WSPÓŁCZESNA MY ŚL POLITYCZNA

1. Dwa typy porządku w ujęciu F.A. von Hayeka.

Porządek-to taki stan rzeczy, w którym wielość różnego rodzaju elementów, które są ze sobą w taki sposób powiązane, iż na podstawie hipotezy dotyczącej tych powiązań lub fragmentu tegoż porządku możemy wyprowadzić wnioski dotyczące funkcjonowania całości. Każdy porządek to nieskończona wielość bytów jednostkowych w ciągłym ruchu.

Porządek wolnościowy= Kosmos(to co jest tylko hipotezą):

1. Nikt go nie zaprojektował, powstał metodą prób i błędów;

2. Ma charakter spontaniczny także dzięki selekcji(mechanizm ten powoduje, że odpadają ci, których wzorce są nieadekwatne do rzeczywistości-selekcja jest przypadkowa),selekcja i ewolucja nie ma z góry ustalonych założeń.

3. Realizuje się samorzutnie, jako wypadkowa niezliczonej ilości decyzji indywidualnych na wolnym rynku.

4. Nie ma ani nadrzędnego celu, ani regulującego wszystko sprawcy, który rozdzielałby zadania i obowiązki.

5. Każde indywidualne zamierzenie jest jednakowo zasadne i upoważnione do rywalizacji z innymi, jako że nie ma żadnych podstaw teoretycznych, ani praktycznych do przesądzenia, które zamierzenie zwycięży i jaki wyłoni się z tego porządek.

6. Najpełniejszym wyrazem tego jak działa kosmos jest więc kataleksja (porządek katalaktyczny)- ład wytworzony przez grę sił rynkowych dzięki ludzkiej aktywności, która stosuje się do reguł prawa własności, szkód i kontraktu. „Gra katalaktyczna” zachowuje charakter gry w znaczeniu definiowanym słownikowo jako współzawodnictwo prowadzone z regułami i rozstrzygane dzięki większej zręczności, sile lub szczęściu, i jest grą tworzącą bogactwo (w przeciwieństwie do tego, co w teorii gier nazywa się grą o sumie zerowej).

Przykłady kosmosu:

1. Język i common law(niezliczone obyczaje, orzeczenia, precedensy organizujące prawne i moralne życie spol.)-zjawiska, których nikt nie zaprogramował i nie może poddać globalnej kontroli, ale mimo to posiadają wewnętrzną spójność i względnie bezkolizyjną organizację.

2. Wolny rynek-porządek spontaniczny, który nie potrzebuje do swojego rozwoju czynników zewnętrznych, lecz posiada własną siłę, która lepiej gwarantuje społeczną kooperację niż jakiś szczegółowy plan wymyślony przez szlachetnych i mądrych władców

2.Taxis (to co jest zaprojektowanym dziełem rozumu ludzkiego):

1. Ład zaplanowany i „teleokratyczny”, tj. ustanowiony z określonym zadaniem do spełnienia (od telos = cel).

2. W swojej ewolucji miał być podporządkowany jednemu podmiotowi, który posiadł wiedzę o tym celu, pozwalającą mu kontrolować jego realizację.

3. Poszczególne elementy miały znaczenie tylko jako składowe ogólnego układu i środki do jego osiągnięcia., każdy z osobna pozbawiony był tożsamości i bezużyteczny.

4. Jest porządkiem statycznym, im więcej elementów dociera z rzeczywistości do systemu, tym bardziej on upada.

5. To, co polityczne rości sobie prawo do zamykania tego co ekonomiczne ,moralne, społeczne w ramach systemu.

6. Utrzymanie funkcjonowania, zasad strukturalnych, celu itd. wcześniej czy później wymaga użycia przymusu! a więc zanika wolność…

Przykład taxis: umowa społeczna, która zakłada, iż musi istnieć ciało kontrolujące przestrzeganie ustalonych z góry reguł i czuwające nad całością realizacji.

3. Wolność wg Hayeka:

1. Możność praktykowania własnych przekonań bez naruszania poglądów innych

2. Freedom under law-wolność w granicach i zgodnie z prawem

3. Jest niezbywalna, jest przypisana każdej jednostce

4. Gwarancją wolności są prawa, które dotyczą wszystkich jednakowo czyli eliminują subiektywną rolę kogokolwiek. Wolność indywidualna-brak przymusu (negatywne rozumienie wolności)

4. Koncepcja „rule of law”

Prawo(prawo wolnościowe)-nakaz wydany raz na zawsze, adresowany do nieznanych ludzi, abstrahujący od jakichkolwiek okoliczności czasu i miejsca, odnoszący się tylko do takich warunków jakie mogą zaistnieć zawszę i wszędzie (ważne! Dziubka mówił, ze trzeba znać właśnie tylko tą definicję).

Rule of law jest oparte na 3 zasadach:

1. Ogólność prawa(abstrakcyjność)-ogólne przepisy, które jednakowo odnoszą się do wszystkich obowiązują rządzących i rządzonych, jesteśmy wolni, bo nasze poczynania nie zależą od aprobaty jakiejś osoby. Nie powinny być zbyt szczegółowe.

2. Równość prawa-definicja zawarta w zasadzie☺dlatego, że ludzie są w rzeczywistości nierówni, trzeba ich traktować równo, gdyż najważniejszy jest równy start.

3. Pewność prawa-prawo jest stabilne jest uwolnione od arbitralności i wpływu czynników zewnętrznych, prawo jest przewidywalne i przejrzyste.

Nomos- prawo ogólne, wyższego rzędu

Thesis- prawo szczegółowe, konkretne, które wydaje ustawodawca w konkretnym czasie dla konkretnych ludzi

5. Teoria proviso J. Locke’a i jej współczesne adaptacje doktrynalne

Teorie Proviso J. Locke’a:

1. samoposiadanie -każda jednostka jest właścicielem samego siebie

2. wszystko, co jednostka uzyska w wyniku wymiany, wykorzystując dobra pierwotne, staje się jego własnością.

3. wszystkie dobra na świecie pierwotnie nie należały do nikogo

4. zawłaszczenie dóbr niczyich (pod warunkiem, że sytuacja innych osób się nie pogorszy) jest sprawiedliwe, co znaczy, że jednostki które weszły w stan posiadania określonych dóbr mają absolutne prawo do ich dysponowaniem.

Każdy ma inne preferencje, każdy sam ustala, co jest dla niego racjonalne i wg tego dokonuje wyboru (z wykładu)

Na teorii proviso Locke’a oparta jest formuła sprawiedliwości opracowana przez Roberta Nozicka : od każdego, jak sam wybrał, każdemu jak go wybrano ( każdy zajmuje taki status materialny, na jaki zasłużył w wolnych wyborach). Zasady:

- sprawiedliwe zawłaszczenie (dóbr niczyich)

-sprawiedliwy transfer – dobra mogą podlegać wymianie (bez przemocy) - sprawiedliwość kompensacji – naprawa krzywd

6.Sprawiedliwość komutatywna

Oznacza przestrzeganie zasady wzajemności i towarzyszącego jej ideału równoważnej wymiany. Zastosowanie tych reguł w gospodarce opartej na pieniądzu to np. kategorie godziwej płacy i uczciwej ceny.

