprawdzić tętno .

Oczywiście jeśli ranny jest nieprzytomny najpierw zajmujemy się przywróceniem krążenia i oddechu a złamania opatrujemy w następnej kolejności.

Są trzy rzeczy, które możemy zawsze zrobić, żeby pomóc rannemu. Po pierwsze, rozmawiajmy z nim, spokojnie, nie wpadając w panikę – on również będzie wtedy spokojniejszy i mniej się wystraszy sytuacji. Po drugie, jeśli mamy taką możliwość, zapewnijmy mu ciepło – zwłaszcza zimą, lub nad wodą przemokniętemu . Po trzecie zaś, uzbrajamy się w cierpliwość i wspólnie czekamy na pomoc medyczną.