ANATOMIA PĘCHERZA MOCZOWEGO

Diagnostyka radiologiczna układu moczowego

• wielkość nerek u dorosłego wynosi 9-14 cm lewa nieco większa, różnica nie powinna przekraczać 2 cm

• nerki położone są na wysokości Th₁₁ – L₃ lewa nieco wyżej, ruchomość oddechowa 2-3 cm podczas spokojnego oddechu

• zarysy nerek powinny być regularne, gładkie

• osie długie nerek przebiegają od góry i środka ku dołowi i na zewnątrz – ich osie są rozbieżne

• nerka zawiera 10-15 kielichów mniejszych, które łączą się w 3 rzadziej 2 kielichy większe zwane grupą kielichów (górnych, środkowych i dolnych)

Metodyka badania układu moczowego

• zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

• USG

• urografia, zdjęcia warstwowe (zonografia), zdjęcia skośne

• ureteropielografia ( pielografia wstępująca )

• pielografia zstępująca

• cystografia mikcyjna

• uretrografia wstępująca

• TK

• MR

• scyntygrafia

• arteriografia wybiórcza tt. nerkowych (DSA)

• angiografia farmakologiczna

• przezskórne nakłucie nerki

• badania endoskopowe ( nefroskopia, uretero- i uretroskopia, cystoskopia )

METODYKA BADANIA

• Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej :

• ocena wielkości i położenia nerek

• ocena zwapnień w jamie brzusznej (cieniujące złogi w układzie moczowym – złogi w nerkach mają ruchomość oddechową, kamienie żółciowe, zwapniałe węzły chłonne, zwapnienia w tętnicach, flebolity, zwapnienia w gr. krokowym)

• ocena zarysów mięśni biodrowo-lędźwiowych

• gaz w układzie moczowym (przetoki z ukł. pokarmowym)

• ocena zmian w układzie kostnym

• ocena przygotowania do urografii (opróżnienie jelit z mas kałowych i gazów jelitowych rzutujących się na układ moczowy)

2. Urografia :

• możemy oceniać zaburzenia struktury i funkcję nerek, moczowodów i pęcherza moczowego

• przeciwwskazania są takie same jak przy podawaniu dożylnych jodowych środków cieniujących – grupa zwiększonego ryzyka to :

• powikłania po poprzednim podaniu środka cieniującego

• alergia

• astma

• wole toksyczne tarczycy

• paraproteinemie ( szpiczak mnogi, choroba Waldenströma )

• niewydolność układu krążenia i układu oddechowego

• niewydolność nerek ( stężenie kreatyniny w surowicy > 2 mg% )

• niewydolność wątroby

• wiek powyżej 65 lat, oraz dzieci do lat 10 ( zwłaszcza w okresie noworodkowym i niemowlęcym )

Przygotowanie do urografii :

• pacjent na czczo

• dieta ubogoresztkowa (mączna) – gazy jelitowe i masy kałowe rzutujące się na układ moczowy utrudniają jego ocenę.

Urografia morfologiczna :

• rozpoczynamy od zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej

• zdjęcia wykonujemy w 5, 10, 15, 20 i 30 min. od podania środka kontrastowego.

• prawidłowa szerokość moczowodów wynosi 2 – 5 mm

Urografia przedłużona :

• w razie potrzeby wykonujemy zdjęcia opóźnione w 6, 12, 24 h. (wodonercze i upośledzona czynność wydzielnicza nerek)

Urografia minutowa (czynnościowa) :

• wskazana przy podejrzeniu zwężenia tętnicy nerkowej

• zdjęcia wykonujemy w 2, 3 i 5 min. po wstrzyknięciu środka cieniującego – oceniamy ewentualne opóźnienie wydzielania

3.Ultrasonografia

• przygotowanie (chory na czczo z wypełnionym pęcherzem)

• oceniamy :

• kształt

• wielkość

• zewnętrzne zarysy

• szerokość miąższu

(kora + rdzeń)=1.5 do 2.5

i jego echogeniczność

• zatokę nerki

(UKM + naczynia)