Sprawiedliwość komutatywna – oddanie tego, co się komu należy + voluntas (wolna wola) (objaśnienie z wykładu )

Równoważna jest z nieskrępowanym funkcjonowaniem wolnego rynku. Wolna gospodarka może zawsze prowadzić tylko i wyłącznie do tej formy sprawiedliwości. Według sprawiedliwości komutatywnej powinien się odbywać podział dóbr wg rynkowej gry popytu podaży. Oznacza ona wynagrodzenie nie wg zasługi ale wg wartości jaką usługi świadczone przez jednego człowieka mają dla ludzi, którym je świadczy i jakie odbicie znajduje w cenie, którą są oni skłonni zapłacić. Uwzględnia wyłącznie to w jaki sposób efekty działań jednostki są oceniane przez tych, którzy czynią z nich użytek. Zasady:

-równość wobec prawa jako jedyna forma równości traktowania

-wynagradzanie wg wartości jaką dane usługi człowieka mają rzeczywiście dla innych ludzi\ -wykluczenie systemu politycznego z rodziału dóbr

-nieuwzględnianie okoliczności osobistych czy też subiektywnych -efekt pracy nie jest związany z usługami ani potrzebami

7. Systemowe funkcje „przyjaźni rynkowej” (market friendship).

Program prywatyzacji połączony być musi ze zmianami społecznymi, które prowadzą do powstania departament store society – społeczeństwa jak dom towarowy. Składają się na nie producenci i konsumenci powiązani market friendship – przyjaźnią rynkową

Cechy:

-związki zmienne i czasowe -oparte na dobrowolności stron -sprawiedliwość komutatywna

8.Idea telos

Telos- to dobra i cel wspólnoty, które jednostka może poznać jedynie przez wiedze o tym co ją stworzyło czyli korzenie ( rodzina/ genealogia). Telos umożliwia zdefiniowanie celów człowieka jako członka wspólnoty. Jednostka dzięki temu może sie samookreślić, jednostka jest umiejscowiona i zna swój cel, do którego dąży. Jednostka dzięki temu ma świadomość ciągłości. Czyli jednostka socjalizowana w pewnej wspólnocie identyfikuje jej cele jako zbieżne ze swoimi. Telos wspólnotowa nie jest sumą dóbr czy cnot indywidualnych, ale sa cnotami samymi w sobie bo każda wspólnota wypracowała dla siebie wartości i cele, które ja konstytuują .

9.Habitualizacja zachowań ludzkich i jej funkcje normotwórcze

Konserwatyzm zmusza człowieka do refleksji, odrzuca widzenie świata przez jednostkę.

W świecie wiemy tylko to, czego doświadczyliśmy. Jednostka ma doceniać wszystkie elementy składające się na teraźniejszość – to, czego się nauczyła (język, kultura, kodeksy, itp.)

Historia jest źródłem tego, co tworzy ciągłość (a nie wolność – jak w liberalizmie).

Tę ciągłość tworzy też tradycja, a proces przyswajania jej to habitualizacja (z łac. – habitus – zwyczaj, obyczaj). Jest to proces nabywania, często w formie preskryptywnej (przed-sądowej) określonych wzorców zachowania, nawyków myślenia, systemów wartości i ocen.

W zwyczaju odnajdujemy uporządkowanie, ale nie jednostkowe, a tworzone anonimowo przez pokolenia.

Człowiek sobie to wszystko przyswaja, by umieć się odnaleźć w rzeczywistości teraźniejszej. Polityk, gdy zrozumie habitualizację będzie umiarkowany, powściągliwy. Habitualizacja wymusza „unconvensional wisdome” – nie da się jej wyrazić przez racjonalne reguły logiczne, a zdobywamy ja przez doświadczenie, arete – cnotę. Konserwatywny polityk będzie jej poszukiwał w tradycji, w Bogu. A więc – tworzenie norm moralnych, społecznych, religijnych.

10.Krytyka społeczeństwa masowego

Społeczeństwo masowe - typ współczesnego społeczeństwa biernych odbiorców kultury masowej. Powstaje jako skutek oddziaływania negatywnych procesów związanych z industrializacją i urbanizacją. Następuje dezintegracja tradycyjnych struktur społecznych wraz z ich wartościami, normami i kontrolą społeczną, upadek religii, zmiana stylu pracy na zmechanizowaną i monotonną. Społeczeństwo masowe jest zatomizowane.

Prezentujący wyraźnie elitarna wizję ładu rzecznicy nowego konserwatyzmu wiele uwagi poświęcali atomizacji społeczeństwa i kształtowaniu się kultury masowej. Ich niepokój budziły procesy rozpadu wspólnot lokalnych, upadek dotychczasowej hierarchii i systemu wartości, prowadzący do wulgaryzacji życia publicznego i kultury dlatego postulat moralnego odrodzenia.

R. Weaver

Człowiek Południa – systematycznie nawiązuje do tradycji tego kręgu kulturowego, przywiązany do sztywnej hierarchii społecznej i nieufny wobec obcych; wg system wartości tego obszaru zyskał niezwykłą dojrzałość, gdyż bronił się przed europejskim ateizmem, optymizmem, pragmatyzmem

Jedno z naczelnych przesłań nowego konserwatyzmu – główne źródło kryzysu cywilizacji zachodniej – ekspansja i dominacja fałszywych poglądów, przede wszystkim liberalnych, skłonność człowieka do tworzenia takich idei i przyswajania ich sobie

Przyczyną destrukcji cywilizacji – gł.liberalizm –bo jego nieuniknionym dzieckiem- totalitaryzm

Krytyka tendencji egalitarystycznych – dezorganizuje, niszczy to, co było odwieczne – a przeciez w naturalnym porządku nie ma równości postulat powrotu do tradycji agrarnych Południa

R.Kirk

Konserwatyzm to antyindywidualizm (należy zwalaczać indywidualizm)

Istnieje wzór stworzony przez Boga, świat to odbicie tego wzoru; problemy polityczne sa problemami religijnymi; prawo ma być zgodne z wolą Boga; nie mozna obalać tradycyjnego porządku

Człowiek nie wszystko może i powinien wiedzieć – ostateczna prawda zawarta w Biblii Wspieranie decentralizacji

Powrót do małych wspólnot lokalnych

Ostrożne podejście do innowacji – zmiana jest naturalna, ale sprawdzianem dla męża stanu jest rozpoznanie kierunku sił społecznych który wyznacza Opatrzność

Musi istnie hierarchia i wyraźnie wyodrębniona elita

Viereck

Twórca Nowego Konserwatyzmu- ma być on (konserwatyzm) wolny od przejściowych mód intelektualnych – ma być ostoją wartości i zachowań, nie powinien ulegac populizmowi

Odrzucenie liberalizmu, indywidualizmu

Arystokracja ducha- ludzie najznakomitsi, najznaczniejsi – potrzebna jest elita intelektualna, która będzie przodować w kraju wobec umasawiającego się społeczeństwa

11. II modele państwa:

1)societas – ukierunkowane na realizacje wspólnego zamierzenia, polegającego chociażby na zaspokojeniu ludzkich potrzeb w różnych dziedzinach życia

2) universitas – związek ludzi, którzy dokonali określonych wyborów i stworzyli swoistą wspólnotę. Nie łączą ich żadne cele ani przedsięwzięcia, ale wiąże ich lojalność wobec siebie, która może przeobrazić się w prawo, model idealny; w universitas aktywność polityczna ma wyraźnie zdefiniowany sens i ściśle określone granice. Jej celem jest porozumienie i podtrzymywanie państwa w stanie stabilności jako wspólnoty najwyższego rodzaju, pozbawionej charakteru pragmatycznego.

12. Reaganomika

ekonomia podażowa, która była prowadzona w latach osiemdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych za prezydentury Ronalda Reagana, cechująca się obniżaniem podatków, zmniejszaniem wydatków budżetowych, ograniczaniem ingerencji państwa w gospodarkę i ograniczaniem inflacji przez kontrolę ilości pieniędzy w obiegu

Teoria ta mówiła, że główne źródła trudności gospodarczych leżą po stronie podaży. Dążyła ona do prywatyzacji sektora publicznego, decentralizacji, hamowania rosnącej inflacji oraz, jak już wspomniano, ograniczania podatków, co z jednej strony zmniejszyło wpływy do budżetu państwa, ale również pobudziło prywatne inwestycje. Wysokie wydatki na cele militarne spowodowały znaczny wzrost deficytu budżetowego, ale także wyraźnie pobudzały popyt. Wysoki był również poziom stóp procentowych, aprecjacja amerykańskiego dolara oraz pogorszenie bilansu handlu zagranicznego, które objawiało się nadwyżką importu. W latach osiemdziesiątych pojawiły się niepokojące zjawiska recesyjne, mimo że udało się zahamować inflację.

Reaganomika miała również niebagatelny wpływ na zainteresowanie inwestycjami na giełdach papierów wartościowych związane z tzw. equity culture, czyli ze wzrostem zainteresowania kulturą inwestycji międzynarodowych w papiery wartościowe. Polityka Ronalda Reagana wiązała się bowiem z prywatyzacjami wielkich, państwowych przedsiębiorstw. Stosowano ulgi podatkowe dla inwestujących w akcje i zachęcano obywateli do lokowania kapitału w prywatnych funduszach oszczędnościowych (private pensions). Towarzysząca tym działaniom hossa na rynkach akcji w pozytywny sposób wpływała na decyzje zarządów giełd dotyczące ekspansji o zasięgu ponadnarodowym.

