FORMA RYTUALNA KOMUNIKACJI MEDIALNEJ:

1) szczególne wydarzenia medialne - tarnsmisja telewizyjna pełni istotną rolę ceremonii, utrzymana jest w podniosłym nastroju, widzowie zaangażowani są w coś na kształt uczestnictwa na odległość, np. pogrzeb Kennedy'ego, ślub księcia Karola i księżnej Diany, podróże Jana Pawła II

2) rytualne wykorzystanie mediów - np. gdy widzowie przygotowują się i "celebrują" oglądanie tv, słuchanie płyt, kibicowanie podczas zawodów sportowych

3) rytuały w działaniu mediów - sformalizowana rutyna życia zawodowego, np. uzależnienie dziennikarzy o dtypowych pytań, zainteresowanie określonymi tematami, pisanie charakterystycznych relacji

4) telewizja jako amerykańska religia - dowód za: rozpoznanie form rytualnych w programach tv i oglądaniu tv, dowód przeciw: nie można wskazać jakiejś liczby osób, dla których codzienne oglądanie tv jest tak samo poważne jak wiara religijna

Ad. 1

- Katz i Dayan -> niektóre szczególne wydarzenia medialne pełnią rolę rytuałów - wyłączenie się z normalnego czasu i skupienie na przeżywaniu czasu świątecznego, to w jaki sposób są przedstawiane przez media i odbierane przez odbiorców spełnia funcję i ma konstrukcję aktów rytualnych - dlatego mogą pełnić rolę odbywających się periodycznie zgromadzeń społ, służących uświęceniu społeczności

- program i przekaz przedstawiający rytuał religijny oddziałuje na zainteresowanych podobnie jak większe wydarzenia medialne oddziałują na szersze grono widzów

- dla różnych widzów tą funkcję mogą spełniać różne wydarzenia (np. ogłoszenie laureatów Akademii Filmowej, koncert Eurowizji czy konferencje prasowe, przemówienia, protesty)

- wyłączone ze sfery wydarzeń medialnych są zwykłe wiadomości, zdarzenia nie centralne, nie niezwykłe (choć jak już wspomniano są to pojęcia względne)

- Katz i Dayan -> wydarzenie medialne:

1. cechy syntaktyczne: są to przerwy w normalnej rutynie informacyjnej, przedstawiające wydarzenia na żywo, zorganizowane poza mediami i uprzednio zaplanowane (np. pogrzeb Kennedy'ego)

2. cechy semantyczne: podniosłość i uroczysty charakter, ich celem jest budowanie zgody, mają zabezpieczenie historyczne

3. cechy pragmatyczne: pobudzanie przez media znacznej liczby widzów, którzy podlegają normie oglądania i którym dostarcza się powodów do świętowania, integrowania społeczności i potwierdzania lojalności, hegemoniczność właściwa cechom 2); jeżeli jeden z tych rezultatów jest nieobecny stawia to pod znakiem zapytania sukces całego wydarzenia

- wydarzenia medialne - momenty przejściowe, które podtrzymują związki między codziennymi działaniami społ., momenty szczególnego natężenia kontaktu centrum i peryferii, silniejszej obecności autorytetów, rytuałów sakralnych i przedstawień zbiorowych oraz czas wyraźniejszej obecności podstawowych wierzeń i wartości; ma znamiona świętości, czasu odświętnego, zabawy i towarzystwa innych

- minusy tej koncepcji: media przekształcają rytuał czy święto w widowisko, przekaz medialny nie prowadzi do stworzenia grupy - publiczność to rozproszeni widzowie, komercyjna, ideologiczna funkcja mediów

- Lyons & Lyons -> tradycyjne rytuały nie są tak precyzyjnie zorganizowane jak te transmitowane w telewizji, które są podporządkowane programowi, a fakty przedstawią się tak, aby cały czas wzbudzały zainteresowanie -> rytuał medialny musi zostać przystosowany do standardowych praktyk mediów

Ad. 2

- przykłady: pomiędzy zamachem na Kennedy'ego a jego pogrzebem ludzie częściej oglądali telewizję, często grupowo, towarzyszyło temu wiele rozmów; tak samo w czasie igrzysk olimpijskich - grupy powiększają się (częściej osoby spoza domu), ludzie jedzą, piją w czasie oglądania, planują je z wyprzedzeniem

- podobne prawidłowości u odbiorców kanałów religijnych, kibiców sportowych (posługiwanie się barwami klubowymi, spożywanie określonych posiłków i picia, powtarzanie pewnych zwrotów w określonych momentach czasu - goool ;) -> określanie przynależmności grupowej, możliwość uczestnictwa w wydarzeniu, uczucie więzi z drużyną, poczucie wpływu na wynik), amatorów oper mydlanych, fanów science fiction i muzyki

- różna ranga wydarzeń, ale wielu fanów traktuje je bardzo poważnie, więc takie rodzaje aktywności mają charakter zrytualizowany - są wzorami, których ukryte możliwości rytualne ujawniają się w różnym stopniu

- podobnie w przypadku pewnych regularnie pokazywanych formach przekazów medialnych, które z racji ich powtarzalności i i symbolicznego wcielania rozpoznawalnych wartości stają się ośrodkiem rytuałów rodzinnych (np. powtarzane co roku filmy - przykład z życia - "Kevin sam w domu" ;P)