( echo centralne )

• przezpęcherzowa ocena narządów sąsiadujących np. gruczołu krokowego, macicy

• do ultrasonografii praktycznie nie ma przeciwwskazań

• jest tanim i dostępnym w wykonaniu badaniem do oceny: wodonercza, kamicy, chorób miąższu, p. okołonerkowej

• szczególnie przydatna do oceny nerki nie wydzielającej, różnicowania zmian litych i torbieli, kontroli nerki przeszczepionej

• diagnostyczne i lecznicze nakłucie nerki pod kontrolą USG

• w pęcherzu moczowym oceniamy: zarysy ścian (powinny być gładkie), guzy, kamienie, uchyłki, objętość zalegającego po mikcji moczu

4. Tomografia komputerowa

Metoda: źródłem promieniowania jest lampa rentgenowska poruszająca się po okręgu. Pomiarów osłabienia promieniowania dokonują detektory znajdujące się po przeciwnej stronie. Uzyskane dane są analizowane przez komputer który dokonuje rekonstrukcji obrazu w skali szarości. W czasie badania TK zazwyczaj podaje się niejonowy, jodowy środek cieniujący w celu uzyskania wzmocnienia kontrastowego

Klasyczna TK – głównie przekroje osiowe
Spiralna TK – dowolne przekroje

5. Badania izotopowe :

Scyntygrafia :

• umożliwia ocenę morfologii nerek (wielkość, kształt, położenie, rozkład radioaktywności)

• wykonywana przy pomocy scyntygrafu lub gammakamery po dożylnym podaniu ¹⁹⁷Hg-chloromerodryny, ^99mTc-glukonianu

Renografia :

• umożliwia ocenę czynności miąższu nerkowego pod postacią krzywych renograficznych

• wykonywana za pomocą sondy scyntylacyjnej i bloku pomiarowo-rejestrującego lub gammakamery połączonej z systemem komputerowym po dożylnym podaniu ¹³¹I-hipuran, ^99mTc-Sn-DTPA

Angioscyntygrafia :

• umożliwia ocenę efektywnego przepływu nerkowego krwi, osocza oraz wielkości przesączania kłębkowego

• Ureteropielografia ( pielografia wstępująca ) :

• polega na wprowadzeniu cystoskopu a następnie cewnika do moczowodu i wstecznym podaniu środka cieniującego

• wykonywana np. w nerce niewydzielającej

7. Pielografia zstępująca :

• polega na podaniu środka cieniującego po przezskórnym nakłuciu miedniczki nerkowej

• wskazana gdy wykonanie ureteropielografii jest niemożliwe

8. Cystografia mikcyjna :

• polega na wprowadzeniu do pęcherza 200-500 ml środka cieniującego i wykonaniu zdjęć z wypełnionym pęcherzem i podczas oddawania moczu

• wskazana dla uwidocznienia odpływu pęcherzowo-moczowodowego, urazów pęcherza, guzów, uchyłków i przetok pęcherzowo-jelitowych

Wskazania do cystoureterografii mikcyjnej

• wady wrodzone cewki moczowej i pęcherza moczowego

• zwężenie cewki moczowej

• urazy pęcherza moczowego

• odpływy wsteczne pęcherzowo-moczowodowe

• nietrzymanie moczu

• ocena dolnego odcinka dróg moczowych przed planowanym przeszczepem nerki

• nawracające infekcje dróg moczowych: u chłopców 3x u dziewczynek 2x

9. Uretrografia :

• polega na wprowadzeniu do ujścia cewki kaniuli i podaniu przez nią środka cieniującego

• wykonywana dla rozpoznania wrodzonych lub nabytych zwężeń, zmian pourazowych i uchyłków cewki moczowej oraz ektopowego ujścia moczowodu do cewki moczowej

10. Angiografia wybiórcza i angiografia farmakologiczna :

• polega na wstrzyknięciu epinefryny do tętnicy nerkowej bezpośrednio przed podaniem środka cieniującego

• pozwala na wybiórcze zakontrastowanie naczyń patologicznych, naczynia prawidłowe ulegają obkurczeniu