12.Koncepcja ‘ordo’

Ordo – ład – miał uwypuklać znaczenie porządku duchowego, wytworzonego nie przemocą, lecz przy zastosowaniu praw rządzących konkurencją oznacza to, że tylko nieograniczona konkurencyjność przedsiębiorstw umożliwi maksymalizację dobrobytu w zakresie gospodarki narodowej; ład ten buduje się w sposób naturalny, nie zaś na drodze rewolucji.

Ordoliberalna koncepcja ładu:

15. idea ładu wyrastała z przekonania o istnieniu obiektywnego porządku, który mimo, że powinien obowiązywać na świecie, to nie może zostać urzeczywistniony przez ekspansję sił kolektywistycznych dlatego ordoliberałowie pojmowali swoje dzieło jako wielki projekt społeczny, mający na celu stworzenie podwalin pod stabilne stosunki, będące zaprzeczeniem modelu kolektywistycznego; idea ordo miała zawiera pełną wiedzę porządku ziemskim, porządku kosmos.

15. Ordo tworzy się w sposób naturalny; jest to ład, nie skonstruowany przez człowieka, ale wynikający z historii lub mający podłoże obiektywne; próby tworzenia odmiennego ładu są nieuzasadnione, a wynikają z aspiracji i

Ordoliberałowie:

15. rozróżniali ład właściwy (ład realnej sytuacji człowieka) od ładu wyższego (stanowiący ideał, ugruntowany metafizycznie), tylko ten drugi to ład-ordo, stan optymalny, do którego społeczeństwo w trakcie trwania historii zbliża się, ale go nie osiąga;

15. nie dążyli do poznania ostatecznej prawdy o ładzie, chcieli przede wszystkim pokazać na czym polega ład gospodarczy (interesowały uch te elementy ładu, które miały bezpośredni związek z gosp. rynk.) - społeczne, polityczne i prawne podłoże gospodarki rynkowej

13. Zasada just conduct i jej funkcje systemowe:

Just conduct- postępowanie wg obowiązująch zasad moralno-etycznych istniejących w społeczeństwie i wykształconych na drodze ewolucyjnego rozwoju.

Funkcje systemowe:

1. Im więcej jest dobrych obyczajów tym mniej potrzeba norm prawnych regulujących naszcze życie,czyli lepiej rozbudowana sfera społeczna pozwala na mniej rozbudowaną sferę prawną.

2. Z czasem pewne zwyczaje stają się regułami prawnymi ,którę będą normami realnymi, nie będą oderwane od rzeczywistości.

3. Wykorzystanie powszechnej akceptacji ogólnych zasad jako środka tworzenia porządku w sprawach społecznych.

14. Model socjalnego państwa prawa:

Istota i cel SOCJALNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO określane są jako: dążenie do materialnego i prawnego zabezpieczenia interesów majątkowych i socjalno- bytowych wszystkich członków społeczeństwa (poprzez pomoc pieniężną, a w razie potrzeby także rzeczową) aby nikt nie pozostawał bez zabezpieczenia życia, zdrowia i swojej własności, a także bez niezbędnych warunków bytowania, korzystania z placówek oświatowych i środków komunikacyjnych oraz aby przy odpowiedniej sprawności produkcyjnej miał możliwość uzyskania pracy. "Socjalne państwo prawne" ma zapewniać każdemu możliwość korzystania z jego podstawowych praw. Z zasady sozialer Rechtsstaat wypływa prawny obowiązek kształtowania określonej, pozytywnej działalności "socjalnej" państwa, m.in. dla zapewnienia obywatelom "minimum egzystencji" i ustanowienia "sprawiedliwości socjalnej"- co ma stanowić także ważną zasadniczą zmianę w stosunkach między państwem a obywatelem. Istotne także jest zagwarantowanie godności człowieka z zastrzeżeniem, by była ona zapewniona nie tylko przez wolność, ale także przez zabezpieczenie socjalne. Państwo, wykonując funkcje "opiekuńcze", zobowiązane jest do zapewnienia jednostce ochrony życia i godności, wolności sumienia i wyznania oraz do stworzenia w tym celu wstępnych warunków, ażeby "każdy mógł rozwijać się w wolnej odpowiedzialności i społecznym obowiązku". Państwo ma ochraniać wszystkich obywateli przed grupami władzy i interesów, usiłującymi podporządkować życie duchowe i kulturalne własnym celom. Sozialer Rechtsstaat oznacza zobowiązanie państwa do służenia sprawiedliwości społecznej, która istnieje wówczas, kiedy prawo własności

zostaje rozciągnięte na możliwie najszersze rzesze społeczeństwa.

15.Koncepcja ,,Demokracji dialogowej"

Demokracja, która kształtuje formy wzajemnej wymiany społecznej, która może, w sposób znaczny, a nawet

decydujący, przyczynić się do odbudowania solidarności społecznej, odnosi się do zaawansowania kulturowego kosmopolityzmu i jest głównym budulcem połączenia autonomii i solidarności.

D. dyskursywna jest sposobem w jaki osiąga się (lub próbuje osiągnąć) porozumienie na scenie politycznej, jej przeciwieństwem jest fundamentalizm. Niekoniecznie jest zorientowana na osiągnięcie konsensusu, zakłada jedynie, że dialog w przestrzeni publicznej pozwoli funkcjonować obok siebie w relacji wzajemnej tolerancji (poszanowanie

integralności innego).

Demokracja dialogowa wg Giddensa pociąga za sobą demokratyzację polityki istnieje rozwinięta autonomia komunikowania, komunikowanie rodzi dialog, za pomocą którego kształtowane są kierunki polityki i działania.

Demokracja dialogowa (prócz sfery formalnej polityki) występuje w 4 powiązanych ze sobą obszarach:

*1. obszar życia prywatnego. Wraz z rozwojem społ., ludzie coraz częściej dążą do zakładania czystych związków zakładanych i podtrzymywanych dla nich samych (jedyna nagroda związanie się z daną osobą). Występuje ścisła więź między czystym związkiem a demokracją dialogową. Dialog między jednostkami pochodzącymi do siebie wzajemnie jak do równych sobie jest cechą transakcyjną, kluczową dla ich wzajemności.

*2. rozpowszechnianie się ruchów społecznych i grup samopomocowych. Z zasady otwierają one przestrzeń dla dialogu publicznego (np. ruchy feministyczne poddające pod publiczną debatę problemy kobiecej i męskiej

tożsamości płciowej).

*3. scena organizacyjna. Procesy decentralizacyjne w dużych korporacjach, odchodzenie od sys. nakazowego. Organizacje zbudowane w kategoriach czynnego zaufania z konieczności zrzucają z siebie odpowiedzialność i zależą od poszerzonej przestrzeni dialogu.

*4. większy, globalny porządek. Coraz częściej budowanie powiązań globalizacyjnych nie przechodzących przez państwo narodowe, lecz obok niego (a nie tylko tworzenie konwencjonalnych liberalno- demokratycznych

transnarodowych instytucji politycznyc).

16.NOWA MERYTOKRACJA

Najwyższy szacunek - klasa profesjonalistów. Społeczeństwo postindustrialne opiera się na priorytecie wykształconego talentu. W klasycznej merytokracji pozycja społeczna zależała od zdolności organizatorskich człowieka w dziedzinie gospodarczej, tak w nowym społeczeństwie premiowane bedą jednostki utalentowane naukowo, a ściślej - o umiejętnościach technicznych. Premiowane powinny być jednostki o najwyższym ilorazie inteligencji. Szansą osiągnięcia najwyższego statusu jest wykształcenie wyższe, a więc niedostanie sie na uniwersytet przekreśla tę możliwość, a więc równość szans. Żąda się więc otwartych przyjęć na studia, w celu UMOŻLIWINIA zdobycia dobrej pozycji społecznej, jednak wtedy staje sie to już równością rezultatów. Merytokracja to warstwa, która zasłużyła na swój szacunek i pozycję umiejętnościami i kompetencjami. (skojarzenie z platońskim państwem - z plebsem :P). wobec wzrostu upolitycznienia społeczeństwa, awans może nieraz jednak nie być wynikiem umiejętności i autorytetu, a czasami lojalności, układów.