- nie tylko jakieś kultowe filmy, ale także zwykłe programy tv - struktura tekstu telewizyjnego w wielu programach to przerywany przepływ skoordynowany z zajęciami domowymi; wybrane momenty w tym przepływie są wykorzystywane np. do wyznaczenia przejścia z jednej części dnia w drugą (oglądanie wiadomości wieczornych jako część zrytualizowanego przejścia z dziennego czasu pracy w wieczorny czas odpoczynku)

- zrytualizowane wykorzystanie mediów -> działania symboliczne związane z uczestnictwem w pewnym bardziej rozległym porządku znaczenia

Ad. 3

- idea obiektywności jako podstawa publicznej wiarygodności wiadomości

- służy ona skutecznemu wykonywaniu pracy - teksty, które rzadko bywają kontrowersyjne, łatwo i szybko się je produkuje, dziennikarz nie musi być ekspertem w danej dziedzinie lub brać odpowiedzialności za coś więcej niż to co ktoś gdzieś i kiedyś powiedział

- zasady pracy składające się na ideę obiektywności pomagają dziennikarzom w radzeniu sobie z niepewnością i ograniczaniu ryzyka, są to formy rytualne zabezpieczające społ. przed kontaktem z tym co nieznane i niebezpieczne, a równocześnie wcielają idee przewodnie tych zasad, światopogląd i służą za podstawę legitymizacji społecznej

- zasady te traktowane są jako sakralne i każde ich naruszenie spotyka się z reakcją obronną (skandal wywołany wiadomością, że Janet Cooke w swoich artykułach informacyjnych sięgała po rozmaite środki narracji powieściowej -> usunięcie jej ze stanowiska, środowisko które osłabiała zostało rytualnie wzmocnione, wzmocnienie zasad dziennikarstwa i oczyszczenie zawodu)

- narracja w formie opowieści autobiograficznej wspiera autorytet dziennikarski: "byłem tam" zamienia się w "możecie mi zaufać" - symboliczna transformacja poprzez logikę narracji na poziomie tekstu i poprzez logikę mitu i rytuału na poziomie stosunków społ.: narracja dotycząca przeszłości napisana w 1.os. staje się motywem uzasadnienia autorytetu dziennikarskiego w narracjach dotyczących teraźniejszości napisanych w 3os.

- zrytualizowane reakcje dziennikarzy na wiadomości przedstawiane przez media jako zagrożenie ładu społ.

- praca dziennikarska musi być uporządkowana przez podzielane konwencje symboliczne,ale jest to trudniejsze niż w innych przypadkach, bo jeżeli dziennikarz odstąpi od konwencji gatunku wzbudzi podejrzenia (a w przypadku malarstwa może to być po prostu eksperyment artystyczny czasem będący nawet sukcesem)

- pisarstwo dziennikarskie zgodne z konwencją to działanie zrytualizowane - jest to działanie społ. utrzymane w konwencji symbolicznej służącej uczestnictwu w życiu poważnym, opiera się na autorytecie moralnym

- rytuały dotyczą nie tylko tego jak dziennikarze prace wykonują, ale także jak relacjonowane przez nich wydarzenia ulegają rytualnej transformacji w relacje, którym nadano odpowiednią formę oraz jak odbiorcy zostają rytualnie wciągnięci w uczestnictwo symboliczne

Ad. 4

- Gerbner i jego współpracownicy: telewizja jest nowoczesną religią

- podobieństwo telewizji i religii oraz ich funkcji społ. polega na nieustannej powtarzalności wzorców (mitów, ideologii, "faktów", stosunków), które służą definiowaniu świata i legitymizowaniu ładu społ.

- trzy tezy Grebnera:

1. skutki oddziaływania tv to długoterminowa ciągłość, a nie krótkoterminowe zmiany

2. posługując się przedstawieniami symbolicznymi tv definiuje i informuje w sposób ukryty analogicznie do poznawczych rezultatów rytuału

3. jeżeli telewizja coś opowiada, centralne miejsce zajmują znaczenia - a badacz skupiając się na nich interpretuje skutki ich oddziaływania w kategoriach komunikacji (np. odczuwanie uczucia strachu, oburzenia po obejrzeniu przemocy w tv)

- Goethals: podobieństwo między zawartością programów tv a aspektami tradycji judeochrześcijańskiej:

1. tv jest częścią rytuału i pokazuje różne sprawy w sposób zrytualizowany - rytuał pojawia się w przypadkach szczególnych

2. tv jest częścią ikonicznej prezentacji i interpretacji - ikony widać głównie w reklamie, sztukach teatralnych i niektórych wiadomościach

3. tv jest jednym z głównych źródeł ikonoklazmu - ikonoklazm widać w wiadomościach, programach dokumentalnych i talk-show

- różnica między tradycyjnymi i nowymi rytuałami nie jest równoznaczna z różnicą między byciem lub nie byciem w kontakcie ze świętością, lecz między tymi, którzy wierzą, a tymi którzy nie wierzą

- Goethals: tv uwzniośla, ale i trywializuje, wierni są włączani w uczestnictwo w rytuale tv (symbolicznie) i nie są (fizycznie)