WADY ROZWOJOWE NEREK

• Nieprawidłowości liczby i wielkości

• agenezja - brak tk. nerkowej i moczowodów

• aplazja - nerka atroficzna - szczątkowa, nie wydzielająca

• hipoplazja - niedorozwój nerki, nerka mała - wydzielająca

• nerka podwójna - większa w wymiarze podłużnym, zdwojenie UKM

• nerki nadliczbowe - najczęściej hipoplastyczne, ektopowe

2. Nieprawidłowości położenia

• niedokonany zwrot nerki

• ektopia nerki

(często towarzyszy jej

niedokonany zwrot)

• nerka miedniczna

• nerka biodrowa

• potrójny moczowód

• nerka lędźwiowa

• nerka piersiowa

• ektopia skrzyżowana

3. Nerki zrośnięte

• nerki S i L - w ektopii skrzyżowanej

• nerka plackowata - położona w miednicy mniejszej nerki zrośnięte przyśrodkowymi powierzchniami

• nerka podkowiasta

4. Wady budowy miąższu nerkowego

• garb nerki - uwypuklenie miąższu poniżej ucisku przez śledzionę

• płatowatość płodowa nerek - przetrwałe płodowe policykliczne uwypuklenia płatów widoczne na zewnętrznym obrysie nerki

• ubytek miąższu nerki - niecałkowite połączenie się segmentów nerki w USG widoczna jest hiperechogeniczna klinowata tk. tłuszczowa wnikająca w miąższ nerki

• przerost słupa nerkowego (Bertina) - wpuklenie kory nerki w obręb zatoki nerkowej z uciśnięciem kielichów lub miedniczki

• torbielowatość nerek typu niemowlęcego - dziedziczone recesywnie (obie nerki powiększone, hiperechogeniczne z zatartym zróżnicowaniem korowo-rdzeniowym torbiele liczne o średnicy do 5 mm)

• torbielowatość nerek typu dorosłych - dziedziczone dominująco ( torbiele pojawiają w 30 do 50 r.ż. są liczne, różnej wielkości )

• nerka wielotorbielowata ( dysplazja wielotorbielowata )

• torbielowatość piramid nerkowych ( nerka gąbczasta ) - torbielowatość rdzenia, poszerzeniu ulegają kanaliki zbiorcze piramid nerkowych

5. Wady kielichów, miedniczek i moczowodów

• uchyłek kielicha

• podwójna miedniczka nerkowa

• zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego - znaczne poszerzenie UKM, brak poszerzenia moczowodu, opóźnione wydź.

• zwężenie połączenia moczowodowo-pęcherzowego

• ureterocele - poszerzenie ujścia moczowodu które wpukla się do światła pęcherz pociągając jego błonę śluzową objaw „głowy kobry” proste i ektopowe

• ektopia moczowodu -

moczowód uchodzi poza

trójkątem pęcherza

moczowego często towarzyszy

mu wsteczny odpływ p-m

• zdwojenie moczowodu

CHOROBY ZAPALNE NEREK

• Ostre Odmiedniczkowe Zapalenie Nerek (OOZN)

Jest to zakażenie układu moczowego wywołane przez drobnoustroje rozprzestrzeniające się najczęściej jako zakażenie wstępujące a także

drogą krwionośną i limfatyczną.

Czynniki sprzyjające powstawaniu OOZN i POZN

Diagnostyka obrazowa OOZN wskazana jest w przypadku nawracających zakażeń, podejrzeniu powikłań i ustaleniu czynników uszkadzających nerki.

Urografia i USG : - mało czułe ( 25% )

• powiększenie nerki

• opóźniony nefrogram

• brak wydzielania ( w ciężkich przypadkach )

• nerki o niejednorodnej echogeniczności

• ewentualnie obecność ropni

TK :

• obszary o osłabionym wzmocnieniu kontrastowym

( pod postacią pasmowatych zmian zapalnych w miąższu )

• pogrubienie powięzi nerkowej ( Geroty )

• mikroropnie w zmianach zapalnych wielkości do 1 cm.