17. Metodologiczne założenia teorii J.K. Galbraitha: pojęcie „luki kulturowej”, imperatyw technologii i organizacji.

„luka kulturowa”

1. marsz wydarzeń wyprzedza zmiany idei,

2. poznanie nowych zjawisk i uzyskanie informacji potrzebnych do ukształtowania się idei wymaga czasu,

- powstanie nowych idei opóźniają siły konserwatyzmu i inercja (bierne poddawanie się czemuś, to tak w drodze wyjaśnienia ),

1. opóźnienie w rozwoju idei w stosunku do technicznych i organizacyjnych możliwości społeczeństwa przybiera w pewnym okresie postać „luki kulturowej” opóźnienia wobec technologicznych i organizacyjnych możliwości społeczeństwa,

2. im szybszy jest marsz wydarzeń, tym szersza może powstać luka i tym bardziej odczuwalne będą jej skutki w postaci nieracjonalnych działań ludzi, instytucji i całego społeczeństwa,

3. z wykładu: „luka kulturowa”- sprawia, że nawet tam, gdzie istnieje nadwyżka, nie dochodzi do zrównoważenia bogactwa, ale podziału na obszary A i B, w krajach zachodnich utrzymuje się stan nierównowagi społecznej, przepaści kulturowe i ekonomiczne są podtrzymywane przez poglądy konserwatywne.

18.NATURA ( E. FROMM)

1. Jednostka reprezentuje rodzaj ludzki, jest jego specyficznym przykładem

2. Swoiste właściwości stanowią o wyjątkowości jednostki, a zarazem jednostka jest reprezentantem wszystkich cech rodzaju ludzkiego

3. Indywidualna osobowość jednostki została określona przez właściwości ludzkiej egzystencji wspólnej dla całego gatunku

Biologiczna słabość człowieka:

1. Brak regulacji instynktownej w procesie adaptacji człowieka- to, co różni nas od zwierząt

2. Zwierzę może dostosować się do zmiennych warunków zmieniając siebie, nie zaś środowisko, dlatego albo dopasowuje się do niego, albo wymiera

3. Im mniej skończone i ustalone zachowania instynktowne, tym bardziej rozwija się mózg- człowiek wyłania się wtedy, gdy adaptacja instynktowna osiągnęła minimum

4. Nowe zdolności- świadomość siebie samego, jako odrębnej jednostki

5. Dla człowieka siła i motywacją do rozwinięcia cech specyficznie ludzkich jest słabość biologiczna- bezradność

Egzystencjalne i historyczne dychotomie człowieka

1. Wyłonienie samoświadomości, rozumu i wyobraźni uczyniło człowieka anomalią w świecie zwierzęcym

2. Człowiek częściowo podlega prawom natury, a jednocześnie przekroczył jej ramy

3. Świadom sam siebie, dostrzega swoją bezsiłę i ograniczoność egzystencji, bo potrafi wyobrazić sobie śmierć

4. Nie potrafi pozbyć się umysłu, ale też i ciała

5. Jest jedynym zwierzęciem, które musi rozwiązać problem swojej egzystencji, póki nie stanie się panem natury i samego siebie

6. Posiadanie rozumu zmusza do nieustannego poszukiwanie rozwiązań, tworzenie i rozwijanie własnego świata

19. Mechanizm ucieczki od wolności:

Mechanizmami ucieczki od wolności są: syndrom sadomasochistyczny, postawa destrukcji oraz konformizm autorytetu – wymienione cechy występowały w wodzach hitleryzmu oraz ich wykonawców.

Raz rozluźnione więzi pierwotne nie dadzą się naprawić. Jest tylko jedno rozwiązanie żeby złączyć zindywidualizowanego człowieka ze światem – aktywna solidarność ze wszystkimi ludźmi, miłość i praca. Jeśli jednak ludzie stracili ową więź, która daje im bezpieczeństwo, wówczas sprawia to, że wolność staje się ciężarem. Staje się równoznaczna ze zwątpieniem, z życiem pozbawionym sensu i celu. Wtedy rodzi się tendencja ucieczki od wolności do podporządkowania się bądź też w jakąkolwiek inną stronę związku ludzi ze światem, co zapewniłoby uwolnienie się od niepewności, nawet za cenę utraty własnej wolności.

Wolność jest więc dla ludzi wartością względną – nie absolutną. „piekło to samotność, a zwłaszcza samotność moralna” . i kiedy za ucieczkę od samotności trzeba zapłacić wolnością, dla wielu nie jest to cena zbyt wygórowana. Egzystencja nabiera sensu, świat staje się bezpieczniejszy i bardziej obliczalny. Konfrontacja z tym światem przestaje być źródłem lęku. A dla człowieka nie ma wg Fromma nic trudniejszego do zniesienia niż poczucie, że nie jest identyfikowany z szerszą grupą.

Wolność jest zatem trudem, zmaganiem się z własnymi, nie zawsze do końca uświadomionymi popędami, stanem wymagającym ciągłej kultywacji i umacniania.

- mechanizmy ucieczki od wolności: autorytaryzm, destruktywność i konformizm powodują, że w gruncie rzeczy wolność tylko "od" prowadzi do ponownego uwięzienia. Taka wolność nie jest w istocie wolnością. Podobnie jak nie jest możliwa wolność rozumiana jako nieograniczona możliwość wyboru. Jedyna prawdziwa wolność możliwa do realizacji to wolność do czegoś, wolność pozytywna. Według Fromma "wolność pozytywna polega na spontanicznej aktywności całej zintegrowanej osobowości".

20. Interpretacja dylematu „mieć czy być”

Utwór ten porusza problem dwóch głównych sposobów egzystencji. Jeden z nich zakłada czerpanie przyjemności z życia przez posiadanie, drugi - przez bycie, które objawia się empatią i pełnią miłości. Zdaniem filozofa tylko dzięki temu drugiemu systemowi można przetrwać we współczesnym świecie. Otwarcie potępia styl życia wg niego promowany przez kapitalizm (ale też przez sowiecki socjalizm), wskazując alternatywę w postaci życia nastawionego na bycie

Pierwszy i dominujący sposób to posiadanie, związane ze sferą wartości materialnych. Drugi sposób, to bycie, które manifestuje się przyjemnością dzielenia się doświadczeniami i zakorzenione jest w miłości - Fromm stawia tezę, iż to jedyny sposób uchronienia współczesnej cywilizacji od zagłady jest oparcie jej na tym drugim właśnie sposobie egzystencji

Typ osobowości kształtowany zazwyczaj przez warunki życia współczesnego, konsumpcyjnego kapitalizmu, a także tzw. realnego socjalizmu, nie sprzyja rozwojowi ludzkich zdolności samodzielnego krytycznego myślenia, zdolności do

miłości i samo urzeczywistnienia - tak brzmi podstawowy zarzut Ericha Fromma wobec świata, w którym przyszło nam żyć. Fromm dokonuje rozróżnienia na dwa podstawowe sposoby (modi) istnienia człowieka. Pierwszy z nich zorientowany jest na posiadanie, drugi –na bycie (modus posiadania i modus bycia). Krytykuje współczesną, gdyż sposób ludzkiej egzystencji jest zorientowany na posiadanie. Przejawami takiego sposobu istnienia są:

1. hedonistyczne postawy;

2. utożsamianie szczęścia z zaspokajaniem zmysłowym (a nie z rozwojem);

3. zachłanność;

4. hiperkonsumpcja;

5. eksploatatorski stosunek do przyrody.

Aby przezwyciężyć taki sposób życia potrzebna jest radykalna przemiana postaw i wartości ludzkich. Aby zwyciężył modus bycia ludzie muszą

wrócić do wartości głoszonych przez twórców wielkich religii humanistycznych (Budda, Jezus, humanistyczna psychoanaliza).

Fromm wierzy w dobrą naturę człowieka, której urzeczywistnieniu ma sprzyjać właściwa organizacja społeczna. Cele swojej humanistyki nazywa „leczeniem duszy”. Twierdzi, że epoka przemysłowa nie spełniła swojej „wielkiej obietnicy”

System ekonomiczny wymaga od ludzi cech takich jak egotyzm, egoizm i chciwość

– według Fromma nie są one naturalnymi skłonnościami, ale produktem społecznych

uwarunkowań, kreowane są przez nasz sposób bycia. Takie cechy charakterologiczne są patogenne, ich rezultatem jest chora osobowość , a tym samym chore społeczeństwo. W takim społeczeństwie ludzki stosunek do natury

stał się wrogi, destrukcyjny, ponieważ ludzie znajdują upodobanie w potędze maszyn, we wszystkim co mechaniczne. Głęboka przemiana człowieka konieczna jest dla zwykłego przetrwania ludzkiej rasy.

21.Thatcheryzm:

Thatcheryzm był jednym z nurtów tzw., który łączył nowoczesny liberalizm gospodarczy z konserwatywnym systemem wartości. Konserwatyzm ten przejawiał się w zestawieniu wolności obywatelskiej z odpowiedzialnością jednostki za własne czyny i odnową moralną społeczeństwa w duchu religii anglikańskiej, której podstawę stanowi Biblia.

Najważniejszym elementem thatcheryzmu było ograniczenie interwencjonizmu państwowego.

Według Thatcher państwo opiekuńcze prowadzi do demoralizacji obywateli, utraty motywacji i chęci do działania. Za cel „Żelazna Dama” stawiała sobie wyprowadzenie państwa z zapaści gospodarczej. Chciała to osiągnąć poprzez ścisłe stosowanie się do zasad wolnego rynku. Rolę państwa widziała w utrzymaniu w ryzach finansów publicznych, co rozumiała przede wszystkim jako walkę z inflacją. Ponadto zamierzała utrzymać równowagę budżetową, bazując na podstawach teorii monetaryzmu. Kluczowym było ograniczanie monopolistycznej pozycji związków zawodowych, uwolnienie mechanizmów rynkowych oraz zagwarantowanie wolności obywatelskiej, za podstawę której Margaret Thatcher uważała własność prywatną. Rolą państwa było również zagwarantowanie utrzymania porządku publicznego oraz prowadzenie takiej polityki zagranicznej, która miała prowadzić do odrodzenia Wielkiej Brytanii jako mocarstwa.

Bardzo ważnym elementem polityki gospodarczej prowadzonej przez Margaret Thatcher było wspieranie przedsiębiorczości oraz zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności. Thatcher twierdziła, że warto jest doprowadzić do sytuacji, gdy jedynie najsilniejsze, brytyjskie przedsiębiorstwa, wskutek walki z zagranicznymi, pozostaną na rynku, a słabsze powinny ustąpić im pola.

22.Koncepcja porządku społecznego Thatcher:

Tradycja, religia, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, odpowiedzialność, wolność osobista, własność, poszanowanie prawa, naturalny porządek społeczny. ??

23. Psychologia totalitaryzmu Fromma

Totalitaryzm bywa wyjaśniany jako militaryzacja życia publicznego w imię podniesienia skuteczności rządzenia, nawiązująca do rozwiązań z czasów I wojny światowej. Z punktu widzenia psychologii społecznej upatruje się w nim (E. Fromm, H. Arendt) przejaw charakterystycznej dla nowoczesnych społeczeństw masowych „ucieczki od wolności” bądź pustki duchowej w wyniku zeświecczenia.

24.Demokracja u Hayeka:

W jego ujęciu, demokracja (rozumiana jako rządy większości) jest doktryną mówiącą o tym, w jaki sposób i przez kogo prawo jest tworzone, natomiast tego, jakie są cele i przeznaczenie prawa, dotyczy liberalizm, identyfikowany z "filozofią wolności"; o ile zatem demokracja jest jedynie metodą budowania ładu politycznego, o tyle treść, która powinna ów ład nasycać, winna pochodzić od liberalizmu, w przeciwnym bowiem wypadku demokratyczna zasada "suwerenności ludu" i niczym nie ograniczonych rządów większości nie będzie napotykać żadnego hamulca w postaci zasad, które nie mogą i nie powinny być zmieniane ani naruszane przez kogokolwiek bez groźby uszczerbku dla praw naturalnych (życia, wolności i własności) każdego człowieka; prawa te muszą mieć priorytet w stosunku do demokracji, gdyż - w przeciwieństwie do niej - nie wymagają żadnego teoretycznego uzasadnienia i moralnego usprawiedliwienia; gdy natomiast odwróci się tę hierarchię zasad, kiedy "zaczynamy twierdzić, że w demokracji słuszne jest to, o czym zdecyduje większość, demokracja wyradza się w demagogię" (Konstytucja wolności); choć zatem, zdaniem Hayeka, "demokracja jest zapewne najlepszą formą ograniczonego rządu, staje się ona absurdem, jeśli przeradza się w rządy nieograniczone" .

25.Przymus u Hayeka:

Przymus to wszelkie ograniczenie woli jednostek – przymus jest zawsze działaniem negatywnym. Deprecjonuje wartość samego człowieka i dąży do uprzedmiotowienia go. Przymus to także: ograniczanie alternatyw, ograniczanie rzeczywistej możliwości decyzji i wyboru. Jedyną instytucją mogącą stosować przymus jest państwo, niemniej prawo takie musi być minimalizowane, redukowane do absolutnego minimum.

26. Porządek katalaktyczny Hayeka:

Ład wytworzony przez grę sił rynkowych dzięki ludzkiej aktywności, która stosuje się do reguł prawa własności, szkód i kontraktu"

27. Teoria upoważnień u Nozicka:

Teoria legalistyczna Nozicka teoria uprawnieniowa, określa sprawiedliwość dystrybutywną nie ze względu na rezultaty (mierzone np. za pomocą ilości dóbr dostępnych dla jednostek lub ich użyteczności), ale ze względu na procedury, jest więc sprawiedliwością proceduralną lub formalną. Teoria uznaje za sprawiedliwą taką redystrybucję, która gwarantuje respektowanie fundamentalnych praw jednostek. Do takich praw zaliczamy: prawo do życia, wolność wyboru, prawo do produktu własnej pracy. Podstawą teorii jest posiadanie dóbr.

Jej główne założenia:

1. zasada sprawiedliwego nabywania (nawiązanie do teorii zawłaszczania rzeczy niczyich Locke'a),

2. zasada sprawiedliwego transferu (dobrowolne wymiany rzeczy posiadanych),

3. zasada naprawy niesprawiedliwości (gdy ktoś zawłaszczył rzecz niezgodnie z prawem).

28. Własność u Hayeka i Friedmana.

System prywatnej własności jest najważniejszą gwarancją wolności nie tylko dla posiadaczy własności, lecz w prawie równym stopniu dla tych, którzy jej nie posiadają. Własność jest jak dotąd jedynym znanym człowiekowi sposobem na pogodzenie wolności indywidualnej z brakiem konfliktu. Prawo, wolność i własność tworzą nierozdzielną trójcę. Nie jest możliwe prawo w sensie uniwersalnych reguł postępowania, które nie wyznacza granic dla sfer wolności poprzez określenie reguł umożliwiających każdej jednostce ustalenie zakresu swobody jej działań. <- Hayek

Nikt nie dysponuje cudzymi pieniędzmi tak rozważnie, jak dysponuje swoimi własnymi. Nikt nie wykorzystuje cudzych zasobów tak, jak wykorzystuje swoje własne. A więc, jeżeli chcemy skuteczności i efektywności, jeżeli chcemy, aby wiedza była właściwie wykorzystywana, musi się to odbywać na zasadach poszanowania własności prywatnej.<- Friedman

29. „Ja” w komunitarianizmie.

Komunitarianizm traktuje jednostkę nie jako abstrakcyjne indywiduum, lecz zawsze jako część otaczającej ją wspólnoty/ wspólnot (rodzina, grupa sąsiadów, grupa zawodowa itp.). Podkreśla się znaczenie tradycji i społecznego kontekstu w dokonywaniu ocen moralnych, przez co zarzuca się niekiedy tej koncepcji relatywizm.

30. Krytyka libertarianizmu przez komunitarian:

Komunitarianie krytykują liberałów za to że liberałowie fałszują świat i uważają ludzi za monady.