• Przewlekłe Odmiedniczkowe Zapalenie Nerek (POZN)

Rozwija się u osób wykazujących zmiany w drogach moczowych, które utrudniają odpływ moczu. Często jest zejściem OOZN.

Obraz zależy od zaawansowania zmian bliznowatych w postępie choroby:

Urografia :

• zmniejszenie nerki – różnica >2 cm. jest już diagnostyczna

• spłaszczenie brodawek nerkowych, następnie zanik i martwica

( zarysy brodawek stają się nieregularne i pozazębiane )

• zniekształcenie sklepień kielichów i sekwestracja brodawek

• zwężenie warstwy miąższowej i pozaciąganie zarysów nerki

• marskość nerki w schyłkowym okresie

USG :

• nerka mała o zwiększonej echogeniczności i nierównych obrysach

• zatarcie zróżnicowania korowo - rdzeniowego

Renografia izotopowa :

• zwolnione wydzielanie wskaźnika promieniotwórczego

Cystografia mikcyjna :

• dla uwidocznienia odpływu pęcherzowo - moczowodowego

• Ropień nerki

Ropnie pojedyncze ( najczęściej powikłanie OOZN )

Ropnie mnogie ( najczęściej powikłanie posocznicy )

Czynniki sprzyjające

- cukrzyca

- kamica

- wsteczny odpływ pęcherzowo-

moczowodowy

- przyjmowanie narkotyków

- zabiegi operacyjne

Zdjęcie przeglądowe :

• powiększenie zajętej nerki

• w miejscu ropnia uwypuklenie zarysu nerki

• przezskórne nakłucie nerki ustala rozpoznanie

Urografia :

• upośledzenie czynności w okolicy ropnia

• naciek zapalny przemieszcza i modeluje kielichy

• uwypuklenie zarysu nerki

USG :

• hipoechogeniczny zbiornik płynu

• niejednorodny z odbiciami echa

• możliwy widoczny poziom płynu

• ściana ropnia pogrubiona

TK :

• obszar hipodensyjny

(nie wzmacnia się po podaniu środka kontrastowego)

• pogrubienie ściany ropnia – do kilku mm. (ściana wzmacnia się po podaniu środka kontrastowego)

• Ropowica przynerkowa

Jest to naciek zapalny torebki tłuszczowej nerki ograniczony przez powięź Geroty. Powstaje w wyniku przejścia zmian zapalnych z nerki lub przestrzeni zaotrzewnowej.

Urografia :

• zatarcie zarysów nerki i mięśnia lędźwiowo-biodrowego

• unieruchomienie i wyższe ustawienie kopuły przepony

• oddechowe unieruchomienie nerki (zdjęcia w czasie oddechów)

• płyn w jamie opłucnej

USG :

• zbiornik płynu otaczający nerkę (bezechowy lub z odbiciami echa)

• nakłucie pod kontrolą USG

TK :

• dla dokładnego określenia zasięgu zmiany

5. Roponercze

• Jest to ropne zakażenie układu kielichowo-miedniczkowego powstające na tle zablokowania odpływu moczu lub zakażenia wodonercza ( Roponercze jest stanem nagłym w Urologii )

Urografia :

• nerka najczęściej niewydzielająca

• poszerzenie UKM z opóźnionym wydzielaniem

• często uwidocznienie złogów

USG :

• w poszerzonym UKM zawartość niejednorodna z licznymi odbiciami wewnętrznymi echa

TK :

• nacieki zapalne w tkance tłuszczowej zatoki nerki

• Gruźlica nerek

• rozwija się drogą krwiopochodną

• początkowe zmiany gruźlicze ograniczone do miąższu są radiologicznie nieme

• w okresie gruźlicy wrzodziejącej i serowato-jamistej brodawki ulegają owrzodzeniu , a kielichy i miedniczka zbliznowaceniu, ich obrysy stają się pozazębiane i pozaciągane

• następnie dochodzi do zwapnienia w obrębie mas serowatych

• w postaci zaawansowanej nerka jest mała, zwapniała, niewydzielająca, o nieregularnych obrysach