Świat jest odizolowanym zbiorem indywiduów, poprzez co staje się nieprawdziwy. Zarzucają liberałom ze chcą

Niszczyc więzi miedzy ludźmi. Uważają ze ludzie zaprzyjaźniają się miedzy sobą dla korzyści, a trwałość takich związków jest ograniczona.

31. Chore społeczeństwo Fromma:

E. Fromm uważa, że podstawowym warunkiem właściwego funkcjonowania określonego społeczeństwa jest taka jego organizacja, która zaspokaja potrzeby ludzi w sposób zapewniający dalsze jego trwanie i rozwój. Natomiast nakładając na ludzi wymagania sprzeczne z ich naturą, można doprowadzić do frustracji, wypaczeń oraz alienacji. Tego rodzaju niebezpieczeństwa wynaturzeń dostrzega zarówno w systemie komunistycznym (realnym socjalizmie), jaki kapitalistycznym. Te „chore” społeczeństwa „produkują” ludzi – automaty, skłonnych do czynów destrukcyjnych lub uciekających się w samotność i alienację. Zwraca uwagę na okres przechodzenia z jednej formacji do drugiej podkreślając, że w tym przypadku stara struktura charakteru człowieka nie pasuje do nowych warunków społecznych, co w wielu przypadkach prowadzi do frustracji, bezsiły i poczucia rozpaczy. Dopóki więc ludzie nie wytworzą nowych więzi, nowych stosunków przynależności oraz nowych powiązań, mogą czuć się zdezorientowani i zagubieni, mieć poczucie zagrożenia i braku bezpieczeństwa.

32.Marcuse – Społeczeństwo jednowymiarowe

Herbert Marcuse określa społeczeństwo wolne mianem wielowymiarowego jako antytezę tego, w którym jak twierdził przyszło mu żyć - jednowymiarowego, a w którego jednowymiarowość, śmiem twierdzić, przez pięćdziesiąt lat od czasu w którym tworzył Marcuse utrwaliła się jeszcze bardziej. Podstawową komórką społeczeństwa jednowymiarowego w ujęciu Marcuse`go jest jednowymiarowy człowiek istota pozbawiona świadomości swojej natury, wyalienowana ze swojego głębokiego ja. W jego bowiem ujęciu człowiek rządzi się zasadą mimesis, zasadą, której podstawowym mechanizmem jest całkowite podporządkowanie się potrzeb człowieka potrzebom społeczeństwa. Ego nie porusza się już pomiędzy potrzebami Id i Superego jak chciał tego Freud, lecz niemal wyłącznie z Superego, pod którego wpływem pozostaje także Id. Ile zatem pozostaje człowiekowi z jego naturalnej wiedzy o swoich najgłębszych pragnieniach? Tyle, ile pozwala Superego.

33. Idea kapitalizmu ludowego

Koncepcja społeczno-gospodarcza stawiająca sobie za cel upowszechnienie własności oraz związanych z nią korzyści wśród wszystkich członków społeczeństwa. Koncepcja ta przewija się w programach społecznej gospodarki rynkowej, społecznej nauki Kościoła oraz neokonserwatyzmu.

Kapitalizm ludowy głosi hasła:

demokratyzacji własności – czyli zwiększenie liczby właścicieli kapitału akcyjnego,

tzw. rewolucję menadżerów – czyli zastąpienie kapitalistów zarządcami czułymi na potrzeby ogólnospołeczne, rewolucję w dochodach – oznaczającą zmniejszenie różnic w zarobkach między poszczególnymi warstwami społecznymi.

34. Pozytywna polityka gospodarcza u Ropkego

Röpke przedstawił swój program „pozytywnej polityki gospodarczej”- ukierunkowanej na wspomaganie rynku Jego 2 sposoby wpływania na politykę gospodarczą:

1. ochrona i rozbudowa instytucji tworzących fundament gospodarki rynkowej, umożliwiających wolną konkurencję, stojących na straży obowiązujących w jej ramach reguł działania i nadzorujących szybkość zachodzących w tym systemie procesów – zespół przedstawionych tu środków nazwał „polityką ramową” określającą obszar wolnej przedsiębiorczości

2. bezpośrednia ingerencja w wolność rynkową , chodziło mu o „politykę rynkową” = „liberalny interwencjonizm”, wyznaczają ją 2 podstawowe zasady:

1. oznacza realizację idei interwencjonizmu dopasowującego, stanowiącego przeciwieństwo interwencjonizmu zachowującego

- interwencjonizm dopasowujący miał łagodzić niedogodności gry rynkowej, związanych z gwałtownymi zmianami a także wspomagać grupy słabsze – uważał ze istnieją dziedziny wymagające specjalnej troski tj. : rolnictwo, rzemiosło, drobna przedsiębiorczość

2. stosowanie interwencjonizmu zgodnego z zasadami gospodarki rynkowej i zwalczanie wszelkich innych ingerencji, gdyż prowadzą do kolektywizmu

- gospodarka rynkowa potrzebuje czynnika umożliwiającego człowiekowi godną egzystencję w stabilnych strukturach społecznych, wolnych od niebezpieczeństwa przekształcenia grup społecznych w masy proletariatu przemysłowego

35. Rządomyślność Foulcault

Rządomyślność może być rozumiana jako:

1. sposób w jaki rządy usiłują wytwarzać obywateli, którzy w najlepszy możliwy sposób realizują ich politykę

2. zorganizowane praktyki (mentalne, racjonalne i techniczne) za pomocą których zarządza się podmiotami Rządomyślność może być także rozumiana jako:

3. „racjonalność rządowa”

4. „oś przewodnia jego [Foucaulta] historycznej analizy obejmującej okres od starożytnej Grecji (sic) po współczesny neoliberalizm”

5. „Techniki i strategie poprzez które społeczeństwo daje sobą kierować”

36. Krytyka interwencjonizmu u libertarian

Zwolennicy skrajnego liberalizmu ekonomicznego (np. libertarianie) negują pozytywny wpływ jakichkolwiek form interwencjonizmu łącznie z pomocą socjalną, administracyjnym rozbijaniem monopoli oraz regulowaniem rynku przez system podatkowy.

37. Zasady sprawiedliwości Rawlsa

1. swojej teorii Rawls odwołuje się do zasady "Justice as Fairness"- podział dóbr jest sprawiedliwy (just) jeśli jest bezstronny (fair), czyli jeśli oferuje każdemu takie same możliwości.

Zasady teorii sprawiedliwości Rawlsa są oparte na wymyślonym tworze, zwanym przez niego pierwotnym położeniem, znajdując się w którym jednostki ustalają strukturę społeczeństwa, którego są częścią. Pierwotne położenie spełnia tzw. założenia "zasłony niewiedzy", czyli jednostki znajdujące się w nim nie dysponują takimi informacjami jak

obecne i przyszłe miejsce w społeczeństwie, z uwzględnieniem statusu społecznego posiadany majątek, a także wrodzone zdolności, takie jak inteligencja, uroda itd postawę jednostki wobec ryzyka

inne okoliczności (wiek, sytuacja polityczna itp.)

Według Rawlsa spełnienie tych założeń prowadziłoby do wprowadzenia zasad sprawiedliwych dla wszystkich. Jeżeli jednostka nie zdaje sobie sprawy w jakiej pozycji skończy w ustalanym przez siebie ładzie społecznym, prawdopodobnie nie będzie nadawała przywilei jakiejkolwiek grupie społecznej, a raczej skupi się na stworzeniu systemu sprawiedliwego dla wszystkich. Taki system sprawiedliwy dla wszystkich będzie opierał się na dwóch podstawowych zasadach.

Pierwsza Zasada Sprawiedliwości

Każda osoba powinna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych podstawowych wolności, dającego się pogodzić z podobnym systemem dla wszystkich

Podstawowymi wolnościami obywatelskimi są, mówiąc oględnie, bierne i czynne prawo wyborcze, wolność słowa, myśli, prawo do zgromadzeń, prawo do własności prywatnej, nietykalność osobista itd. Zasada wolności ma charakter absolutny i nie może być złamana, nawet ze względu na Drugą Zasadę. (Pierwsza Zasada ma zwykle prawo pierwszeństwa nad Drugą Zasadą). Jednakże wolności na różnych płaszczyznach mogą być ze sobą w konflikcie, dlatego może być konieczne rezygnowanie z ich części, w celu uzyskania jak najobszerniejszego systemu praw jednostki.

Druga Zasada Sprawiedliwości

Nierówności społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone aby:

były z jak największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych (Zasada dyferencji)

były związane z dostępnością do urzędów i stanowisk dla wszystkich, w warunkach autentycznej równości szans

Zgodnie z zasadą Dyferencji wszelkie odejścia od zasady równości mają uzasadnienie jedynie w przypadku, gdy wiążą się z korzyścią dla jednostek znajdujących się w najgorszym położeniu. Stwierdzenie to mówi o, przynajmniej częściowym, egalitaryzmie Rawlsa. Jego argumentacja za tą tezą brzmi, że czynniki od nas niezależne (np. rodzina w której się rodzimy) nie powinna determinować naszych szans życiowych czy perspektyw. Rawls zwraca także uwagę, że nasze wrodzone talenty nie są w żadnym stopniu naszą zasługą, w związku z czym zyski jakie prawdopodobnie będziemy czerpać z ich tytułu są również niezasłużone. Taka redystrybucja dochodów od osób bardziej uzdolnionych (ergo statystycznie bogatszych) do osób mniej zdolnych służy zatem sprawiedliwości.

Drugi punkt mówi o merytokracji, choć nie tylko. Autentyczna równość szans nie oznacza tylko, że stanowiska nadawane są jedynie na podstawie przygotowania merytorycznego osoby, ale że każda z osób ma równe szanse nabyć kwalifikacje potrzebne do objęcia konkretnego stanowiska. Często uważa się, że zasada autentycznej równości szans wymaga większej dozy równości niż zasada dyferencji, gdyż nawet jeśli nierówności będą z jak największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych może to nie oznaczać, że doprowadzą one do sytuacji zawartej w punkcie drugim.

38. Idea silnej demokracji Barbera

-silna demokracja stanowi silną odmianę demokracji, zasadza się na idei samorządowej wspólnoty obywateli złączonych obywatelska edukacja, zdolnych do podejmowania wspólnego wysiłku i celów, dzięki postawie obywatelskiej i instytucjom pozwalającym obywatelom na współdziałanie w rządzeniu

-idea silnej demokracji opiera się na idei pluralizmu, polityki konfliktu oraz dzieleniu publicznej prywatnej sfery działania; ma wiele wspólnego z klasyczna demokracją

„Silna demokracja” którą oferuje Barber jest pomyślana jako nowoczesna forma porządku demokratycznego mającego fundament w idei samorządnej wspólnoty obywateli, których jednoczą nie tylko homogeniczne interesy ale obywatelska edukacja oraz podzielane cele i nastawienia obywatelskie.

-ma ona wiele wspólnego z klasyczną teorią demokracji antycznej greckiej polis, lecz nie jest z nią identyczna, oraz z teorią demokracji liberalnej

-Barber przypisuje silnej demokracji cnoty takie jak: aktywność, zaangażowanie, obowiązek które są praktykowane przez wspólne decyzje i pracę.

-silna demokracja oparta jest na uczestnictwie, obywatelskości i dobru publicznym, zakłada że obywatele nie tylko spostrzegają ja jako wartości lecz także są zdolni do dokonywania znaczących, autonomicznych i odpowiedzialnych wyborów a samo uczestnictwo wynika z ich woli i przekonania.

-demokracja nie ma się opierać na reprezentacji lecz na uczestnictwie obywateli w podejmowaniu decyzji politycznych-jest to rodzaj demokracji bezpośredniej

-podobnie jak Rousseau wiąże on aktywne obywatelstwo z wolnością

-sednem silnej demokracji jest aktywność obywateli uczestniczących w procesie politycznym, umożliwiającym rozwiązanie konfliktów w drodze debaty i mediacji, W ujęciu tym obywatelskość, której głównymi wymiarami SA uczestnictwo i wspólnota staje się sposobem życia.

38. Optymistyczna Futurologia:

Alvin Toffler cała historię ludzkości rozpatruje on w kontekście trzech następujących po sobie fal technologicznych:

1. pierwsza fala - agrarna - związana była zdaniem Tofflera z pojawianiem się około 10 000 lat temu wynalazków i umiejętności związanych z rolnictwem i upowszechnieniem osiadłego trybu życia.

2. druga fala - przemysłowa to związane z wynalazkiem druku i maszyny parowej pojawienie się industrializmu; wzbierająca około 300 lat temu fala przyniosła wytwarzanie stali, elektryczność, nowe środki transportu i masowej komunikacji, standaryzację i uniformizację.

3. trzecia fala - doświadczana zdaniem Tofflera obecnie, związana jest bezpośrednio z powstaniem nowych technologii umożliwiających nieograniczoną komunikację między jednostkami dzięki rozwojowi usług i odejściu od masowej produkcji; trzecia fala jest dopiero w początkowej fazie i napotyka opór obrońców drugiej fali.

Najważniejsze w teorii Tofflera jest teza o zachodzeniu na siebie różnych form i faz cywilizacyjnych. Wg niego zjawisko to przybiera na sile zwłaszcza w ostatnim półwieczu, kiedy to nastąpiło ogromne przyśpieszenie rozwoju technologicznego przy jednoczesnej globalizacji i wciągnięciu niemal wszystkich krajów w wir gospodarki światowej.

Wnioskiem, jaki wyciąga Toffler z tezy o nakładających się na siebie falach cywilizacyjnych, jest nieprzewidywalność procesów historycznych. Przewidywanie takie jest możliwe w ramach jednej, określonej fali, wszelkie przewidywania natomiast tracą sens, gdy występują zderzające się różne fale i żadna nad innymi nie góruje. W obliczu takich zmian tracą na wartości zastane podziały na prawicę, lewicę, konserwatyzm, reakcję czy awangardę.

W demokracji XXI w. dominować mają trzy zasady: potęga mniejszości, "demokracja na pół bezpośrednia" oraz podział decyzji.

Toffler swą myśl opiera na tym, co nazywa “rewolucyjną przesłanką”: na optymizmie przekonującym, że pomimo wstrząsów i przewrotów, jakie następują szczególnie przy przybieraniu fali trzeciej, ludzkość nie wyniszczy się całkowicie. Jednocześnie zakłada on, że zmiany mają charakter kumulatywny – powodują przeobrażenia wszystkich aspektów życia, powodując kolejne fale przemian – zdrowa i upragniona przyszłość nie jest więc w tym modelu możliwa. Wizja Tofflera daleka jest więc od końca historii (np.Francis Fukuyama) czy wojen cywilizacji, jakie prezentują inni obserwatorzy teraźniejszości.

39. Demokracja gospodarcza w ujęciu socjaldemokracji

Demokracja gospodarcza – zakładająca budowę „państwa dobrobytu”, z rozbudowanym programem socjalnym. pełne zatrudnienie, wzrost produkcji, uznanie własności prywatnej, spółdzielczej i państwowej z elementami planowania gospodarczego, uspołecznienie kontroli nad różnymi formami własności, odpowiednią politykę podatkową (podatek progresywny) Szeroki interwencjonizm państwowy.

40.Rewolucja Menadżerów

Rewolucja menedżerów mówiła o przechodzeniu władzy w ręce menadżerów, zamiast polityków - oddzieleniu własności od zarządzania.

41. Rola tradycji w konserwatyzmie

Tradycja, obyczaje i prawo pełnią w konserwatyzmie rolę kluczową. Są one gwarantami przetrwania społeczeństwa, a tym samym jego członków. Zapewniają poczucie bezpieczeństwa i czynią życie bardziej przewidywalnym.

Tradycja jest mądrością przodków, zbiorową wiedzą danej społeczności. Tradycja zawiera bardzo często niemal zupełną wizję świata i roli, jaką pełni w nim jednostka. Obyczaj to symbole, które przypominają jednostce o jej roli. Prawo zaś jest sposobem pokojowego rozwiązywania konfliktów. Nie może zatem dziwić przywiązanie konserwatystów do tych struktur. Poza wiarą w to, co było i poszanowaniem dla prawa, wśród konserwatystów pojawia się jeszcze jeden element. Jest to przywiązanie do praktyki i działania. Abstrakcyjne teorie traktowane są z pewną rezerwą. Dobre jest to, co się sprawdza w praktyce, teorie są dobre o tyle, o ile nadają się do rzeczywistego stosowania i mogą przynieść realną korzyść społeczności. Teoria pozostająca konstrukcją myślową jest niewiele warta.