• „ nerka kitowa ” – całkowite zajęcie UKM przez roponercze serowate, wypełnione licznymi zwapnieniami

Badania :

Zdjęcie przeglądowe, Urografia, najbardziej czuła jest TK

Gruźlica nerek w urografii - „ nerka kitowa ”

• Martwica brodawek nerkowych

Powstaje w przebiegu POZN

Urografia :

• powstają jamki w obrębie brodawek nerkowych

• obrysy brodawek stają się nieregularne

• oddzielone brodawki w obrębie kielichów i miedniczki widoczne są jako ubytki wypełnienia

• kielichy są poszerzone o kolbowatym kształcie

• Pyelonephritis xantogranulomatosa

• Jest reakcją na zastój w drogach moczowych

spowodowany :

- dużym kamieniem o charakterze

odlewowym

- zwężeniem podmiedniczkowym

Urografia :

• Triada objawów :

- kamień w drogach moczowych

- brak wydzielania

- powiększenie nerki

KAMICA NEREK I MOCZOWODU

Czynniki sprzyjające tworzeniu złogów

1. Czynniki środowiskowe

• położenie geograficzne (częściej w krajach gorących i bogatych)

• dieta bogatobiałkowa

• ilość przyjmowanych płynów

• warunki pracy

2. Czynniki ogólnoustrojowe

• zaburzenia czynności przewodu pokarmowego

• zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i magnezowej

• zaburzenia metaboliczne - dna moczanowa , cystynuria

• sarkoidoza, szpiczak, długotrwałe unieruchomienie, hiperwitaminoza D₃ , kwaśny odczyn moczu

3. Zmiany w samej nerce i drogach moczowych

• Zakażenia układu moczowego i wsteczny odpływ p-m są najczęstszą przyczyną kamicy

• Zmiany anatomiczne (np. nerka gąbczasta, torbielowata, podkowiasta, podwójna, ektopiczna, uchyłki kielichów)

• Choroby wrodzone (np. kwasica cewkowa, zespół Fanconiego, gąbczastość rdzenia )

• Zaburzenia odpływu moczu (np. zwężenie podmiedniczkowe - wrodzone lub zapalne, zastawka cewki tylnej)

Porównanie radiologicznych cech zwapnień w j. brzusznej

Rodzaje złogów

• Złogi cieniujące (80%) - zawierają związki Ca

• fosforany wapnia - mnogie o gładkich obrysach i skłonności do tworzenia złogów odlewowych

• szczawiany wapnia - pojedyncze, owalne, kształtem przypominają „owoc morwy”

• węglany wapnia - drobne o ostrych krawędziach

• Złogi niecieniujące (20%)

• kamienie z kwasu moczowego (10%)

• kamienie cystynowe (2%)

• kamienie białkowe

Badania obrazowe w kamicy :

• Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

• uwidaczniają się złogi cieniujące, które różnicujemy z :

• zwapnieniami w chrząstkach żebrowych

• zwapnieniami w węzłach chłonnych

• zwapnieniami w miąższu nerek

• flebolitami

• Urografia

• różnicuje zwapnienia położone w obrębie ukł. moczowego z położonymi poza nim

• uwidacznia złogi niecieniujące jako ubytki śr. Kontrastowego

• umożliwia ocenę stopnia zastoju moczu

• pozwala na ocenę czynności nerki (np. w wodonerczu wykonujemy zdjęcia opóźnione po 12h i 24h

USG

• złogi dają silnie echogeniczne ogniska za którymi występuje cień akustyczny

• złogi w UKM należy różnicować ze zwapnieniami w tętnicach łukowatych nerek

• złogi w moczowodzie widoczne są tylko w początkowym (zagięcie miedniczkowo-moczowodowe) i końcowym odcinku przy wypełnionym pęcherzy

• pozwala ocenić zastój w kielichach i miedniczce

TK

• wykazuje najwyższą czułość w rozpoznawaniu kamicy moczowodowej

Wapnica nerek

Jest to występowanie zwapnień w obrębie miąższu nerki poza układem kielichowo-miedniczkowym

wapnica rdzeniowa (95%) wapnica korowa

występuje w : występuje w :