Podsumowując, konserwatyzm opiera się na trzech filarach: poszanowanie tego, co było, poszanowanie prawa, przewaga praktyki nad teorią. Społeczeństwo stawia się ponad jednostkę, tradycja, prawo i obyczaj są gwarantem trwania społeczeństwa. Nowości i przełomowe teorie są niebezpieczne, jeżeli mogą naruszyć istniejące status quo.

42. Społeczeństwo informacyjne – skutki.

Marginalizacja ludzi pozbawionych środków i kompetencji, by korzystać z nowych technologii, odcięcie niektórych grup od informacji oraz procesów funkcjonowania demokracji, a przez to wykształcenie nowych podziałów i barier społecznych, wynikające z komercjalizacji i wprowadzenia płatnego dostępu do banków danych, mediów i innych źródeł informacji, pojawienie się nowych form działalności przestępczej.

43.Społeczeństwo informacyjne Dizarda

Podkreślał, że zmiany zachodzące w nowym typie społeczeństwa są warunkowane rozprzestrzenianiem się nowoczesnych technologii. Kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego następuje bowiem dzięki komunikacyjnym sieciom i maszynom komputerowym. Wilson P. Dizard uznawał, że społeczeństwo informacyjne przechodzi przez trzy stadia rozwojowe. Po pierwsze, technologiczna infrastruktura tworzona jest na początku zarówno przez duże firmy, jak i małe innowacyjne przedsiębiorstwa. Następnie, wszystkie gałęzie ekonomii i instytucje rządowe stają się zależne od technologii informacyjnych i komunikacyjnych sieci. Na końcu, masowa konsumpcja komunikacyjnych technologii i usług zapewnia wszystkim trwały dostęp do informacji.

44. Państwo i społeczeństwo w neoliberalizmie

1. Postulujący powrót do zasad wolnego rynku i ograniczonej do minimum ingerencji państwa w gospodarkę

2. Ograniczenie roli związków zawodowych, które swymi postulatami płacowymi wpływały na powiększanie się skali bezrobocia.

3. Efektem neoliberalnych polityk demontażu państwa opiekuńczego był rozwój trzeciego sektora i narodziny ideologii społeczeństwa obywatelskiego.

45.Postindustrializm

Społeczeństwo industrialne oparte na zasadach naukowych kieruje się jasno wyznaczonymi, pozytywnymi celami, nie potrzebuje już więc przywódców, a tylko przewodników. W takim społeczeństwie bowiem rządzą zasady oparte na wiedzy naukowej, służące realizacji celów ustalonych przez ogół jego członków.

Społeczeństwo postindustrialne społeczeństwo, którego głównym źródłem utrzymania nie jest produkcja przemysłowa, polegająca na wytwarzaniu przedmiotów, lecz wytwarzanie i przetwarzanie informacji.

W odróżnieniu od społeczeństwa przemysłowego charakteryzującego się tym, że największe zatrudnienie jest w sektorze przemysłowym, w społeczeństwie postindustrialnym najwięcej osób jest zatrudnionych w sektorze usług. Drugim wyróżnikiem jest to, że w społeczeństwie postindustrialnym następuje przejście od masowej produkcji dla anonimowego klienta do produkcji dla klienta indywidualnego.

Koncepcja społeczeństwa poprzemysłowego narodziła się na przełomie lat 60. i 70. Jej twórcami są Francuz Alain Touraine i Amerykanin Daniel Bell. Stwierdzili oni, że w pewnym momencie społeczeństwo doszło do poziomu wysokiej automatyzacji (duży wpływ miało na to wprowadzenie pierwszej automatycznej taśmy produkcyjnej przez zakład Forda w USA), co przyspieszało produkcję i wyręczało od niej człowieka, w konsekwencji prowadząc do przechodzenia ludzi do działu usług. Kolejną cechą takiego społeczeństwa jest skupianie się w wielkich aglomeracjach miejskich, co powoduje rozwój kultury masowej (muzyka, film, internet). Ludzie zaczęli także tworzyć ponadnarodowe korporacje.

Powstanie takiego typu społeczeństwa przewidywał w XIX wieku Herbert Spencer.

46. Sfera publiczna u Taylora

Sfera publiczna jest przestrzenią pozapolityczną, bo niezależną od państwa, sekularną, a więc nie zakładającą żadnych dogmatów i stałych ram, oraz metatopiczną, czyli nie związaną z jakimś konkretnym miejscem. Zakłada, że wszyscy debatujący, nie znający się osobiście, kształtują wspólnie opinię. Choć jest pozapolityczna, ma polityczne znaczenie. Sprawuje funkcje kontrolne wobec władzy, ograniczając ją i poddając krytyce jej działania. Czasami przypisuje się jej jeszcze większe znaczenie – dzięki niej obywatele mogą uczestniczyć w polityce i rządzić sami sobą.

47. Technostruktura Galbraighta

Technostruktura – struktura organizacyjna, w której pracownicy starają się tworzyć standardy pracy, przestrzegają ich wykonywania, zajmują się utrzymywaniem systemów informacyjnych na określonym poziomie itp. a także dążą do standaryzacji, jednoznacznego określenia norm pracy. Jeśli uda się ustandaryzować normy pracy w organizacji, powstaje wówczas biurokracja maszynowa.

Termin ten został zdefiniowany przez Johna Kennetha Galbraitha w The New Industrial State (1967)^[1] w celu opisania grupy specjalistów w organizacji (lub innej strukturze organizacyjnej) mającej wpływ i kontrolę na wyniki firmy. Jest on ściśle powiązany z kapitalizmem menadżerskim, w którym menadżerowie i inne osoby mające wpływ na zarządzanie organizacją uzyskują więcej władzy i wpływu na proces decyzyjny.

48. Podstawy autonomii jednostki i wspólnoty u ordo liberałów.

Poszanowanie dla własności prywatnej i reguł gospodarki rynkowej łączono z katolicką nauką społeczną i konserwatyzmem obyczajowym.

Ordoliberalizm opierał się na katolickiej nauce o naturze człowieka, dostrzegając rolę wspólnoty, tradycji, obyczaju i religii. Wolność, zdaniem ordoliberałów, była konsekwencją ludzkiej wolnej woli. Ustawy nie powinny tworzyć nowych norm, lecz ujmować tradycyjne obyczaje w kategorie prawne.

49. Dobro wspólne u komunitarian

W koncepcji komunitariańskiej używa się często terminu „wspólne dobro” na oznaczenie wartości, które powinny przyświecać wszystkim jednostkom w państwie.

Liberałowie wobec takiego podejścia pozostają zazwyczaj nieufni. Życie społeczne oznacza dla nich aktywność jednostek posiadających różne koncepcje dobra, różne zestawy wartości, a każda próba definiowania czegoś takiego, jak wspólne dobro, jest dla nich wstępem do ograniczenia jednostkowej wolności.

50. Krytyka kultury masowej u Nowej Lewicy

Społeczeństwo masowe - typ współczesnego społeczeństwa biernych odbiorców kultury masowej. Powstaje jako skutek oddziaływania negatywnych procesów związanych z industrializacją i urbanizacją. Następuje dezintegracja tradycyjnych struktur społecznych wraz z ich wartościami, normami i kontrolą społeczną, upadek religii, zmiana stylu pracy na zmechanizowaną i monotonną. Społeczeństwo masowe jest zatomizowane.

Prezentujący wyraźnie elitarna wizję ładu rzecznicy nowego konserwatyzmu wiele uwagi poświęcali atomizacji społeczeństwa i kształtowaniu się kultury masowej. Ich niepokój budziły procesy rozpadu wspólnot lokalnych, upadek dotychczasowej hierarchii i systemu wartości, prowadzący do wulgaryzacji życia publicznego i kultury dlatego postulat moralnego odrodzenia.

PDF to Word