• nadczynności przytarczyc - PKZN

• kwasicy cewkowej - ostrej martwicy

• hiperwitaminozie D₃ kory nerek

WODONERCZE

Przyczyny

• kamica moczowodowa

• guzy moczowodu i pęcherza moczowego

• wrodzone lub nabyte zwężenia moczowodów

• ucisk z zewnątrz (guzy przestrzeni zaotrzewnowej, nieprawidłowo przebiegające naczynia

• odpływ pęcherzowo-moczowodowy

• achalazja ujść moczowodów do pęcherza

USG i Urografia

• powiększenie nerki i poszerzenie UKM

(w USG obszary bezechowe)

• spłaszczenie i zanik brodawek nerkowych

• zwężenie warstwy miąższowej

• opóźnione wydzielanie

(w urografii)

Ureteropielografia

wstępująca

• wykonujemy przy

nerce nie wydzielającej

NOWOTWORY NEREK

• Nowotwory pochodzenia nabłonkowego

• rak nerkowokomórkowy - guz Grawitza (90%)

• łagodne gruczolaki kory nerek

• Nowotwory UKM nerki - występują rzadko (<10%)

• złośliwe - rak brodawczakowaty (przejściowokomórkowy)

• łagodne - brodawczak

• Nowotwory wywodzące się z tkanki zarodkowej

• nerczak - guz Wilmsa (u dzieci z delecją chromosomu 11)

• Nowotwory pochodzenia mezenchymalnego

• angiomyolipoma - łagodne są dość często spotykane

• Nowotwory przerzutowe

Badania :

• USG

• TK i MR

• urografia

• arteriografia tętnic nerkowych

• arteriografia farmakologiczna

• BAC guza pod kontrolą badań obrazowych

• ureteropielografia - w guzach miedniczki i moczowodu

• scyntygrafia

• embolizacja tt. nerkowych - w guzach nieoperacyjnych

(zmniejszenie masy nowotworu)

Obraz zmain litych w USG

Rak nerkowokomórkowy

• histologicznie najczęstszą postacią jest carcinoma clarocellulare

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej i urografia

• powiększenie wymiarów nerki i uwypuklenie jej zarysów

• przemieszczenie nerki i zatarcie zarysów zarysów mięśni biodrowo-lędźwiowych

• występowanie zwapnień - świadczy o złośliwości guza

• rozprężający wzrost powoduje modelowanie UKM

USG

• hipo-, hiper- lub izoechogeniczna zmiana uwypuklająca się poza zarys nerki lub wpuklająca się do echa centralnego

• odróżnienie zmian nowotworowych (litych) od torbielowatych

• stwierdzenie dopplerem przepływu w obrębie pogrubiałych ścian zmiany lub w świetle guza

• ocena naciekania wątroby, śledziony, naczyń nerkowych, ŻGD

TK

• duża czułość, umożliwia ocenę zaawansowania procesu

• po podaniu kontrastu zmiany lite ulegają wzmocnieniu (zazwyczaj w mniejszym stopniu niż miąższ nerki)

• ocena naciekania i przerzutów (węzły chłonne, wątroba, nadnercza, kości - tu także scyntygrafia)

Gruczolak

• nowotwór łagodny, o wielkości do 3 cm.

• czasami uważany za małego raka, który nie dał jeszcze przerzutów

USG i TK

• zmiana uwypuklająca się poza zarys nerki

• w badaniach obrazowych niemożliwy do zróżnicowania z rakiem nerki ( jedynym kryterium jest wielkość guza)

• po podaniu kontrastu wzmacniająca się w mniejszym stopni niż miąższ nerki

Rak przejściowokomórkowy

• wywodzi się z nabłonka przejściowego UKM, moczowodu i pęcherza moczowego.

• konieczna dokładna diagnostyka dróg moczowych

Urografia i ureteropielografia wstępująca

• charakteryzuje się naciekającym wzrostem

• w drogach moczowych daje przyścienny nieregularny ubytek cienia

• w miejscu guza drogi moczowe zwężone, powyżej poszerzone

USG i TK

• zmiana lita wpuklająca się do UKM

• w TK oceniamy stopień naciekania oraz przerzuty (węzły chłonne, wątroba, płuca, kości)

Angiomyolipoma (naczyniakomięśniakotłuszczak)

• łagodny guz zbudowany z nieprawidłowych naczyń, mięśni gładkich i tkanki tłuszczowej

• większość guzów zlokalizowana jest w warstwie korowej i nie przekracza 2 cm

• duże zmiany mogą być przyczyną krwotoków

USG

• obecność tk. tłuszczowej decyduje o hiperechogeniczność guza

TK i MR

• są badaniami o największej swoistości, pozwalają na uwidocznienie tkanki tłuszczowej charakterystycznej dla tego guza

Oncocytoma

• stanowi 4-5% guzów nerki

• łagodny guz z komórek kwasochłonnych - oncocytów

• badania obrazowe (USG, TK, MR) mogą jedynie sugerować rozpoznanie tego guza na podstawie uwidocznienia blizny centralnej która jednak może występować także w raku nerki

Nowotwory przerzutowe

• Najczęściej drogą krwionośną z :

• płuc

• sutka

• jelita grubego

• czerniaka

• Badania obrazowe uwidaczniają najczęściej małe, mnogie, obustronne guzy w nerkach

NADCIŚNIENIE NERKOWE

Przyczyny :

• Zwężenie tętnicy nerkowej - najczęstsze - prowadzi do nadciśnienia naczynio-nerkowego - można leczyć chirurgicznie

• Zmiany w miąższu nerki (marskość, zawał, guz, torbielowatość)

• Ostre nefropatie typu kłębuszkowego, nefropatia ciążowa

• Nowotwory wydzielające reninę

• przewlekła niewydolność nerek

Badania :

• Zdjęcie przeglądowe - ocena wielkości nerek

• Urografia minutowa i urografia konwencjonalna - ocena czynności

• Renografia i renocystografia izotopowa

• Obustronna arteriografia nerkowa, aortografia

• USG

• TK i MR

URAZY NEREK I MOCZOWODU

Przyczyną może być uraz tępy lub penetrujący (fragment kostny, nóż, kula)

Badania :

• USG – jako pierwsze badanie do wykrywania i monitorowania krwiaków

• urografia - ocena zarysów nerki i ciągłości UKM oraz moczowodów

• TK – wykrywanie krwiaków zaotrzewnowych i ocena innych narządów

• arteriografia tętnic nerkowych, aortografia

Rodzaje urazów :

• Stłuczenie nerki

• Pęknięcie miąższu nerki bez uszkodzenia UKM i torebki nerkowej

• Pęknięcie miąższu nerki z uszkodzeniem UKM i/lub torebki nerkowej

• Rozkawałkowanie nerki + krwiak okołonerkowy

• Uszkodzenie szypuły naczyniowej

• Oderwanie miedniczki nerkowej lub rozerwanie moczowodu

• Przetoki tętniczo-żylne i tętniaki rzekome

CHOROBY PĘCHERZA MOCZOWEGO

• WADY ROZWOJOWE PĘCHERZA MOCZOWEGO

• wynicowanie pęcherza moczowego - bł. śluzowa pęcherza łączy się ze skórą podbrzusza wadzie tej towarzyszy wierzchniactwo i rozszczepienie spojenia łonowego

• zdwojenie pęcherza moczowego

• pęcherz neurogenny - upośledzone opróżnianie pęcherza spowodowane (urazami i chorobami rdzeni kręgowego i mózgu ) często dochodzi do pogrubienia ścian, zakażeń i kamicy pęcherza

• pęcherz spastyczny

• pęcherz atoniczny

• wrodzone uchyłki pęcherza - pojedyncze, ich ściana zbudowana jest ze wszystkich warstw pęcherza (w odróżnieniu do uchyłków nabytych gdzie uwypukla się tylko bł. śluzowa pomiędzy pęczkami mięśniowymi w wyniku długotrwałego zastoju moczu, są liczne)

• wrodzone połączenia pęcherzowo-pochwowe -maciczne -jelitowe

2. URAZY PĘCHERZA MOCZOWEGO

• Uszkodzenia zewnątrzotrzewnowe - najczęściej towarzyszą złamaniom kości miednicy

• Uszkodzenia wewnątrzotrzewnowe - najczęściej są następstwem urazów tępych przy wypełnionym pęcherzu moczowym

• Stłuczenie pęcherza

• Uszkodzenia jatrogenne

cystografia - zaciek wewnątrz- lub zewnątrzotrzewnowy

TK i USG - wykonujemy dla oceny pozostałych narządów jamy brzusznej (urazy wielonarządowe)

3. KAMICA PĘCHERZA MOCZOWEGO

Przyczyny :

• przemieszczenie złogów z nerek

• zastój moczu

• zakażenia

• ciała obce

Badania :

cystografia, USG

urografia

4. ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

Przyczyny

• urazy zapalenia pęcherza

• zastój moczu

• kamica

• ciała obce ostre przewlekłe

• nowotwory

• uchyłki • pęcherz neurogenny

Diagnostyka obrazowa wskazana jest w przypadkach przewlekłych i nawracających (USG, cystografia, urografia, cystoskopia)

Ściany pęcherza są pogrubiałe o nierównych zarysach - objaw „kostki brukowej” spowodowany zmianami zapalnymi błony śluzowej

5. GUZY PĘCHERZA MOCZOWEGO

• Guzy łagodne - spotykane rzadko - mięśniak gładkokomórkowy

• Guzy złośliwe - rak przejściowokomórkowy (90%), rak płaskonabłonkowy (1%), gruczolakoraki (2%)

ze względu na rodzaj wzrostu wyróżniamy rodzaje raka : brodawczakowaty o egzofitycznym wzroście (80%), lity o wzroście endofitycznym - naciekającym ścianę (17%) i raka przedinwazyjnego (5%)

Badania:

• USG, urografia, cystografia

• TK i MR - stopień zaawansowania, naciekanie, przerzuty - TNM

Wszyscy chorzy z podejrzeniem lub rozpoznanym rakiem pęcherza powinni mieć wykonaną urografię w celu wykluczenia współistniejących ognisk w miedniczce nerkowej i moczowodzie.

CHOROBY CEWKI MOCZOWEJ

• WADY CEWKI MOCZOWEJ

• Zastawka cewki tylnej

• Uchyłki cewki moczowej

• Zwężenie ujścia zewnętrznego cewki moczowej

• Zdwojenie cewki - współistnieje ze zdwojeniem pęcherza

• Wierzchniactwo i spodziectwo

2. URAZY CEWKI MOCZOWEJ

cewka moczowa

część przednia część tylna cewka wisząca + opuszkowa cewka błoniasta + sterczowa

• Cewka może ulec rozdarciu, stłuczeniu, oderwaniu

Badania : uretrografia, USG, TK

• w uszkodzeniu cewki przedniej krwiak szerzy się na krocze i mosznę

• w uszkodzeniu cewki tylnej krwiak (podobnie jak środek kontrastowy) szerzy się w kierunku miednicy mniejszej i brzucha

Badanie nerki przeszczepionej

• Nerkę przeszczepia się najczęściej w okolicę prawego dołu biodrowego

Powikłania wczesne :

• nieszczelne zespolenie moczowodu (powstaje urinoma)

• krwiak, tętniak rzekomy

• niedrożność tętnicy i/lub żyły nerkowej

• niedrożność zespolenia pęcherzowo-moczowodowego

• odrzucanie przeszczepu (zmniejszenie nerki – zwłóknienie)

• ostra martwica cewek i ropień okołonerkowy

Powikłania późne :

• kamica nerkowa

• zwężenie zespolenia pęcherzowo-moczowodowego

• wsteczny odpływ pęcherzowo-moczowodowy

• nawracające zakażenia dróg moczowych

• wodonercze

27